SOSYAL MEDYA BAĞIMLILIĞI İLE NARSİSTİK KİŞİLİK EĞİLİMLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİNİN ÇEŞİTLİ DEĞİŞKENLER AÇISINDAN İNCELENMESİ

Yıl 2023, Cilt: 4 Sayı: 2, 106 - 123, 07.09.2023

Davut Ceylan

Öz

Günümüzde insanların günlük yaşamın büyük kısmını dijital ortamlardaki sosyal medya etkileşimleriyle
geçirmek zorunda kalması bu alanın incelenmesini zorunlu kılmıştır. Bu çerçevede sosyal medyanın kişilik
üzerindeki etkisi birçok araştırmacı tarafından ele alınmıştır. Bu araştırmada da 18-45 yaş arası bireylerde sosyal
medya bağımlılığı ile narsistik kişilik eğilimleri arasındaki ilişki incelenmiştir. Araştırma İstanbul ili Başakşehir
ilçesinden seçkisiz yolla belirlenen 354 gönüllü katılımcı ile gerçekleştirilmiştir. Araştırmada veri toplama aracı
olarak “Sosyal Medya Bağımlılığı Ölçeği-Yetişkin Formu (SMB-YÖ)” ve “Narsistik Kişilik Envanteri-NKÖ”
kullanılmıştır. Gruplar üzerinde yapılan ANOVA testine sonuçlarına göre sosyal medya bağımlılığı ile narsistik
kişilik eğilimleri arasında anlamlı fakat düşük düzeyde bir ilişkinin olduğu görülmüştür. Ayrıca 18-25 yaş
aralığında bekar, kadın bireylerde sosyal medyanın en yüksek düzeyde kullanılmakta; narsisizm eğilimi ise en
yüksek düzeyde özel sektörde çalışan bekar ve erkek bireylerde bulunmaktadır. Katılımcılar sosyal medyayı en
çok haber ve genel kültür için kullandıklarını ifade etmişlerdir. En fazla kullanılan sosyal medya platformunun
Instagram olduğu saptanmıştır. Kullanım sıklığı ve takipçi sayısı yüksek olan bireylerin sosyal medya bağımlılık
düzeyleri daha yüksektir. Araştırma sonuçlarına göre sosyal medya kullanım sıklığı arttıkça bireylerin narsistik
kişilik eğilimlerinin de artmakta olduğu gözlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

