GİLE’İN IDRC MODELİ TEMELİNDE “YORUMLAYICI ANLAM KURAMI”NIN DEĞERLENDİRİLMESİ

Year 2015, Volume: 6 Issue: 10, 29 - 50, 09.02.2018

Emra Durukan Aşkın Çokövün

Abstract

Bu çalışmanın amacı, Gile’in IDRC (Interprétation-Décisions, Ressources-contraintes) modeli temelinde ESIT’in (Ecole Supérieure d’Interprètes et de Traducteurs) Yorumlayıcı Anlam Kuramını, çeviri örnekleri yardımıyla değerlendirmek ve özellikle çeviri uygulaması ve çeviri eğitimi açısında işlevselliğini irdelemektir. Bu irdeleme, örnek metinlerin çeviri sürecinin yorumlama aşamasında IDRC modelinde tanımlanmış olan “kaynakların”, “kısıtlamaların”, “kararların” ve “yeniden oluşturma yöntemlerinin” somutlaşmasını sağlayacaktır; aynı zamanda, gerek IDRC modelini gerekse Yorumlayıcı Anlam Kuramı’nı sınamak ve Yorumlayıcı Anlam Kuramı’nın güçlü ve zayıf yönlerini somutlaştırmak açısından çeviri araştırmaları için yol gösterici olacaktır.

Çalışmanın kuramsal alt yapısı iki aşamadan oluşmaktadır. Çeviri süreci tanımını somutlaştırmak amacıyla, ilk aşamada çalışmanın temelini oluşturan Yorumlayıcı Anlam Kuramı ele alınmaktadır. Çeviride Yorumlayıcı Anlam Kuramı’nı geliştiren Seleskovitch ve Lederer’e göre çeviri, anlamak ve anladığını yeniden ifade etmektir. Lederer, çevirinin salt dilbilimsel bir işlevi olmadığını, dilbilim dışı öğelerin de üzerinde durulması gerektiğini savunur.

Çalışmanın ikinci aşamasında ise IDRC modeli ve çeviride yorumlama aşamasının bilişsel sürecindeki olası kısıtlamalar ve kararlar ele alınmaktadır. Gile’e göre IDRC modeli, çeviribilimde mevcut kuram ve yöntemleri içerisine alabilecek ve böylece çeviri kuramlarına ilişkin sorunları ortaya koyup çeviribilimi bütünleyici bir kuramsal bakış açısıyla açıklayabilecek niteliktedir.

Çalışmada hedeflenen bulgular, uygulama bölümünde irdelenen çeviri örnekleriyle elde edilmektedir. Çeviri örnekleri, beş farklı uzmanlık alanından gerçekleşmiş Türkçe-Almanca çevirilerden oluşmaktadır ve çeviri sürecinde özellikle “kısıtlılıklar” boyutunu somutlaştırmaktadır. Uygulamalı bölümde gerçekleştirilen çeviri irdelemeleri çerçevesinde, IDRC modeli temelinde Yorumlayıcı Anlam Kuramı’nın yeterlilikleri veya yetersizlikleri somutlaştırılmaktadır ve bu kuramın hangi açılımlarla zenginleştirilebileceği tartışılmaktadır. Bunun dışında uygulamalı bölümde elde edilen bulgular, Yorumlayıcı Anlam Kuramı’nın IDRC modeli temelinde çeviribilimde hangi konuma yerleştirilebileceğine ilişkin de veri sunmaktadır. Bulgulanan verilere göre, Çeviride Yorumlayıcı Anlam Kuramı’nın özellikle işlevselci döneme ait bazı yaklaşımlarla tamamlanarak zenginleştirilebileceği bulgulanmıştır.  

Keywords

yorumlayıcı çeviri kuramı, yorumlayıcı anlam kuramı, IDRC modeli, sözcüklerden sıyrılma, eşdeğerlilik

References

• Gile, Daniel (2009a) Basic Concepts and Models for Interpreter and Translator Training, Revised Edition, Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins Publishing Company.
• Gile, Daniel (2009b) ‘Le modèle IDRC de la traduction « Interprétation –Décision – Ressources – Contraintes »’ in C. Laplace, M. Lederer, D. Gile (eds.) La Traduction et ses Métiers, Aspects Théoriques et Pratiques, Cahiers Champollion 12, Paris: Lettres modernes minard.
• Gropius, von Walter (1927) Internationale Architektur, München: Bauhausbücher 1. Herbulot, Florence (2004) ‘La théorie interprétative ou théorie du sens: point de vue d’une praticienne’, Meta: Journal des Traducteurs/Meta: Translators’ Journal, 49 (2), 307-315.
• Koller, Werner (1992) Einführung in die Übersetzungswissenschaft, 4. Völligneube arbeitete Auflage, 2004, Heidelberg/Wiesbaden: Quelle&Meyer (UTB 819).
• Lederer, Marian (1981) La Traduction Simultanée – Fondements Héoriques, Paris: Minard.
• Lederer, Marian (1994) La Traductionaujourd’hui – Le Modèle Interprétatif, Paris: Hachette. Lederer, Marian & Seleskovitch, D. (2001) Interpréter pour Traduire, 4th Edition, Paris: Didier Erudition.
• Reiss, Katharina & Vermeer, H. J. (1984) Grundlegung einer Allgemeinen Translationstheorie, 2. Aufl. 1991. Tübingen: Niemeyer (LinguistischeArbeiten 147).
• Seleskovitch, Danica (1975) Langage, Langue et Mémoire: Etude de la Prise de Notes en Interprétation Consécutive, Paris: Minard.
• Seleskovitch, Danica (1983) L’interprète dans les Conférences Internationales: Problèmes de Langage et de Communications, 2 éd., Paris: Minard.
• www.suhakki.org / [18.06.2016]
• http://www.kommunale-stadtwerke.de/fileadmin/user_upload/pdfs/Organisationen/Verbaende/OEW/2012-01-27_Fortschreibung_Verbandssatzung_OEW. pdf [01.09.2016]
• http://www.tarim.gov.tr/TRGM/Lists/KutuMenu/Attachments/24/%C3%96RNEK%20Merkez%20Birli%C4%9Fi%20T%C3%BCz%C3%BC%C4%9F%C3%BC.pdf [01.09.2016]
• http://www.milliyetemlak.com/haber/turk-alman-ortak-yapimi/haber.html?haberID=6118 [01.09.2016] http://muze.semazen.net/content.php?id=00037 [01.09.2016]