HUMAN AND VAMPIRE: SPINOZIST REPRESENTATION OF BEING IN FILM ONLY LOVERS LEFT ALIVE

Year 2018, Issue: 9, 367 - 384, 12.12.2018

Zeliha Dişçi

Abstract

American director Jim Jarmusch, who shot his first significant film in 1980, is a prominent
name in destroying the logic of film that was identified with Hollywood and the emergence
of modern independent cinema. This study that addresses Only Lovers Left Alive, among
the important films of Jarmusch that displaced usual conceptions in cinema, focuses on
“human being”. According to the Western understanding, human being, originating from
Antiquity and gaining value with the Renaissance and the Enlightenment Period, is a free
individual who uses his/her own mind and makes his/her own decisions. Humans
distinguish themselves from the rest of other living beings, and they declare their
dominance. The modern world that they have created is the most developed and civilized
one among those throughout the history. While the human is aggrandized in this way in the
intellectual field, upon looking at the real life, it is observed that wars, hunger and nomadic
life are becoming widespread. The first question that comes to mind in this case is as
follows: whether human being is actually a “dominant” creature? This study focuses on
Jarmusch’s film that has opened the traditional human being up for discussion with the idea
of “vampire” together with the views of the famous thinker Benedictus Spinoza on being
and human being. It shows how this film that has transformed the idea of vampire created
by humans according to themselves centring around their own existence has rebuilt the
human perception in parallel to the thoughts of Spinoza.

Keywords

mind, human, vampire, existence, affection, dominance

İNSAN VE VAMPİR: SADECE ÂŞIKLAR HAYATTA KALIR FİLMİNDE VARLIĞIN SPİNOZACI TEMSİLİ

Abstract

İlk önemli filmini 1980’de çeken Amerikalı yönetmen Jim Jarmusch, Hollywood’la özdeşleşen film mantığının yıkılmasında ve modern bağımsız sinemanın oluşmasında öne çıkan bir isimdir. Jarmusch’un sinemada alışılagelen kavrayışları yerinden eden önemli filmlerinden biri olan Sadece Aşıklar Hayatta Kalır’ı ele alan bu çalışma, “insan varlığı” konusuna odaklanmaktadır. Köklerini Antikite’den alıp Rönesans ve Aydınlanma ile değer kazanan insanın Batı’daki kavrayışına göre insan varlığı aklını kullanan, kendi seçimlerini yapan özgür bir bireydir. Bu haliyle diğer bütün varlıklardan kendini ayırmakta ve egemenliğini ilan etmektedir. Onun yarattığı modern dünya tarih boyunca elde edilenler arasında en gelişmişi, uygar olanıdır. Düşünsel alanda insan bu şekilde yüceltilirken, gerçek yaşama bakıldığında savaşların, açlığın ve göçebe yaşamın yaygınlaştığı görülmektedir. Bu durumda akla gelen soru şudur: insan varlığı gerçekten “egemen” bir varlık mıdır? İşte bu soruyu kalkış noktası yapan bu çalışma, geleneksel insan varlığını “vampir” fikriyle tartışmaya açan Jarmusch’un filmine, ünlü düşünür Benedictus Spinoza’nın varlık ve insan varlığı konusundaki görüşleriyle birlikte odaklanmaktadır. İnsanın kendi varlığını merkeze alarak kendine göre yarattığı vampir fikrini değişime uğratan bu filmin, Spinoza’nın düşüncelerine paralel şekilde insan kavrayışını nasıl yeniden kurduğunu göstermektedir. 

