Sevgili Arsız Ölüm ile Gece Dersleri’nde İktidar İlişkilerinin Direnme-İktidar İkiliğinde İzini Sürmek

Yıl 2023, Sayı: 27, 81 - 89, 29.11.2023

Kevser Yıldız

https://doi.org/10.26650/iukad.2023.1342481

Öz

Michel Foucault, iktidar ilişkilerinin direnme stratejilerini içerdiğini çünkü direnmenin ve iktidarın birbirlerine benzediklerini savunur. İktidarın ve direnenin birbirlerini yönetebilmek adına stratejilerini değiştirip geliştirdiğini ve bu değişip gelişen stratejilerin de özneleşme süreçlerini diğer bir ifadeyle kendini var etme süreçlerini meydana getirdiğini ifade eder. Çağdaş Türk Edebiyatı’nın üretken isimlerinden Latife Tekin de kitaplarında çoğunlukla kadın karakterlerinin kendilerini var etme mücadelesini yazmaktadır. Tekin, büyülü gerçekçilik anlatım tekniğini kullanıp anlatımın sınırlarını zorlayarak dışlanmış ve edilgen karakterlerden direnişçi karakterler yaratabilmektedir. Foucault’nun iktidar ilişkilerini direnme-iktidar ikiliğinde okumasından hareketle bu çalışma kapsamında Tekin’in Sevgili Arsız Ölüm ile Gece Dersleri kitapları ele alınmıştır. Bu doğrultuda Sevgili Arsız Ölüm kitabında Dirmit’in, Gece Dersleri kitabında ise Gülfidan’ın özneleşme süreçlerine odaklanılabileceği görülmüştür. Direnme-iktidar ikiliğinde Dirmit ile Gülfidan’ı esas alarak sürülen iktidar ilişkilerinin izi aile ve sosyal çevre olmak üzere iki başlıkta sınıflandırılmıştır. Sürülen izle iki karakterin de aile başlığında direnme-iktidar ikiliğinde ilişki halinde olduğu esas karakterlerin anneleri olduğu görülmüştür. Fakat karakterlerin anne karakterleri ile direnme-iktidar ikiliğinde ilişki kuruyor olması ortaklık taşıyor olsa da anne iktidarlarına karşı sergiledikleri direnme stratejileri farklılık göstermektedir. Karakterlerin direnme stratejilerindeki bu farklılıklar özneleşme süreçlerindeki farklılıkları da beraberinde getirmektedir. Sosyal çevre başlığı da Dirmit için göç öncesi ve sonrası olmak üzere iki alt başlıkta ele alınırken Gülfidan için dâhil olduğu örgüt çerçevesinde yekpare olarak değerlendirilmiştir. İki örnekte de iktidarın direneni bir yerlere kapatma, dışlama, direneni yeniden isimlendirme stratejilerinin benzer olduğu görülürken direnenin de ses çıkarma, evden uzaklaşma eylemleri ile benzer direnme stratejileri sergilediği görülmüştür. Her iki karakterin özneleşme süreçleri kendine özgü olsa da billurlaşan direnme stratejisinin yazma eylemi olduğu ortaya çıkmıştır.

Anahtar Kelimeler

Büyülü gerçekçilik, Latife Tekin, iktidar ilişkileri, direnme stratejileri, özneleşme

Destekleyen Kurum

Yok

Proje Numarası

Yok

Teşekkür

2022-2023 Güz Dönemi Mimarlık Tarihinde Yöntembilim dersinin tüm katılımcılarına ve ders yürütücüsü Doç. Dr. Işıl Çokuğraş Bağdatlıoğlu’na teşekkürler.

