ÇAŞTANİ BEY HİKÂYESİ'NDEKİ İKİLEMELER VE TÜRKÇEDE İKİLEMELERİN ESKİLİĞİ MESELESİ

Year 2010, Volume: 42 Issue: 42, 33 - 60, 08.12.2011

Tuncay Böler

Abstract

Dilin anlatım gücünü ortaya koyan önemli unsurlardan biri olan ikilemeler, Orhun Abideleri’nden başlamak üzere, Türkçenin hemen her döneminde varlığını sürdürmüştür. Tarihî çizgiye bakıldığında, özellikle Uygur Türkçesi döneminde ikilemelerin oldukça yaygın olarak kullanıldığı görülmektedir. Bu yazıda, Türkçede ikilemelerin eskiliği meselesi üzerinde durulurken, Uygur dönemi eserlerinden olan Çaştani Bey Hikâyesi merkeze alınmış ve eserdeki ikilemelerin izi sürülmüştür. Fakat bu yapılırken söz konusu eserde geçen ikilemelerin sadece bir dizini yapılmamış; ikilemeleri oluşturan kelimelerin anlamsal özellikleri hakkında notlara da yer verilmiştir.

Keywords

İkileme, Eski Uygurca, Çaştani Bey Hikâyesi

References

• AKSAN, Doğan, En Eski Türkçenin İzlerinde, Simurg Yayınları, İstanbul 2000.
• CAFEROĞLU, Ahmet, Eski Uygur Türkçesi Sözlüğü, İstanbul, Enderun Kitabevi, İstanbul 1993.
• CLAUSON, Sir. Gerard, An Etymological Dictionary of Pre-thirteenth-century Turkish, Oxford, At the Clarendon 1972.
• ÇAĞATAY, Saadet, “Uygurcada Hendiadyoinler” Türk Lehçeleri Üzerine Denemeler, DTCF Yayınları, Ankara 1978, s. 29-66.
• ERCİLASUN, Ahmet B., Başlangıçtan Yirminci Yüzyıla Türk Dili Tarihi, Akçağ Yayınları, Ankara 2004.
• GABAİN, A. Von, Eski Türkçenin Grameri, Çev. Mehmet Akalın, TDK Yayınları, Ankara 2003.
• HATİBOĞLU, Vecihe, İkileme, TDK Yayınları, Ankara 1971.
• KORKMAZ, Zeynep, Gramer Terimleri Sözlüğü, TDK Yayınları, Ankara 2007.
• MÜLLER, F. W. K., Çaştani Bey Hikâyesi, Çev. S. Himran, Burhaneddin Erenler Basımevi, İstanbul 1945.
• NADELYAYEV, V. M., NASİLOV, D. M., TENİŞEV, E. R., ŞÇERBAK A. M. Drevnetyurkskiy Slovar, Leningrad 1969.
• MUSTAFAYEV, E. M. E., ŞÇERBİNİN, V. G., Büyük Rusça-Türkçe Sözlük, İstanbul, Multilingual Yayınları, İstanbul 1996.