Keywords

Akıl, insan, vampir, varlık, duygulanım, egemenlik

References

• Akal, C.B. 2004. Varolma Direnci ve Özerklik: Bir Hak Kuramı İçin Spinoza’yla. Ankara: Dost.
• Browning, J.E. 2017. “Listening To Our Vampires: Dracula From The Grave To The Page To Stage and Cinema” Journal of Communication Ethics, Religion and Culture. Volume 52. Number 3. p.127-135.
• Bumin, T. 2012. Tartışılan Modernlik: Descartes ve Spinoza. İstanbul: YKY. Canaslan, E. 2015. “Sunuş: Anlama Yetisini Düzeltmek” Anlama Yetisinin Düzeltilmesi Üzerine İnceleme içinde. Ankara: Dost.
• Ernst, C. 2014. Rousseau, Kant, Goethe (çev. Mustafa Tüzel). İstanbul: Türkiye İş Bankası.
• Efthimious, C./Gandhi, S. 2007. “Cinema Fiction vs Physics Reality: Ghosts, Vampires and Zombies”, Skeptical Inquirer Volume 31.4, July / August.
• Deleuze, G. 2011. Spinoza-Pratik Felsefe (çev. Alber Nahum-Ulus Baker). İstanbul: Norgunk.
• Er Pasin, G. 2013. Vampirin Kültür Tarihi. İstanbul: Ayrıntı.
• Hastie, A. (2014). Blooed and Photons: The Fundamental Particles of Only Lovers Left Alive. FilmQuarterly, 68/1, 63-68.
• Heidegger, M. 1998. Tekniğe İlişkin Soruşturma (çev. Doğan Özlem). İstanbul: Paradigma.
• Jarmush, J. (Yönetmen). 1984. Stranger Than Paradise (Cennetten Yabancı) [Film]. ABD-Batı Almanya: The Samuel Goldwyn Company.
• Jarmush, J. (Yönetmen). 2013. Sadece Âşıklar Hayatta Kalır [Film]. Birleşik Krallık-Almanya: Recorded Picture Company- Pandora Film. Kant, I. 2014. Pratik Aklın Eleştirisi. (çev. İoanna Kuçuradi). Ankara: Türkiye Felsefe Kurumu.
• Panjeta, L. 2011. “Monster As A Superhero: An Essay On Vampire Vogue In Contemporary Film Culture” Studii si Cercetari de Istoria Artei. Teatru, Muzica, Cinematografie. p. 11-20.
• Perez, R. 2014. Interview: Jim Jarmusch Talks The Vampiric Charms Of ‘Only Lovers Left Alive’ & Proposing To Muse Tilda Swinton (Jarmusch ile röportaj). http://www.indiewire.com/2014/04/interview-jim-jarmusch-talks-the-vampiriccharms-of-only-lovers-left-alive-proposing-to-muse-tilda-swinton-87255/ [Erişim: 09.08.2017]
• Purves, J. 2014. Only Lovers Left Alive. The Other Journal. https://theotherjournal.com/2014/07/24/only-lovers-left-alive-jarmusch-2013/ [Erişim: 12.09.2017]
• Rigoulet, L. 2014. Jim Jarmusch : “Pour 'Only lovers left alive', j'ai eu envie de jouer avec les codes et l'imagerie vampire” (Jarmusch ile röportaj). http://www.telerama.fr/cinema/jimjarmusch-les-vampires-sont-des-outsiders-dans-lesquels-je-peux-meretrouver,108634.php [Erişim: 15.09.2017].
• Romney,J. 2014. Only Lovers Left Alive–review. https://www.theguardian.com/film/2014/feb/23/only-lovers-left-alive-review [Erişim: 10.09.2017]
• Spinoza, B. 2009. Politik İnceleme (çev. Murat Erşen). Ankara: Dost.
• Spinoza, B. 2010. Teolojik-Politik İnceleme (çev. B.Bali Akal-Reyda Ergün). Ankara: Dost. Spinoza, B. 2012. Ethica (çev. Çiğdem Dürüşken). İstanbul: Kabalcı.
• Spinoza, B. 2015. Kısa İnceleme (çev. Emine Ayhan). Ankara: Dost.
• Tatian, D. 2009. Spinoza. Dünya Sevgisi (çev. Hüsam Turşucu-Sevin Aksoy Hancı). Ankara: Dost.
• Twitchell, J.B. 1985. Dreadful Pleasures: An Anatomy of Modern Horror. New York: Oxford University Press.
• Tzioumakis, Y. 2006. American Independent Cinema. Edinburgh: Edinburgh University Press.
• Weinstock, J.A. 2012. The Vampire Film: Undead Cinema. London: Wallflower