Abstract
In Turkish culture, curiosity about the future, trying to foresee what will happen in the future or individuals displaying behaviors and attitudes toward their interests and attitudes about their future expectations are continuous constituents in our history of culture. In the pre-Islamic period, shamans or kams, who also have duties such as fortunetelling in addition to be responsible for treatment and organization of the various religious rituals, have an important place in social life. As a result of the changes in social and cultural life, specifically after the adoption of Islam and having a permanent settlement, duties of those shamans were started to be practiced by different people. Within this process, the duty of fortunetelling started to be performed by fortunetellers. In this article, ırk ocakları and ırkçılar (a type of oracle), still exist in Selendi, Manisa, were examined. Beside the treatment of some certain illnesses, the individuals with the ability to find lost belongings or objects and predict whether a marriage will happen, which can be named as clairvoyance or fortunetelling, and individuals with these abilities still functionally maintain their importance in social life. The applications practiced by ırkçılar were examinedwithin the framework of content, function, cultural permanence and terminology used in these applications.
Keywords
Irk Irk Ocağı Shaman Kam Fortunetelling Clairvoyance İnsanın geleceği merak etmesi gelecekte neler olacağını dair öngörülerde bulunmaya çalışması psikolojik bir tavırdır ve bu tavır kültürel temelleri olan bir davranış biçimidir.Bu davranış biçimi
References
- ATALAY, Besim, Divanü Lûgat-it Türk Dizini “Endeks”, Ankara: TDK Yay., 19 ATALAY, Besim, Divanü Lûgat-it Türk Tercümesi C: I, Ankara: TDK Yay., 19 ATALAY, Besim, Divanü Lûgat-it Türk Tercümesi C: III, Ankara: TDK Yay.,1999. BAYAT, Fuzuli, “Irk Bitig’de Sosyal ve Mitolojik Konular”, Folklor/Edebiyat, C. 10, S. 38, 2004, ss. 109-124. BAYAT, Fuzuli, Ana Hatlarıyla Türk Şamanlığı, İstanbul: Ötüken Neşr., 2006. BAYAT, Fuzuli, Oğuz Destan Dünyası. Oğuznamelerin Tarihî, Mitolojik Kökenleri ve Teşekkülü, İstanbul: Ötüken Neşr., 2006. BORATAV, Pertev Naili, 100 Soruda Türk Folkloru, Ankara: BilgeSu Yay., 20 BOYRAZ, Şeref, Fal Kitabı Melhemeler ve Türk Halk Kültürü, İstanbul: Kitabevi Yay., 2006. CAFEROĞLU, Ahmet, Eski Uygur Türkçesi Sözlüğü, İstanbul: Enderun Kitabevi, 1993. Derleme Sözlüğü VII, Ankara: TDK Yay., 1993. DUYMAZ, Ali, İrfanı Arzulayan Sözler Tekerlemeler, Ankara: Akçağ Yay., 200 ERGİN, Muharrem, Dede Korkut Kitabı I, Ankara: TDK Yay., 1997. ERSOY, Ruhi, “Kadın Kamlar’dan Göçerevli Türkmenler’de ‘Ebelik’ Kurumuna Dönüşüm”, Türkbilig, S. 13, Bahar 2007, ss. 60-71. İNAN, Abdülkadir, “Divanü Lugat-it Türk’de Şamanizme Ait Kelimeler”, Makaleler ve İncelemeler II. Cilt, Ankara: TTK Yay., 1991, ss. 317-321. İNAN, Abdülkadir, “Oğuz Destanındaki Irkıl Ata”, Makaleler ve İncelemeler, Ankara: TTK Yay., 1987, ss. 196-197. İNAN, Abdülkadir, Tarihte ve Bugün Şamanizm, Ankara: TTK Yay., 2000. KAYA, Ceval, “Irk Bitig’de Falcılık”, Kültür Tarihimizde Gizli Diller ve Şifreler, Ed. Emine Gürsoy Naskali-Erdal Şahin. İstanbul: Picus Yay., 2008, ss. 3593 KAYA, Muharrem. “Eski Türk İnanışlarının Türkiye’deki Halk Hekimliğinde İzleri”, Folklor/Edebiyat, S. 25, 2001/1, ss. 198-218. KILIÇ, Sami, “Çocuk Sahibi Olmak İçin Dinsel-Sihirsel Bir Uygulama: Irk Atma Ocağı (Takmak Köyü-Elif İskeçe Örneği)”, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi, Güz-63/2012, ss. 297-310. KÖPRÜLÜ, Fuad, “Türk Edebiyatı’nın Menşe’i”, Edebiyat Araştırmaları, Ankara: TTK Yay., 1999, ss. 49-130. ORKUN, Hüseyin Namık, Eski Türk Yazıtları, Ankara: TDK Yay., 1986. ÖGER, Adem, “Tarsus ve Çevresinde Sağaltma Ocakları ve Bunlara Bağlı Uygulamalar”, Turkish Studies, Volume 5/1, Winter 2010, ss. 1231-1246.
