Writing the New Woman of the Republic: The Female Protagonist’s Resistance of Subjectivity against the Male Imagination’s Political Synthesism in Huzur

Year 2025, Issue: 47, 267 - 282, 26.06.2025

Berna Terzi Eskin

https://doi.org/10.26650/YTA2025-1574524

Abstract

During the foundational period of the Turkish Republic, classical culture and art were relegated to the background due to their associations with the former regime. In contrast, folklore was positioned as the primary and legitimate source of national culture to be utilized in constructing the new identity. Ahmet Hamdi Tanpınar engaged with this cultural agenda, but through an alternative discourse that embraced a synthesizing approach, combining folklore with the classical heritage of the Ottoman Empire. In this context, this article explores how Tanpınar intervenes in this cultural discussion through the construction of the female character Nuran in his novel Huzur (A Mind at Peace). The author builds Nuran’s character through a politically synthesist perspective, while the protagonist Mümtaz seeks to reinterpret and reconstruct her identity within the fictional universe by rediscovering the cultural depth previously ascribed to her by the author. In both instances, Nuran, as a woman, is entrusted with the mission of preserving and transmitting both folklore and classical culture to future generations. Consequently, the study argues that the portrayal of Nuran offers an alternative proposition within the context of contemporary cultural policies. Furthermore, Nuran emerges not as a passive figure but as a distinct representation of a woman who asserts her subjectivity.

Keywords

Cultural Policy , Women’s Studies , Huzur , Ahmet Hamdi Tanpınar , Folklore

Cumhuriyet’in Yeni Kadınını Yazmak: Huzur’da Erkek Muhayyilenin Politik Sentezciliğine Karşı Kadın Kahramanın Öznellik Direnci

Abstract

Cumhuriyet’in kuruluş döneminde klasik kültür ve sanat, eski rejimden devralınan unsurlar olmaları dolayısıyla geri planda kalmış; buna karşılık folklor, istifade edilmesi gereken yegâne ulusal kültür kaynağı olarak konumlandırılmıştır. Ahmet Hamdi Tanpınar da bu gündeme dair söz söylemiş, ancak alternatif denilebilecek bir söylemle folkloru ve İmparatorluk mirası olan klasik kültürü sentezci bir anlayışla ele almıştır. Bu bağlamda makalede, Tanpınar’ın Huzur’daki kadın kahraman Nuran’ın karakter tasarımı aracılığıyla söz konusu gündeme nasıl müdâhil olduğu üzerinde durulmuştur. Yazar, sentezci bir politik yaklaşımı önceleyerek Nuran karakterini inşa eder. Başkahraman Mümtaz ise Nuran’ın yazar tarafından kurgulanan mevcut birikimine dair manzarayı yeniden keşfederek onu roman içerisinde tekrar tahayyül edip kurgulamak ister. Her iki koşulda da bir kadın olarak Nuran’a hem folkloru hem de klasik kültürü saklama ve gelecek nesillere taşıma vazifesi yüklenir. Netice itibariyle çalışmada, Nuran karakteriyle somutlaşan tablonun yakın dönem kültür politikaları bağlamında alternatif bir teklif anlamına geldiği, Nuran’ın da edilgen kalmayıp kendi öznelliğini dışa vuran bir kadın figür olarak belirginleştiği öne sürülmektedir.

