Impact of aviation sector on sustainable development in TR33 region: Evaluation of airports in the region

Year 2025, Volume: 5 Issue: 2, 86 - 100, 31.08.2025

Gülaçtı Şen

https://doi.org/10.52995/jass.1624058

Abstract

The development of the aviation sector in Türkiye has gained rapid momentum after the 2010s and has been effective in the sustainable development of the country. In particular, the airports opened in different cities from the north to the south and from the west to the east of the country as a result of developing aviation have been effective in the sustainable development of the regions. The economic,
political, environmental, cultural and social contributions of these airports to the country, regions and cities have increased. However, the impact of the airports in the TR33 region on sustainable development has not been investigated before. In this study, the impact of the aviation sector on sustainable development in the region is investigated by conducting an exploratory case study from qualitative research methods. In particular, the airports opened within the scope of aviation activities in the region and the flights to these airports are examined. The status of the airports in the region has faced serious uncertainties in certain periods; they have been closed and reopened in certain periods. It is not
known how this situation has affected the sustainable development of the region. Based on this, the activities of the airports in the region in the last five years were subjected to a situation analysis using a purposeful sampling model in the research. The airports in the region that are analyzed in the research are Uşak Airport and Kütahya Zafer International Airport, where civil flights are carried out. In this research, the effects of airports on sustainable development are investigated and suggestions are given to increase this development.

Keywords

Sustainable development , Regional development , Aviation sector , TR33 region airports.

Ethical Statement

This paper meets the standards of research and publication ethics.

Havacılık sektörünün TR33 bölgesinde sürdürülebilir kalkınmaya etkisi: Bölgedeki havalimanlarının değerlendirilmesi

Abstract

Türkiye’de havacılık sektörünün gelişimi 2010’lu yıllardan sonra hızlı bir ivme kazanmış ve ülkenin sürdürülebilir kalkınmasında etkili olmuştur. Özellikle bölgelerin sürdürülebilir kalkınmasında, gelişen havacılığın bir sonucu olarak ülkenin kuzeyinden güneyine, batısından doğusuna farklı şehirlerde açılan havalimanları etkili olmuştur. Bu havalimanlarının ülkeye, bölgelere ve şehirlere olan ekonomik, politik,
çevresel, kültürel ve sosyal katkıları artış göstermiştir. Ancak TR33 bölgesinde yer alan havalimanlarının sürdürülebilir kalkınmaya etkilerinin ne şekilde olduğu/olabildiği/olabileceği durumu daha önce araştırılmamıştır. Bu çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden keşifsel durum çalışması yapılarak, havacılık sektörünün bölgedeki sürdürülebilir kalkınmaya etkisi araştırılmaktadır. Özellikle bölgede havacılık faaliyetleri kapsamında açılan havalimanları ve bu havalimanlarına yapılan uçuşlar incelenmektedir. Bölgede yer alan havalimanlarının durumu belirli dönemlerde ciddi belirsizliklerle karşılaşmış; belirli dönemlerde kapatılmış ve tekrar açılmıştır. Bu durumun, bölgenin sürdürülebilir kalkınmasında nasıl bir etki yaptığı bilinmemektedir. Buradan hareketle araştırmada, amaçlı örneklem modeli kullanılarak bölgede bulunan havalimanlarının son beş yıllık faaliyetleri durum analizine tabi tutulmuştur. Bölgede yer alan ve araştırmada analize tabi tutulan havalimanları sivil uçuşların gerçekleştirildiği Uşak Havalimanı ve Kütahya Zafer Uluslararası Havalimanı’dır. Bu araştırmada, havalimanlarının sürdürülebilir kalkınmaya olan etkileri araştırılmakta ve bu kalkınmanın artırılması için öneriler aktarılmaktadır.

Keywords

Sürdürülebilir kalkınma , Bölgesel kalkınma , Havacılık sektörü , TR33 bölgesi havalimanları.

Ethical Statement

Bu makale araştırma ve yayın etiği standartlarını karşılamaktadır.