Tracing Power Relations in the Duality of Resistance and Power in the Books Dear Shameless Death and Gece Dersleri

Öz

Michel Foucault argued that power relations involve resistance strategies because resistance and power are similar. He stated that power and resistance change and develop their strategies in order to manage each other and that these changing and developing strategies bring about the processes of subjectivation (i.e., the processes of self-existence). As one of the voluminous names of contemporary Turkish literature, Latife Tekin has mostly written in her books about the struggle her female characters go through to exist. By using the narrative technique of magical realism and pushing the boundaries of narration, Tekin is able to create resistant characters from marginalized and passive characters. Based on Foucault’s reading regarding power relations in the dualism of resistance and power, this study focuses on Tekin’s books Dear Shameless Death and Gece Dersleri [Night Lessons]. In line with this, this article is able to focus on Dirmit’s subjectivation[PE1] as observed in Dear Shameless Death and Gülfidan’s subjectivation as observed in Gece Dersleri. These characters’ mothers are observed to be the main characters with whom Dirmit and Gülfidan have a relationship regarding the resistance-power binary under the heading of family. However, although a commonality is found in the fact that the characters relate to their mothers regarding the resistance-power binary, the resistance strategies they display toward their mothers’ power differ. These differences in the characters’ resistance strategies also bring about differences in their subjectivation. Although both characters undergo unique subjectivations, the crystallized resistance strategy is revealed through the act of writing.

Anahtar Kelimeler

magic realism, Latife Tekin, power relations, resistance strategies, subjectivation

Proje Numarası

Yok

Kaynakça

• Aslan Cobutoğlu, Serap (2021). “Kadın Ve Şiddet: Manves City’de Şiddetin Türleri (Fiziksel, Ekonomik Ve Cinsel Şiddet).” Motif Akademi Halkbilimi Dergisi 238-265 google scholar
• Akay, Ali (1995). “Öznellik Sorunu.” Michel Foucault’ da İktidar ve Direnme Odakları içinde. İstanbul: Bağlam Yayıncılık 115-153 google scholar
• Balık, Macit (2011). Latife Tekin’in Romancılığı. Ankara: Ankara Üniversitesi. google scholar
• Diler, Hatice Elif (2014). Magical Realism As a Sociopolitical Weapon: Gabriel Garcia Marquez And Ben Okri. İstanbul: Fatih Üniversitesi. google scholar
• Foucault, Michel (1994). “Özne ve İktidar” Özne ve İktidar içinde. Çev., Işık Ergüden ve Osman Akınhay. İstanbul: Ayrıntı Yayınları 57-83 google scholar
• Grosz, Elizabeth (2005). “Bodies-Cities” In H. J. Nast and S. Pile (Ed.), Places through the Body, London: Routledge 31-38 google scholar
• Gündoğan, Deniz (2009). Benzerlik Bilgisinden Dişil Büyülü Gerçekliğe: Latife Tekin Romanları Sevgili Arsız Ölüm ve Muinar’da Alternatif Kadın Öznelliği. İstanbul: İstanbul Üniversitesi google scholar
• Lazzarato, Maurizio (2014). “Neoliberalizm İş Başında: Eşitsizlik, Güvensizlik ve Toplumsalın Yeniden Kurulumu. Politik-Ekonomik Alanın İncelenmesi İçin Temel Öğeler.” Çev., Sibel Yardımcı. www.e-skop.com. Erişim tarihi: 29.06.2023 google scholar
• Oranlı, Sümeyye Nur (2021). Büyülü Gerçekçilik ve Türk Edebiyatı’nda Büyülü Gerçekçilik . Ordu: Ordu Üniversitesi google scholar
• Read, Jason (2014). “Homo Economicus’un Bir Soykütüğü: Neoliberalizm ve Öznelliğin Üretimi.” Çev:, Şeyda Öztürk. Cogito, 70-71 sayı: 82-96. google scholar
• Revel, Judith (2012). Foucault Sözlüğü. Çev., Veli Urhan. İstanbul: Say Yayınları google scholar
• Tekin, Latife (2018). Gece Dersleri. İstanbul: Can Yayınları. google scholar
• Tekin, Latife (2014). Sevgili Arsız Ölüm. İstanbul: İletişim Yayınları. google scholar
• Uğurlu, Seyit Battal (2008). Sevgili Arsız Ölüm Romanında Gerçeklik, Gelenek ve Yenilik. Milli Eğitim 178: 166-176 google scholar