ANITKABİR YARIŞMASI BAĞLAMINDA PAUL BONATZ’A DAİR BİR OKUMA

Year 2018, Issue: 9, 293 - 310, 12.12.2018

Nevin Asli Can Bilge

Abstract

Anıtkabir Yarışması Bağlamında Paul Bonatz’a Dair Bir Okuma adlı bu makale, Anıtkabir yarışmasında jüri üyesi, hatta jüri başkanı olarak yer alan Paul Bonatz’ın, dönemin genel tandansı olan Milli Mimari üslubu ekseninde nasıl konumlandığını ele almaktadır. Anıtkabir yapısının geniş temsili içeriğini anlayabilmek, alt metinlerini okuyabilmek ve şifrelerini çözebilmek için çalışmada önce Milli Mimari üslubunun kendisi tüm aktörleri, bağlamları ve söylemleri ile tartışılmaktadır. Bu noktada kilitleri açacak anahtar olarak Kemalist milliyetçilik ilkesi ön plana çıkartılmakta ve yapı sökümüne uğratılmaktadır. Paul Bonatz’ın söz konusu yarışmadaki rolünü kavrayabilmek, yine mimarın genel anlayış ve eğilimlerini değerlendirmeden mümkün değildir. Dolayısıyla bu çalışma, milliyetçilik kavramı ile başlayarak Milli Mimarlık üslubunu, yarışmanın söylemini, kazanan projeyi ve Paul Bonatz’ın kendisini tek tek analiz etmeye ve bir bütün içinde konumlandırmaya çalışmaktadır. Başka bir deyişle Paul Bonatz, söylemi elinde tutan bir iktidar figürü olarak anlaşılmaya çalışılmakta ve bu şekilde soyutlanarak kavramsallaştırılmaktadır.

Keywords

Anıtkabir, milli, milliyetçilik, Paul Bonatz

A READING ON PAUL BONATZ WITHIN THE CONTEXT OF ANITKABİR COMPETITION

Abstract

This paper discusses the position of Paul Bonatz, who was a jury member- in fact the jury president of the Anıtkabir competition- according to the National Architecture movement which was the main tendency of the time. Firstly, it aims to investigate the National Architecture movement with its important actors, contexts and discourses in order to understand the Anıtkabir building’s large representative index, to be able to read its subtexts and to decipher its codes. It features the nationalism doctrine of Kemalizm as the main key to all issues and tries to deconstruct it. It’s impossible to comprehend Bonatz’s role in the competition, without interpreting his general understanding and tendencies. Consequently, this paper analyzes and positions the Notion of nationalism, the National Architecture movement, the discourse of the competition, the winning Project and Paul Bonatz himself.

Keywords

Anıtkabir, national, nationalism, Paul Bonatz

References

• Alsaç, Ü. 1973. "Türk Mimarlık Düşüncesinin Cumhuriyet Devrindeki Evrimi", Mimarlık Dergisi, 11-12: 12-25
• Anderson, B. 2009. Hayali Cemaatler Milliyetçiliğin Kökenleri ve Yayılması, İstanbul: Metis Yayınları
• Aslanoğlui İ. 2010. Erken Cumhuriyet Dönemi Mimarlığı 1923-1938, İstanbul: Bilge Kültür Sanat
• Batur, A. 1997. "Anıtkabir Üslup-Ötesi ve Zaman Dışı Bir Tasarım veya Büyük Ölüm’ün Patetik Yontusu", Atatürk İçin Düşünmek İki Eser, Katafalk ve Anıtkabir İki Mimar, Bruno Taut ve Emin Onat, İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi Rektörlüğü: 74-90
• Batur, A. 2005. A Concise History, Architecture In Turkey During The 20th Century, İstanbul: Chambers of Architects of Turkey
• Bonatz, P. 1944. "Anıt-Kabir", Ulus Gazetesi, 10-11-1944: 5-6
• Bonatz, P. 1950. Leben und Bauen, Stuttgart: Engelhornverlag Adolf Spemann
• Boran, T. 2011. Mekan ve Siyaset İlişkisi Bağlamında Anıtkabir (1938-1973), yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara: Ankara Üniversitesi
• Bozdoğan, S. 2002. Modernizm ve Ulusun İnşası Erken Cumhuriyet Türkiyesi’nde Mimari Kültür, İstanbul: Metis Yayınları
• Dağbaşı, Y. 2006. Ulus-Devlet, yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi
• Eldem, S. 1973. "Elli Yıllık Cumhuriyet Mimarlığı", Mimarlık, 11-12: 5-11
• Güneş, C. 2013. "Michel Foucault’da Söylem ve İktidar", Kaygı Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Felsefe Dergisi, 21: 55-69
• Hamdi, B., Sırrı, B. 1932. "Türk Mimarisi", Mimar, 4: 114-115
• Hasol, D. 2017. 20. Yüzyıl Türkiye Mimarlığı, İstanbul: Yapı Endüstri Merkezi Yayınları
• Maginnis, C. 1938. "Milli Mimari Meselesi ve Cereyanlar", Arkitekt, 3: 95
• Özhan, M. 2009. Liselerde Okutulan “Türkiye Cumhuriyeti İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük” Ders Kitaplarında Ulus, Ulusçuluk ve Ulus-Devlet Kavramları (1944-2007) (Bir İçerik Analizi Çalışması), yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Diyarbakır: Dicle Üniversitesi
• Sayar, Z. 1943). "Anıtkabir Müsabakası Münasebetile", Arkitekt, 133-134: 1-21
• Tanju, B. 1998. 1908-1946 Türkiye Mimarlığının Kavramsal Çerçevesi, yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi.
• Wilson, C. 2015). Anıtkabir’in Ötesi Atatürk’ün Mezar Mimarisi Ulusal Belleğin İnşası ve Sürdürülmesi, İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları.