Representation of Interpreting in Translator & Interpreter Education: Turkish Sampling

Year 2025, Issue: 22, 209 - 221, 04.07.2025

Ayşe Işık Akdağ , Halil İbrahim Balkul , Emra Büyüknisan , Esat Tosun , Gamze Güler

https://doi.org/10.26650/iujts.2025.1609433

Abstract

The adventure of translator education in Türkiye, which started in the last quarter of the 20th century, continues unabated with the participation of new universities, departments and programs. In Türkiye, which has a translation education experience of nearly 40 years, translator & interpreter education is provided under different names and faculties, and young translators are trained for different specialization areas of the translation sector. An investi gation of the curricula of translator education programs conducted in different foreign languages in Türkiye reveals that while many courses in various fields of expertise are offered to train qualified professionals for the translation sector, both as translators and interpreters, most of these courses primarily aim to improve written translation skills. The main purpose of the present study is to examine the curricula of the translation and interpreting programs in Türkiye in terms of the representation of interpreting and determine the situation in interpreter training. The research was designed in a single screening model, one of the general screening types. In this context, based on YÖK ATLAS (2024), the programs actively providing translator education in Türkiye were identified and then the curricula of the fouryear translation and interpreting or translation studies undergraduate programs announced on their websites were examined. By examining the curriculum contents, courses directly related to interpreting in terms of theory or practice were included in the scope of the research. In this respect, the courses in the field of interpreting were determined, the status of these courses as compulsory or elective courses and the semesters in which these courses are usually taught were revealed. In addition, it was also investigated whether the interpreting courses in translator education programs were courses for general interpreting skills or the courses that address different areas of specialization in the field of interpreting. This study is expected to provide insights for researchers focusing on interpreting education in Türkiye from a pedagogical perspective.

Keywords

Translation Studies , interpreting , translator & interpreter education , curriculum analysis , Türkiye

Project Number

223K031

Sözlü Çeviri Alanının Çeviri Eğitiminde Temsili: Türkiye Örneklemi

Abstract

Türkiye’de 20. yüzyılın son çeyreğinde başlayan çeviri eğitimi serüveni alana yeni üniversitelerin, bölümlerin ve programların katılımı ile hız kesmeden devam etmektedir. Yaklaşık 40 yıllık bir çeviri eğitimi tecrübesi olan Türkiye’de, farklı isim ve fakülteler altında çeviri eğitimi verilmekte ve çeviri sektörünün farklı uzmanlık alanlarına genç çevirmeler yetiştirilmektedir. Türkiye’de farklı yabancı dillerde çeviri eğitimi veren programların müfredatları incelendiğinde, genel olarak yazılı çeviri edincini geliştirmeye yönelik derslerin çoğunlukta olması gerçeği ile birlikte, gerek yazılı çevirmen (mütercim) gerekse sözlü çevirmen (tercüman) olarak çeviri sektöründe faaliyet gösterecek olan nitelikli insan gücünü ortaya çıkaracak farklı uzmanlık alanlarındaki birçok dersin okutulduğu görülmektedir. Bu çalışmanın amacı Türkiye’de faaliyet gösteren mütercim ve tercümanlık/çeviribilim lisans programlarının müfredatlarını sözlü çeviri alanının temsiliyeti açısından incelemek ve sözlü çeviri eğitimindeki durumu saptamaktadır. Araştırma genel tarama türlerinden tekil tarama modelinde tasarlanmıştır. Veriler YÖK ATLAS (2024) temel alınarak Türkiye genelinde aktif olarak çeviri eğitimi veren mütercim ve tercümanlık/ çeviribilim bölümlerinin müfredatlarından doküman inceleme yöntemiyle elde edilmiştir. Müfredat içerikleri incelenerek kuram ya da uygulama açısından doğrudan sözlü çeviri ile ilgili olan dersler araştırma kapsamına alınmıştır. Bu derslerin zorunlu ya da seçmeli dersler kategorisinde bulunma durumları ve bu derslerin genelde hangi yarıyıllarda okutulduğu ortaya konulmuştur. Ayrıca çeviri eğitimi veren programlarda yer alan sözlü çeviri derslerinin genel sözlü çeviri becerilerine yönelik dersler mi olduğu yoksa sözlü çeviri alanının farklı uzmanlık sahalarına hitap eden dersler mi olduğu mercek altına alınmıştır. Çalışmanın Türkiye’deki sözlü çeviri eğitimi alanında pedagojik açıdan alanı incelemeye çalışan araştırmacılara yol göstereceği düşünülmektedir.