References

• Adıgüzel, F., & Balta, M. Ö. (2021). Covid-19 sürecinde kentsel açık ve yeşil alan erişilebilirliği: Uşak kenti örneği. Türk Coğrafya Dergisi, (79), s. 17-24. doi:10.17211/tcd.993130
• Airport Haber (2023). Uşak Havalimanı stokaj havalimanı mı oluyor?. 23.10.2024 tarihinde https://www.airporthaber2.com/havacilik-haberleri/usak-havalimani-stokaj-havalimani-mi-oluyor.html adresinden edinilmiştir.
• Araslı, A. (2023). Stokaj havalimanı, Uşak’a ne gibi bir yarar sağlar? 2 Kasım 2024 tarihinde https://www.usakport.com/stokaj-havalimani-usaka-ne-gibi-bir-yarar-saglar adresinden edinilmiştir.
• Araslı, A. (2025). Uşak Havalimanı, bilet almayan kurumlar yüzünden kapalı. https://www.usakport.com.tr/usak-havalimani-bilet-almayan-kurumlar-yuzunden-kapali.
• Battal, Ü., Yılmaz, H., & Ateş, S. S. (2006). Türkiye’de iç hatlarda serbestleşme ve geleceği. In Conference Paper Presented on Kayseri VI. Havacılık Sempozyumu.
• Busetto, L., Wick, W., & Gumbinger, C. (2020). How to use and assess qualitative research methods. Neurological Research and practice, 2(1), s. 14. doi:10.1186/s42466-020-00059-z
• Chourasia, A. S., Jha, K., & Dalei, N. N. (2021). Development and planning of sustainable airports. Journal of Public Affairs, 21(1), e2145. doi:10.1002/pa.2145
• Çetin, T. (2010). Termal Turizmin Başkenti Afyonkarahisar, Beyazkalem Yayıncılık, Ankara.
• Dayar, H., & Sandalcı, U. (2016). Yatırım teşviklerinin göçler üzerindeki etkisi: TR33 bölgesi. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 5(7), s. 2041-2064.
• Deveci, M., Çiftçi, M. E., Akyurt, İ. Z., & Gonzalez, E. D. S. (2022). Impact of Covid-19 pandemic on the Turkish civil aviation industry. Sustainable Operations and Computers, 3, s. 93-102. doi:10.1016/j.susoc.2021.11.002
• Dhahri, S., & Omri, A. (2018). Entrepreneurship contribution to the three pillars of sustainable development: What does the evidence really say?. World Development, 106, s. 64-77. doi:10.1016/j.worlddev.2018.01.008
• DHMİ-Devlet Hava Meydanları İşletmesi (2024). Faaliyet Raporu 2023. https://www.dhmi.gov.tr/Lists/FaaliyetRaporlari/Attachments/24/Faaliyet-Raporu-2023.pdf.
• Doğanay, H., & Deniz, M. (2014). Ulaşım sistemleri ve Uşak. Doğu Coğrafya Dergisi, 19(32), s. 1-26. doi:10.17295/dcd.71556
• Dube, K. (2023). Emerging from the Covid-19 pandemic: aviation recovery, challenges and opportunities. Aerospace, 10(1), s. 19. doi:10.3390/aerospace10010019
• Dube, K., Nhamo, G., & Chikodzi, D. (2021). Covid-19 pandemic and prospects for recovery of the global aviation industry. Journal of Air Transport Management, 92, 102022. doi:10.1016/j.jairtraman.2021.102022
• Gökdalay, M. H., & Köse, Y. (2021). Havalimanı özelleştirmesi ve değerlemesi: Türkiye'de bulunan çeşitli sivil havalimanları üzerinde ampirik bir inceleme. Third Sector Social Economic Review, 56(4), s. 2246-2259. doi:10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.21.10.1664
• Guarte, J. M., & Barrios, E. B. (2006). Estimation under purposive sampling. Communications in Statistics-Simulation and Computation, 35(2), s. 277-284. doi:10.1080/03610910600591610
• Gürlük, S. (2010). Sürdürülebilir kalkınma gelişmekte olan ülkelerde uygulanabilir mi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 5(2), s. 85-99.