Keywords

Kültür Politikaları , Kadın Çalışmaları , Huzur , Ahmet Hamdi Tanpınar , Folklor

References

• Anderson, Benedict: Üç Bayrak Altında: Anarşizm ve Sömürgecilik Karşıtı Tahayyül, çev. Emine Bademci, Metis Yayınları, İstanbul, 2007. google scholar
• Arendt, Hannah: İnsanlık Durumu, çev. Bahadır Sina Şener, İletişim Yayınları, İstanbul, 1994. google scholar
• Atik, Egem: “Kendini Yapmak”: Ahmet Hamdi Tanpınar’ın Romanlarında Erkeklik Temsilleri, Boğaziçi Üniversitesi, Yayınlanmamış Doktora Tezi, 2021. google scholar
• AYas, Onur Güneş: Mûsiki İnkılâbının Sosyolojisi: Klasik Türk Müziği Geleneğinde Süreklilik ve Gelişim, Doğu Kitabevi, İstanbul, 2014. google scholar
• Bahtin, Mihail M.: Dostoyevski Poetikasının Sorunları, çev. Cem SoYdemir, Metis Yayınları, İstanbul, 2004. google scholar
• Bahtin, Mihail: Karnavaldan Romana: Edebiyat Teorisinden Dil Felsefesine Seçme Yazılar, çev. Cem Soydemir, AYrıntı Yayınları, İstanbul, 2020. google scholar
• Çapan, M. Şevki: “Selim Sırrı Tarcan’ın Zeybek Oyunu Derleme Çalışmaları”, Muğla Üniversitesi SBE Dergisi, S. 8, 2002. google scholar
• Direk, ZeYnep: Ontologies of Sex: Philosophy in Sexual Politics, Rowman & Littlefield International, London, 2020. google scholar
• Eskin, Şerif: İnkılâp Edebiyatı: Türkiye’de Uluslaşma, Kültürel İnşa Seferberliği ve Edebiyat, Dergâh YaYınları, İstanbul, 2023. google scholar
• Gürbilek, Nurdan: Kör Ayna, Kayıp Şark: Edebiyat ve Endişe, Metis YaYınları, İstanbul, 2007. google scholar
• İnci, Handan: Orpheus’un Şarkısı: Tanpınar’ın Romanlarında Aşk ve Kadın, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 2014. google scholar
• Kandiyoti, Deniz: Cariyeler, Bacılar, Yurttaşlar: Kimlikler ve Toplumsal Dönüşümler, Metis Yayınları, İstanbul, 2015. google scholar
• Karakoç, Kani İrfan: Ulus-Devletleşme Süreci ve Türk Edebiyatının İnşası, Doktora Tezi, İhsan Doğramacı Bilkent Üniversitesi, 2012. google scholar
• Karaosmanoğlu, Yakup Kadri: Yaban, İletişim Yayınları, İstanbul, 1991. google scholar
• Kini, Mehmet Kaan: “Ahmet Hamdi Tanpınar’ın Öz Yaşamı ve Kült Eseri Huzur’da Kadın”, Tanpınar'da Kadın, Osmangazi Belediyesi Yayınları, Bursa, 2014. google scholar
• Moran, Tatyana: Dün, Bugün, İletişim Yayınları, İstanbul, 2000. google scholar
• Oğuz, Öcal M.: “TürkiYe’de Folklorun İlk Makaleleri”, Milli Folklor, S. 99, 2013. google scholar
• Özata DirlikYapan, Jale: “Tanpınar’ın Libidinal Akışlarında Yiten Kadınlar”, Gaflet: Modern Türkçe Edebiyatın Cinsiyetçi Sinir Uçları, Metis YaYınları, İstanbul, 2019. google scholar
• Öztürkmen, Arzu: Türkiye’de Folklor ve Milliyetçilik, İletişim YaYınları, İstanbul, 2006. google scholar
• Sancar, Serpil: Türk Modernleşmesinin Cinsiyeti: Erkekler Devlet, Kadınlar Aile Kurar, İletişim YaYınları, İstanbul, 2017. google scholar
• Şerefoğlu Danış, Zeynep Kevser: “Hülyadan İbaret ‘Güzel Mahlûk’ mu, Vatan-Medeniyet Metaforu mu?: Tanpınar’ın Kadın Kahramanları Bize Neyi İma Eder?”, Bir Ses Ormanı: Ahmet Hamdi Tanpınar Kitabı, Zeytinburnu Belediyesi Kültür Yayınları, İstanbul, 2022. google scholar
• Mümtaz, Talat: “Anadolu Raksları”, Milli Mecmua, S. 111, 1928. google scholar
• Tanpınar, Ahmet Hamdi: Edebiyat Üzerine Makaleler, Dergâh Yayınları, İstanbul, 1977. google scholar
• Tanpınar, Ahmet Hamdi: Mücevherlerin Sırrı: Derlenmemiş Yazılar, Anket ve Röportajlar, Yapı Kredi YaYınları, İstanbul, 2002. google scholar
• Tanpınar, Ahmet Hamdi: Huzur, Dergâh Yayınları, İstanbul, 2013. google scholar
• Tanpınar, Ahmet Hamdi: Yaşadığım Gibi, Dergâh Yayınları, İstanbul, 2013. google scholar
• Tanpınar, Ahmet Hamdi: Saatleri Ayarlama Enstitüsü, Dergâh Yayınları, İstanbul, 2014. google scholar
• Tanpınar, Ahmet Hamdi: Beş Şehir, Dergâh YaYınları, İstanbul, 2014. google scholar
• Taştan, Yahya Kemal: Balkan Savaşları ve Türk Milliyetçiliğinin Doğuşu, Ötüken Neşriyat, İstanbul, 2017. google scholar
• Wilson, William Albert: “Herder, Folklore, and Romantic Nationalism”, The Marrow of Human Experience: Essays on Folklore, Utah State University Press, Logan: UT, 2006. google scholar
• Okay, M. Orhan.: “Tanpınar, Ahmet Hamdi”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, (Çevrimiçi), https://islamansiklopedisi.org.tr/ tanpinar-ahmet-hamdi, 10 Temmuz 2023. google scholar