Keywords

Çeviribilim , sözlü çeviri , çeviri eğitimi , müfredat analizi , Türkiye

Ethical Statement

Bu makale için etik kurul onayına gerek yoktur, zira çalışmada insan ya da hayvanlar deneysel ya da diğer bilimsel amaçlarla kullanılmamıştır.

Supporting Institution

Tübitak

Project Number

223K031

References

• Albl-Mikasa, M. (2012). The importance of being not too earnest. A process- and experience-based model of interpreter competence. In B. Ahrens, M. Albl-Mikasa & C. Sasse (Eds.), Dolmetschqualität in Praxis, Lehre und Forschung. Festschrift für Sylvia Kalina (pp.59-92). Tübingen: Narr. google scholar
• AIIC (2022). Normes professionnelles. Erişim adresi: https://aiic.org/document/10235/NormesProf-ProfStandards_2022_E&F _final.pdf google scholar
• AIIC (2022). Code d’éthique professionnelle. Erişim adresi: https://aiic.org/document/10277/CODE_2022_E&F_final.pdf google scholar
• Aytaş, G. ve Köktürk, Ş. (2021). Sözlü çevirmenliğe ilk adım: SÖBES. International Journal of Languages’ Education and Teaching, 9(1), 79-98. google scholar
• Aytaş, G. ve Köktürk, Ş. (2017). Sözlü çeviride bir değerlendirme aracı olarak rubrik. Tarih Okulu Dergisi, 10(31), 361-375. google scholar
• Bahadır, Ş. (2010). The task of the interpreter in the struggle of the other for empowerment: Mythical utopia or sine qua non of profes- sionalism?. Translation and Interpreting Studies. The Journal of the American Translation and Interpreting Studies Association, 5(1), 124-138. google scholar
• Bahadir, Ş. (2017). The interpreter as observer, participant and agent of change: The irresistible entanglement between interpreting ethics, politics and pedagogy. In M. Biagini, M. S. Boyd & C. Monacelli (Eds.), The changing role of the interpreter (pp. 122-145). Routledge. google scholar
• Bayraktar Özer, Ö. (2022). Sözlü çeviri eğitiminde güncel pedagojik eğilimler ve uygulamalar: Türkiye üzerine bir çalışma. (Doktora Tezi). Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. google scholar
• Bayraktar Özer, Ö. (2023). Sözlü çeviri eğitiminde sınıf içi uygulamalar ve yaklaşımlar. Çeviribilim ve Uygulamaları Dergisi, (34), 1-24. google scholar
• Bendazzoli, C. & Monacelli, C. (Ed.). (2016). Addressing methodological challenges in interpreting studies research. UK: Cambridge Scholars Publishing. google scholar
• Bengi Öner, I. (2001). Çeviribilim terimleri sözlüğü. İstanbul: Sel Yayınları. google scholar
• Bulut, A. ve Özkaya E. (2019). Sözlü çeviri eğitimine güncel yaklaşımlar. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları. google scholar
• Çalık, O. (2019). Türkiye’deki sözlü çeviri alanındaki akademik çalışmaların konumu: 2008-2018 yılları arasındaki makale kitap ve lisansüstü tez düzeyindeki çalışmaların içerik analizi. (Yüksek Lisans Tezi). Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya. google scholar
• Diriker, E. (Ed.). (2018). Türkiye’de sözlü çeviri: eğitim, uygulama ve araştırmalar. Istanbul: Scala Yayıncılık. google scholar
• Doğan, A. (2017). Sözlü çeviri çalışmaları ve uygulamaları. (5. Baskı), Ankara: Hacettepe Doktorlar Yayınevi. google scholar
• EMCI. (ty). Marking Criteria. Erişim adresi: https://europa.eu/interpretation/doc/marking_criteria_en.pdf google scholar
• Ersoy, H. (2013). Kavram, kuram ve süreç açısından tercüme etkinliği. Ankara: Araştırma Yayınları. google scholar
• Gile, D. (1995). Basic concepts and models for interpreter and translator training. Amsterdam and Philadelphia: John Benjamins. google scholar
• Göktürk, A. (1994). Çeviri: Dillerin dili. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. google scholar
• Kalina, S. (2000). Interpreting competences as a basis and a goal for teaching. The Interpreters’ Newsletter, 10, 3–32. google scholar
• Kalina, S. (2002). Interpreters as professionals. Across Languages and Cultures, 3(2), 169-187. google scholar
• Karasar, N. (2017). Bilimsel araştırma yöntemi (32. baskı). Ankara: Nobel. google scholar
• Kutz, W. (2010). Dolmetschkompetenz: Was muss der Dolmetscher wissen und können?. München: European University Press google scholar
• Merriam, S. B. (2009). Qualitative research. A guide to design and implementation. San Francisco: John Wiley-Sons. google scholar
• MYK (2018). Ulusal Yeterlilik Konferans çevirmeni Seviye 6. Erişim adresi: https://cdn.istanbul.edu.tr/FileHandler2.ashx?f=cevirmen- yeterlilikleri---konferans-cevirmeni---yayinlanan-taslak-15.12.2018.pdf google scholar
• MYK (2018). Ulusal Yeterlilik Toplum çevirmeni Seviye 6. Erişim adresi: https://cdn.istanbul.edu.tr/FileHandler2.ashx?f=cevirmen- yeterlilikleri---toplum-cevirmeni---yayinlanan-taslak-15.12.2018.pdf google scholar
• NAATİ (2016). NAATI interpreter certification: Knowledge, skills and attributes. Review Process and Outcomes. Erişim adresi: https:// www.naati.com.au/wp-content/uploads/2020/01/Interpreter-KSA-Paper.pdf google scholar
• Okuyan, S. (2019). Küresel koşulların Türkiye akademik sözlü çeviri eğitimine etkisi: müfredat analizi ve sözlü çeviri temsilcilerinin görüşleri üzerine bir inceleme. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya. google scholar
• Pöchhacker, F. (2000). Dolmetschen konzeptuelle Grundlagen und deskriptive Untersuchungen. Tübingen: Stauffenburg Verlag. google scholar
• Pöchhacker, F. (2010). Teaching Interpreting / Training interpreters. İçinde Y Gambier & L Van Doorslaer (Ed.), Handbook of translation studies, volume 4 (pp. 174-180). Amsterdam: John Benjamins Publishing Company. google scholar
• Pöchhacker, F. (2013). The position of interpreting studies. İçinde C. Millán & F. Bartrina (Ed.) The Routledge handbook of translation studies (pp. 60-72). New York: Routledge. google scholar
• Pöchhacker, F. (2022). Interpreters and interpreting: shifting the balance? The Translator, 28(2), 148–161. google scholar
• Ren, W. (2020). The evolution of interpreters’ perception and application of (codes of) ethics in China since 1949: A sociological and historical perspective. The Translator, 26(3), 274-296. google scholar
• Sak, R., Sak, İ. T. Ş., Şendil, Ç. Ö. ve Nas, E. (2021). Bir araştırma yöntemi olarak doküman analizi. Kocaeli Üniversitesi Eğitim Dergisi, 4(1), 227-256. google scholar
• Setton, R., & Dawrant, A. (2016). Conference interpreting: A trainer's guide. Benjamins Translation Library google scholar
• Snell-Hornby, M. (2006). The turns of translation studies. New Paradigsms or Shifting Viewpoints. Amsterdam: John Benjamins Publi- cation google scholar
• Şimşek, H. (2009). Methodical problem in the researches of educational history. Journal of Faculty of Educational Sciences, 42 (1), 33-51. google scholar
• Tahir Gürçağlar, Ş. (2011). Çevirinin ABC’si. İstanbul: Say Yayınları. google scholar
• YÖK ATLAS (2024). YÖK lisans atlası. Erişim adresi: https://yokatlas.yok.gov.tr/lisans-anasayfa.php. 12.10.2024 google scholar