Türk Tarihinde Özel Yeteneklilerin Eğitimi: Osmanlı Enderun Mektebi

Year 2017, Volume: 4 Issue: 3, 1 - 13, 15.12.2017

Abdulcelil Işık Engin Güneş

Abstract

Son yıllarda özel yeteneğe artan ilgi, birçok ülke gibi Türkiye’nin de bu konu üzerine eğilmesini; özel yetenekli öğrencilerin tespiti ve eğitimi noktasında ilgili çalışmalar yapmasını beraberinde getirmiştir. Bu çalışmalar neticesinde özel teşebbüse veya devlete ait bir takım eğitim kurumları ihdas edilmiştir. Bu kapsamda 1995’te kurulup her geçen gün sayıları artan ve ülke çapında yaygınlaşan BİLSEM(Bilim ve Sanat Merkezleri)’ler, Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı ilkokuldan lise son sınıfa kadar özel yeteneklilere eğitim veren temel kurumdur. Çalışmada; BİLSEM ve Enderun Mektebi, kıyaslaması yapılarak, iki kurumun benzer ve farklı yönleri tespit edilmeye çalışılmış, geleneksel ve modern eğitimde yetenek olgusunun işlenişindeki dönüşümlere vurgu yapılmıştır. Enderun Mektebi, Bilim ve Sanat Merkezleri için eğitimde bir rol model olabilir mi? tartışması objektif bir bakış açısıyla irdelenmeye çalışılmıştır. Yapılan alan yazın taraması neticesinde; özel yetenekliler ile ilgili çalışmalarda Enderun Mektebi’ne değinildiği ancak bu konunun yetersiz ve yüzeysel olarak ele alındığı tespit edilmiştir. Ancak biz bu makalede; bahsi geçen çalışmalardan farklı olarak Enderun Mektebi ile Bilim ve Sanat Merkezleri arasında benzer uygulamalar yanında önemli bir takım farkların olduğunu ortaya konmuştur.

Keywords

özel/üstün yetenekliler, Enderun Mektebi, BİLSEM, devşirme

References

• Akkutay Ülker. (1984). Enderun Mektebi. Ankara: Gazi Üniv. Basın Yay. Yüksekokulu Basımevi
• Akkutay Ülker. (1999). “ Osmanlı Eğitim Sisteminde Enderun Mektebi” İçinde: Osmanlı ( Editör: Güler Eren) C.5, Ankara.
• Ali Seydi Bey. (t.y.).Teşrifat ve Teşkilat-ı Kadîmemiz. Tercüman 1001 Temel Eser.
• Akyüz Y. (1994). Türk eğitim Tarihi. İstanbul: Kültür Koleji Yay
• Baykoç N. (2014). Üstün; akıl, zeka, deha, yetenek, dâhiler - savantlar gelişimleri ve eğitimleri. Ankara: Vize Yay
• Başgöz İlhan. (1995). Türkiye’nin Eğitim Çıkmazı ve Atatürk, Ankara: Kültür Bakanlığı Başvuru Kitapları,
• Bilim, Cahit yalçın. (1998).Türkiye’de çağdaş eğitim Tarihi, (1734-1876). Eskişehir: Anadolu Basımevi
• Busbecq, (t.y.).Türkiye’yi Böyle Gördüm. Tercüman 1001 Temel Eser.
• Cihan Ahmet. (2007).Osmanlı’da Eğitim. İstanbul: 3F Yayınevi.
• Dönmez N., Bilim Sanat Merkezleri’nin kuruluşu ve işleyişinde yapılması gereken düzenlemeler, A. Kulaksızoğlu, A. E. Bilgili ve M. R. Şirin (Eds.). (2004). Üstün yetenekli çocuklar bildiriler kitabı., İstanbul: Çocuk Vakfı Yay.
• Hammer, J. Von. (2007). Osmanlı İmparatorluğu Tarihi, İstanbul: İlgi Kültür Sanat Yay.
• İpşirli Mehmet, TDA, C. XI, s. 185-186.
• Müneccimbaşı Tarihi, (t.y.).Tercüman 1001 Temel Eser, C. I, s.89.
• Uzunçarşılı İ. H. (1988). Osmanlı Devleti Saray Teşkilatı. Ankara: TTK.
• Taneri Aydın. (1978). Osmanlı Devleti’nin Kuruluş Döneminde hükümdarlık Kurumunun Gelişmesi ve Saray Hayatı-Teşkilatı. Ankara: A.Ü.D.T.C.F.Y.
• Tepedelenlioğlu Nizamettin Nazif. (1943). “Enderûn”, Yedigün, Sy: 551, 27 Eylül, s. 8 ve 11.
• Timur Taner. (1994). Osmanlı Toplumsal Düzeni. Ankara: İmge Kitabevi
• Türk Ercan (1999). Milli Eğitim Bakanlığında Yapısal Değişiklikler ve Türk eğitim Sistemi. Ankara:
• Uzunçarşılı İ.H.(1988).Osmanlı Tarihi. C.I, Ankara: TTK Basımevi.
• Zinkeisen Johann Wilhelm, (2011). Osmanlı imparatorluğu Tarihi, İstanbul: Yeditepe.