sosyal medya, bağımlılık, narsizm, dijital dünya

Kaynakça

• Alanka, Ö. & Cezik, A. (2016). Dijital kibir: sosyal medyadaki narsisistik ritüellere ilişkin bir inceleme. Atay, S. (2009). Narsistik kişilik envanteri’nin türkçe’ye stadardizasyonu. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 11(1). 181-196.
• Andreassen, C. S. (2012). Development of a facebook addiction scale. Psychological Reports, 110/2, 501-517.
• Bakırtaş, H., Akkaş, C. ve Çiftçi, S. (2020). ‘Narsistagram’: İnstagram kullanımında narsisizm. Selçuk İletişim, 13 (1), 130-157.
• Christakis, N. A. & Fowler, J.H. (2012). Sosyal ağların şaşırtıcı gücü ve yaşantımızı biçimlendiren etkisi [The surprising power of our social networks and how they shape our lives]. İstanbul: Varlık Yayınları.
• Çakır, B. (2018). Yetişkinlerde sosyal medya bağımlılığı, narsisizm ve empati düzeyi arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Üsküdar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Ellis, H. (1898). Auto- eroticism: A psychological study. Alienist and Neurologist, 19, 260- 299.
• Freud, S. (1998). Narsisizm Üzerine ve Schreber Vakası, (Çev. B. Büyükkal ve S. Murat Tura), İstanbul: Metis Yayıncılık.
• Hamedoğlu, M.A. (2009). Örgütsel Narsisizm Düzeyine İlişkin Yönetici ve Öğretmen Algıları. (Yayımlanmamış doktora tezi). Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. 13. Cilt: 4 Sayı: 2 Yıl: 2023 e-ISSN 2717-9737122
• Kernberg OF, 1977. The structural diagnosis of borderline personality organization. In: Hartcollis P. (ed). Borderline Personality Disorders. Pp. 87-121. Int Universities pres, NY.
• Kernberg, O. F. (2012). Sınır Durumlar ve Patolojik Narsisizm. (Çev. M. Atakay). İstanbul: Metis Yayınları. s. 200, s. 272-274.
• Kohut, H. (1971). Kendiliğin Çözümlenmesi. (Çev. C. Atbaşoğlu, B. Büyükkal, ve C. İşcan). İstanbul: Metis yay. 27-31.
• Masterson, J. F. (2010). Gerçek kendilik. İstanbul: Litera Yayıncılık.
• Morf, C. C., & Rhodewalt, F. (2001). Unraveling the paradoxes of narcissism: A dynamic self-regulatory processing model. Psychological Inquiry, 12(4), 177-196.
• Oğuzhan, Ö. (2013). Kendi Yanılsamasında Kendini İzlemek: Narsisizmin Mecrası Olarak Facebook, Sosyal Medya ve Ağ Toplumu- II: Kültür, Kimlik, Siyaset İçinde, Edt. Can Bilgili ve Gülüm Şener, Grafik Tasarım Yayınları, 67-91.
• Önder, T. (2014). Kamu ve özel sektör yöneticilerinin yönetimsel narsisizm düzeylerinin karşılaştırılması. (Yüksek lisans tezi). Maltepe Üniversitesi sosyal bilimler enstitüsü, İstanbul, s. 41.
• Özkalp, E. ve Sungur, Z. (2001), Kamu ve Özel Sektör Örgütlerinde Risk Kültürü ve Karşılaştırmalı Bir Uygulama. 9. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi Bildirileri, İstanbul, s. 207-217.
• Raskin, R. & Terry, H. (1988). A principal-component analysis of the narcissistic personality inventory and further evidence of its construct validity. Journal of Personality and Social Psychology, 54(5), 890-902.
• Sarısoy, G. (2016). Winnicott’ın Gerçek Benlik ve Sahte Benlik Kavramlarının Bir Vaka ve Terapi İlişkisi Bağlamında İncelenmesi. Ayna Klinik Psikoloji Dergisi, 3(1), 1-15.
• Smith, L.R. & Sanderson, J. (2015). "I'm Going to Instagram it! An Analysis of Athlete Self-presentation on Instagram”. Journal of Broadcasting & Electronic Media, 59(2): 342-358. Cilt: 4 Sayı: 2 Yıl: 2023 e-ISSN 2717-9737123 Tatlı, E. (2018). “Selfıe”: Masum bir eğlence mi, narsist kişiliğin sunumu mu?, Uluslararası İletişimde Yeni Yönelimler Konferansı Eğlence ve Ürün Yerleştirme, 3-4 Mayıs 2018, 261-263.
• Timuroğlu, K. & İşcan, Ö. F. (2008). İş yerinde narsisizm ve iş tatmini ilişkisi, Atatürk Üniversitesi İİBF Dergisi, 22 (2), 239-264.
• Ünal Tutgun, A. (2015). Sosyal medya bağımlılığı: Üniversite öğrencileri üzerine bir araştırma. (Doktora Tezi), Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• We are social & Hootsuite (2020). ‘Digital in 2020’. https://wearesocial.com/blog/2020/10/social-media-users-pass-the-4-billion-mark-as-global-adoption-soars adresinden erişim sağlandı. 06 Aralık 2020.
• Winnicott, D. W. (1965). A clinical study of the effect of a failure of the average expectable environment on a child's mental functioning. The International journal of psycho-analysis, 46, 81.