• Halpern, N., & Bråthen, S. (2011). Impact of airports on regional accessibility and social development. Journal of Transport Geography, 19(6), s. 1145-1154. doi:10.1016/j.jtrangeo.2010.11.006
• İhlas Haber Ajansı (2024). Kütahya’lı iş adamları Zafer Havalimanı’nın siyasete alet edilmemesini istiyor. https://www.iha.com.tr/kutahya-haberleri/kutahyali-is-adamlari-zafer-havalimaninin-siyasete-alet-edilmemesini-istiyor-165953331
• Jabareen, Y. (2008). A new conceptual framework for sustainable development. Environment, Development and Sustainability, 10, s. 179-192. doi:10.1007/s10668-006-9058-z
• Jovovic, R., Draskovic, M., Delibasic, M., & Jovovic, M. (2017). The concept of sustainable regional development–institutional aspects, policies and prospects. Journal of International Studies, 10(1). doi:10.14254/2071-8330.2017/10- 1/18
• Kara, İ. (2019). Uşak Tramvay Projesi Batı Hattının (Üniversite-Dörtyol) İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Uşak Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü İnşaat Mühendisliği Anabilim Dalı. Uşak, Türkiye.
• Karaca, A. D. (2015). Türkiye’de Havayolu Ulaşımında Havaalanlarının Yeri ve Çevresel Etkileri: Sabiha Gökçen Havalimanı Örneği. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Coğrafya Anabilim Dalı. İstanbul, Türkiye.
• Keskin, M. (2023). Türkiye'deki kalkınma planlarının bölgesel kalkınma perspektifinden değerlendirilmesi. Ekonomi İşletme ve Maliye Araştırmaları Dergisi, 5(1), s. 1-24.
• Köker, U., Koruca, H. İ., & Sulukan, E. (2018). Developing the business as usual scenario for TR-33 region with energyPLAN. 8.Uluslararası 100 Yenilenebilir Enerji Konferansı (IRENEC 2018), s. 56-62.
• Meydan, B. (2025). Sürdürülebilir kalkınma hedefleri kapsamında TR33 bölgesi illerinin performanslarının TOPSIS yöntemi ile değerlendirilmesi. Afyon Kocatepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 27(Özel Sayı), s. 227-249.
• Moran, D. D., Wackernagel, M., Kitzes, J. A., Goldfinger, S. H., & Boutaud, A. (2008). Measuring sustainable development—Nation by nation. Ecological Economics, 64(3), s. 470-474. https://doi.org/10.1016/j.ecolecon.2007.08.017
• Munasinghe, M. (2009). Sustainable development in practice. New York: Cambridge.
• Nhamo, G., Dube, K., Chikodzi, D., Nhamo, G., Dube, K., & Chikodzi, D. (2020). Covid-19 and implications for the aviation sector: A global perspective. Counting the cost of Covid-19 on the global tourism industry, s. 89-107.
• Oduncu, B. T. (2025). Sürdürülebilir enerji politikaları: Küresel hedeflerden yerel uygulamalara TR33 bölgesi üzerine bir analiz. Uluslararası Sosyal Siyasal ve Mali Araştırmalar Dergisi, 5(1), s. 94-117.
• Olariaga, O. D. (2021). The role of regional airports in connectivity and regional development. Periodica Polytechnica Transportation Engineering, 49(4), s. 394-406. https://doi.org/10.3311/PPtr.16557
• Önder, H., Özçelik, Ö., & Odabaşı, Y. (2010). Termal turizm bölgelerinde ikincil konutların turizme kazandırılması: Kütahya-Yoncalı termal turizm bölgesi örneği. Gazi Üniversitesi Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Dergisi, (2), s. 40-57.
• Öztürk, K. (2024). Bölgedeki tarafların karar alma ve uygulama süreçlerine katılımını sağlamak açısından kalkınma ajanslarının rolü: Zafer Kalkınma Ajansı örneği. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (79), s. 24-37.