Abstract
Türk kültüründe geleceğin merak edilmesi, gelecekte olacakların önceden bilinmeye çalışılması ya da insanların gelecekleriyle ilgili beklentilerine yönelik tutum ve davranışlar sergilemesi, kültür tarihimiz içerisinde süreklilik gösteren bir husustur. İslam öncesi dönemde şaman, kam adı verilen ve sağaltma, çeşitli dinî ritüelleri yönetme gibi görevlerinin yanı sıra gelecekten haber verme ve kehanette bulunma gibi görevleri de yerine getiren bu kişiler, toplum hayatında saygı duyulan ve önemli görülen kişilerdir. Sosyal ve kültürel hayatta, özellikle de İslam’ın kabulü ve yerleşik hayata geçişten sonra şamanların görevleri de ayrı ayrı kişiler tarafından yerine getirilmeye başlanmıştır. Bu sürecin sonunda gelecekten haber verme görevi de falcılar tarafından yerine getirilir olmuştur. Makalemizde Manisa’nın Selendi ilçesine bağlı köylerde halen varlığını devam ettiren “ırk ocakları” ve “ırkçılar” incelenmiştir. Belirli hastalıkların sağaltılması işlemiyle birlikte, kayıp bir eşya ya da varlığın bulunması, herhangi bir evliliğin gerçekleşip gerçekleşmeyeceğinin tahmini gibi falcılık veya kâhinlik olarak adlandırabileceğimiz vasıflara sahip bu kişilerin günümüzde işlevsel olarak toplum hayatında önemini korudukları görülmektedir.Irkçılar tarafından yapılan uygulamalar bu makalede içerik, işlev, kültürel süreklilik ve uygulamalarda kullanılan terimler göz önüne alınarak incelenmiştir
References
- ATALAY, Besim, Divanü Lûgat-it Türk Dizini “Endeks”, Ankara: TDK Yay., 19 ATALAY, Besim, Divanü Lûgat-it Türk Tercümesi C: I, Ankara: TDK Yay., 19 ATALAY, Besim, Divanü Lûgat-it Türk Tercümesi C: III, Ankara: TDK Yay.,1999. BAYAT, Fuzuli, “Irk Bitig’de Sosyal ve Mitolojik Konular”, Folklor/Edebiyat, C. 10, S. 38, 2004, ss. 109-124. BAYAT, Fuzuli, Ana Hatlarıyla Türk Şamanlığı, İstanbul: Ötüken Neşr., 2006. BAYAT, Fuzuli, Oğuz Destan Dünyası. Oğuznamelerin Tarihî, Mitolojik Kökenleri ve Teşekkülü, İstanbul: Ötüken Neşr., 2006. BORATAV, Pertev Naili, 100 Soruda Türk Folkloru, Ankara: BilgeSu Yay., 20 BOYRAZ, Şeref, Fal Kitabı Melhemeler ve Türk Halk Kültürü, İstanbul: Kitabevi Yay., 2006. CAFEROĞLU, Ahmet, Eski Uygur Türkçesi Sözlüğü, İstanbul: Enderun Kitabevi, 1993. Derleme Sözlüğü VII, Ankara: TDK Yay., 1993. DUYMAZ, Ali, İrfanı Arzulayan Sözler Tekerlemeler, Ankara: Akçağ Yay., 200 ERGİN, Muharrem, Dede Korkut Kitabı I, Ankara: TDK Yay., 1997. ERSOY, Ruhi, “Kadın Kamlar’dan Göçerevli Türkmenler’de ‘Ebelik’ Kurumuna Dönüşüm”, Türkbilig, S. 13, Bahar 2007, ss. 60-71. İNAN, Abdülkadir, “Divanü Lugat-it Türk’de Şamanizme Ait Kelimeler”, Makaleler ve İncelemeler II. Cilt, Ankara: TTK Yay., 1991, ss. 317-321. İNAN, Abdülkadir, “Oğuz Destanındaki Irkıl Ata”, Makaleler ve İncelemeler, Ankara: TTK Yay., 1987, ss. 196-197. İNAN, Abdülkadir, Tarihte ve Bugün Şamanizm, Ankara: TTK Yay., 2000. KAYA, Ceval, “Irk Bitig’de Falcılık”, Kültür Tarihimizde Gizli Diller ve Şifreler, Ed. Emine Gürsoy Naskali-Erdal Şahin. İstanbul: Picus Yay., 2008, ss. 3593 KAYA, Muharrem. “Eski Türk İnanışlarının Türkiye’deki Halk Hekimliğinde İzleri”, Folklor/Edebiyat, S. 25, 2001/1, ss. 198-218. KILIÇ, Sami, “Çocuk Sahibi Olmak İçin Dinsel-Sihirsel Bir Uygulama: Irk Atma Ocağı (Takmak Köyü-Elif İskeçe Örneği)”, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi, Güz-63/2012, ss. 297-310. KÖPRÜLÜ, Fuad, “Türk Edebiyatı’nın Menşe’i”, Edebiyat Araştırmaları, Ankara: TTK Yay., 1999, ss. 49-130. ORKUN, Hüseyin Namık, Eski Türk Yazıtları, Ankara: TDK Yay., 1986. ÖGER, Adem, “Tarsus ve Çevresinde Sağaltma Ocakları ve Bunlara Bağlı Uygulamalar”, Turkish Studies, Volume 5/1, Winter 2010, ss. 1231-1246.
Details
| Primary Language | Turkish |
|---|---|
| Journal Section | Articles |
| Authors | |
| Publication Date | July 7, 2014 |
| Submission Date | July 7, 2014 |
| Published in Issue | Year 2014 Volume: 49 Issue: 49 |