Cilt, kitap veya çeşitli mecmuaları muhafaza etmek için genellikle deri kaplı mukavvadan yapılan kaptır. Bu sanatı icra eden sanatkârlara ise mücellit adı verilmektedir. Bu makalenin konusu, Selçuklu mücellidi Mehmet eş-Şerîf’in imzalı ciltleri ve bu ciltlerin tezyînât özellikleridir. Yazma eser kütüphaneleri ve alana dair literatür içerisinde yapılan araştırmalar neticesinde, Mehmed eş-Şerîf imzalı toplam 8 cilt (TSMK III. Ahmed: 465 ve 2334, Yusuf Ağa YEK: 191, Süleymaniye YEK Mahmud Paşa: 237 ve Turhan Valide Sultan: 253, Vahit Paşa YEK: 1169 ve 1175, V&A Museum) tespit edilmiştir. İmza mühürlerine, ciltlerin köşebentlerinde, kapak ortalarında ya da sertâb ve mikleblerinde rastlanmaktadır. Mühür, 5 mm çapında dairevî formda olmakla birlikte mühürdeki Mehmed (Muhammed) ismi, Hz. Peygamber (s.a.v.)’in adına duyulan hürmet sebebiyle istifin üst kısmına yerleştirilmiştir. Alt kısımda ise eş-Şerîf ibaresi vardır. Ciltler incelendiğinde Mehmed eş-Şerîf’in Anadolu Selçuklu ciltlerinin yapım ve tezyînât kurgusunu devam ettirdiği görülmektedir. İstinsâh tarihli iki örnek (654/1256 tarihli TSMK A. 2334 ve 699/1299 tarihli TMSK A. 465) dikkate alındığında Mehmed eş-Şerîf’in en geç 13. yüzyılın ikinci yarısı itibariyle eser üreten bir Selçuklu devri mücellidi olduğu tespit edilmiştir.
-
-
-
Bookbinding is a covering, usually made of leather-encased cardboard, for holding book pages or various magazines together, and the person who performs this art is called a bookbinder. The subject of this article involves the bindings bearing the signature of the Seljuk bookbinder Mehmet al-Sharīf and the decorative features of these bindings. As a result of the research made in the manuscript libraries and the literature on this field, a total of eight bindings have been found bearing the signature of Mehmed al-Sharīf (TPML A.465 and 2334, Yusuf Aga ML 191, Sulaymaniyah ML Mahmud Pasha 237 and Turhan Valide Sultan 253, Vahit Pasha ML 1169 and 1175, V&A Museum). Signature seals can be found on the corners of the bindings, in the middle of the covers, on the fore-edge flap, or on the envelope flap. The seals are circular with diameters of 5 mm, and bearing the name of Mehmed (Mohammad) within the seal; they are placed at the top of the text line due to respect for the name of the Prophet Mohammed (pbuh). The lower part of the seal has the phrase “al-Sharīf.” When examining the bindings, Mehmed al-Sharīf is seen to have continued the construction and decorative style of the Anatolian Seljuk binding. When considering the two examples TPML A.2334 (dated 654/1256) and TPML A.465 (dated 699/1299), Mehmed al-Sharīf is identified as having been a Seljuk-period bookbinder who produced works in the second half of the 13th century at the latest.
-
Primary Language | Turkish |
---|---|
Journal Section | MAKALELER/ARTICLES |
Authors | |
Project Number | - |
Publication Date | January 31, 2023 |
Submission Date | March 2, 2022 |
Published in Issue | Year 2023 Issue: 19 |