• Parris, T. M., & Kates, R. W. (2003). Characterizing and measuring sustainable development. Annual Review of Environment and Resources, 28(1), s. 559-586. https://doi.org/10.1146/annurev.energy.28.050302.105551
• Pot, F. J., & Koster, S. (2022). Small airports: Runways to regional economic growth?. Journal of Transport Geography, 98, 103262. https://doi.org/10.1016/j.jtrangeo.2021.103262
• Potts, T. (2010). The natural advantage of regions: linking sustainability, innovation, and regional development in Australia. Journal of Cleaner Production, 18(8), s. 713-725. https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2010.01.008
• Prasad, A. (2019). Aviation to support sustainable development. In 2019 International Conference on Sustainable Development (ICSD-2019).
• Prus, P., & Sikora, M. (2021). The impact of transport infrastructure on the sustainable development of the region—Case study. Agriculture, 11(4), 279, s. 1-15. https://doi.org/10.3390/agriculture11040279
• Qiu, R., Hou, S., Chen, X., & Meng, Z. (2021). Green aviation industry sustainable development towards an integrated support system. Business Strategy and the Environment, 30(5), s. 2441-2452. https://doi.org/10.1002/bse.2756
• Rezende, J. F. D. C., & Sinay, M. C. F. D. (2016). Methodology for leading indicators on sustainable regional development. Revista de Administração Pública, 50, s. 395-423.
• Roberts, P. (2006). Evaluating regional sustainable development: Approaches, methods and the politics of analysis. Journal of Environmental Planning and Management, 49(4), s. 515-532. https://doi.org/10.1080/09640560600747786
• SHGM (2024). Havaalanları tablosu. 24 Eylül 2024 tarihinde https://web.shgm.gov.tr/doc2/havlist.pdf adresinden edinilmiştir.
• Shi, L., Han, L., Yang, F., & Gao, L. (2019). The evolution of sustainable development theory: Types, goals, and research prospects. Sustainability, 11(24), s. 7158. https://doi.org/10.3390/su11247158
• Subaşı, M., & Okumuş, K. (2017). Bir araştırma yöntemi olarak durum çalışması. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21(2), s. 419-426.
• Szaruga, E., & Załoga, E. (2022). Sustainable development programming of airports by identification of non-efficient units. Energies, 15(3), s. 932. https://doi.org/10.3390/en15030932
• Şapcılar, M. & İlyasov, A. (2021). Kütahya İlinin Termal Turizm Potansiyelinin SWOT Analizi ile Değerlendirilmesi. Turizm Araştırmaları Alternatif Yaklaşımlar. Necmettin Erbakan Yayınları:114, Konya.
• Taş, B. (2012). Afyonkarahisar ilinde termal turizmin gelişimi. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2012(26), s. 139-152.
• Taşkın, E., Şaylan, O., & Azimov, S. (2021). Şehir markalaşmasında sosyal medyanın rolü: TR33 bölgesinde bir uygulama. Journal of Humanities and Tourism Research, 11(2), s. 290-303.
• Turkish Technic (2021). Faaliyet Raporu 2021. 24 Ekim 2024, https://thyteknik.com.tr/documents/2021faaliyetraporu_638018081975536873.pdf adresinden edinilmiştir.
• Türker, M. (2023). Monitoring the SDGs in TR33 region, Türkiye (No. JRC134404). Joint Research Centre (Seville site).
• Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) (2025). Adrese dayalı nüfus kayıt sistemi sonuçları. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Adrese-Dayali-Nufus-Kayit-Sistemi-Sonuclari-2024-53783#:~:text=Adrese%20Dayal%C4%B1%20N%C3%BCfus%20Kay%C4%B1t%20Sistemi%20(ADNKS)%20sonu%C3%A7lar%C4%B1na%20g%C3%B6re%2C%20%C3%BClkemizde,%2C7'sini%20kad%C4%B1nlar%20olu%C5%9Fturdu.&text=Y%C4%B1ll%C4%B1k%20n%C3%BCfus%20art%C4%B1%C5%9F%20h%C4%B1z%C4%B1%202023,y%C4%B1l%C4%B1nda%20binde%203%2C4%20oldu.
• Tveter, E. (2017). The effect of airports on regional development: Evidence from the construction of regional airports in Norway. Research in Transportation Economics, 63, s. 50-58. https://doi.org/10.1016/j.retrec.2017.07.001
• Uçar, T., & Akman, Ç. (2019). Türkiye’de havayolu ulaşım sektöründe kamu özel ortaklığı: Özel ve kamu işletmesindeki iki havalimanı karşılaştırması. Ekev Akademi Dergisi, (78), s. 523-552.
• Uşakolay (2023). Uşak Belediye Başkanı Yalım: Stokaj Havalimanı’na Karşıyız. 12 Kasım 2024 tarihinde https://www.usakolay.com/usak-belediye-baskani-yalim-stokaj-havalimanina-karsiyiz adresinden edinilmiştir.
• Utikad (2012). İlk bölgesel havalimanı açıldı. 30 Ekim 2024 tarihinde https://www.utikad.org.tr/Detay/Sektor-Haberleri/10460/ilk-bolgesel-havalimani-acildi adresinden edinilmiştir.
• Voyer, M., Gollan, N., Barclay, K., & Gladstone, W. (2015). ‘It׳s part of me’; understanding the values, images and principles of coastal users and their influence on the social acceptability of MPAs. Marine Policy, 52, s. 93-102.
• Walker, S., & Cook, M. (2009). The contested concept of sustainable aviation. Sustainable Development, 17(6), s. 378-390. https://doi.org/10.1002/sd.400
• Wang, L., Xue, X., Zhao, Z., & Wang, Z. (2018). The impacts of transportation infrastructure on sustainable development: Emerging trends and challenges. International Journal of Environmental Research and Public Health, 15(6), s. 1172. https://doi.org/10.3390/ijerph15061172
• Wang, Z., & Song, W. K. (2020). Sustainable airport development with performance evaluation forecasts: A case study of 12 Asian airports. Journal of Air Transport Management, 89, 101925. https://doi.org/10.1016/j.jairtraman.2020.101925
• Yalçın, E. (2018). Stokastik sınır analizi ile havalimanlarının etkinliklerinin ölçülmesi: Türkiye örneği. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15(42), s. 82-105.
• Yeni, O. (2014). Sürdürülebilirlik ve sürdürülebilir kalkınma: Bir yazın taraması. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 16(3), s. 181-208.
• Yıldırım, T., & Karaaslan, A. (2015). Türkiye’de refah devleti uygulamalarının TR33 Bölgesi özelinde değerlendirilmesi. Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8(2), s. 39-56.
• Yılmaz, F. (2020). Türkiye’de sivil havacılık sektörünün tarihsel gelişimi ve 2003-2018 yılları arasında sektörün değerlendirilmesi. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 7(1), s. 113-129.
• Yılmaz, M., Göktürk İ., & Kök, D. (2007). Kahramanmaraş’ta 1980 sonrası tarım ve sanayi politikalarının içgöç ve kentsel işgücü piyasası üzerine etkileri. Selçuk Üniversitesi Karaman İ.İ.B.F. Dergisi, (12).
• Zafer Kalkınma Ajansı (2013). TR33 Bölgesi’nin Üretim Yapısının ve Düzeyinin Tespiti ve Analizi.
• Zafer Kalkınma Ajansı (2016). TR33 Bölgesi 2014-2023 Bölge Planı. 978-605-66225-1-91. Basım, Ankara.
• Zafer Kalkınma Ajansı (2016). TR33 Bölgesi Mevcut Durum Analizi. 978-605-66225-0-2, Basım, Ankara.
• Zafer Kalkınma Ajansı (2025). TR33 Düzey 2 Bölgesi Bölge Planı 2024-2028. https://dokuman.zafer.gov.tr/uiassets/filemanagement/FAAL%C4%B0YETLER/Planlama/TR33%20B%C3%B6lgesi%20B%C3%B6lge%20Plan%C4%B1/TR33BolgePlani2024-2028.pdf.,