Bellek, Tarih ve Siyaset: Walter Benjamin’in Tarih Metodolojisi

Yıl 2022, Cilt: 8 Sayı: 4, 1099 - 1111, 22.12.2022

Salih Akkanat

https://doi.org/10.21551/jhf.1199431

Öz

Benjamin’in tarih felsefesi şimdiki zaman, tarih, bellek ve siyaset kavramları arasında kendine özgü bağlantılar kuran eleştirel bir çabadır. Benjamin, tarihsicilik (historicism) olarak adlandırılabilecek geleneksel tarih görüşünü, tarihsel bilginin hakikatine ilişkin benimsediği yöntem bakımından eleştirmektedir. Kavram eksenli bir tarih görüşü yerine deneyimi temel alan bir yöntemle tarih düşüncesinde yeni bir perspektif değişimini savunan Benjamin, modern tarih yazımını monad, diyalektik imge, takımyıldızı gibi estetik kategoriler ile tanıştırır. Benjamin, tarihi deneyimden hareketle düşünmeye çalışır. Deneyim bilgisine soyutlama ve genelleştirme yoluyla ulaşmak ya da deneyimin kavrama tabi kılınması; deneyimin üretildiği bağlamın gözden kaybolması anlamına gelmektedir. Nitekim felsefe tarihinde maddi yaşam ve zihinsel yaşam arasında bir ayrım yapılırken; maddi, somut, pratik deyim alanı, düşünce evreni karşısında değersizleştirilmiştir. Benjamin, Dilthey’den itibaren yaşam filozoflarının da şiire, saflıkla özdeşleştirilen doğaya ve mitoslara göndermede bulunarak, hakiki deneyime ulaşmaya çalıştıklarını söyler. Bu makale, Benjamin’in zamansallık ve tarihyazımı düşüncesi bağlamında deneyime dayanan bir tarihsellik fikrine nasıl ulaşılabileceğini göstermeyi amaçlıyor. Tarihi, deneyim kavramının ışığında düşünmek; güç ve iktidar ilişkilerini vurgulayan, maddi ve somut çıkarların bilgisi üzerinde yapılanmış, tarihte ve bugün egemen kamusallık biçimiyle ilişkisinde, farklı nedenlerle damgalanarak tarihsel gerçeklikten dışlanmış olanların katılımına açık bir tarih anlatısı geliştirmeyi mümkün kılabilir. Bu açıdan makale, tarihsici tarih düşüncesine karşı Benjamin’in geliştirdiği eleştirel tarih görüşünün temel parametrelerini belirlemeyi ve bunları etik ve politik sonuçları itibariyle tartışmayı amaçlıyor. Tarih felsefesine ve özellikle tarih yazımına verdiği önem, bir amaç olarak kendini geleceğe yönlendiren bir eylem kavramından ziyade, mevcut tahakküm sistemlerine ve onların kendi hegemonik tarih görüşlerini dayatmalarına karşı çıkan bir siyasal eylem teorisi geliştirmek istemesinden kaynaklanmaktadır. Bu tarz bir siyaset anlayışı, hâkim olanın her zaferini yeni baştan sorgulayarak, aslında tüm siyasal sistemlerin temel tarihselliğini, değiştirilebilirliğini ve sonluluğunu açığa çıkarmaya yönelir. Böylece, geçmişin farklı ve her zaman benzersiz başlangıçların kaynağı olarak görülebileceğini göstermeyi amaçlar. Bu nedenle bellek ve tarih, hatırlama ve müdahale ayrılmaz bir bütünlük oluşturur.

Anahtar Kelimeler

Tarih, Bellek, Walter Benjamin, Siyaset, Tarihyazımı

Memory, History and Politics: Walter Benjamin's Methodology of History

Öz

Benjamin's philosophy of history is a critical effort that establishes distinctive connections between the concepts of the present, history, memory and politics. Benjamin criticizes the traditional view of history, which can be called historicism, in terms of the method it adopts regarding the truth of historical knowledge. Defending a new perspective change in historical thought with a method based on experience rather than a concept-oriented view of history, Benjamin introduces modern historiography with aesthetic categories such as monad, dialectical image, constellation. Benjamin tries to think historically from experience. Reaching the knowledge of experience through abstraction and generalization or subordinating experience to the concept; means the disappearance of the context in which the experience is produced. As a matter of fact, while making a distinction between material life and mental life in the history of philosophy; material, concrete, practical idiom field has been devalued in the face of the universe of thought. Benjamin says that since Dilthey, philosophers of life have also tried to reach true experience by referring to poetry, nature identified with purity, and myths. This article aims to show how an empirical idea of historicity can be reached in the context of Benjamin's thought of temporality and historiography. To think of history in the light of the concept of experience; It can make it possible to develop a historical narrative that emphasizes power and power relations, is structured on the knowledge of material and concrete interests, and is open to the participation of those excluded from historical reality by being stigmatized for different reasons in its relationship with the dominant form of publicity in history and today. In this respect, the article aims to determine the basic parameters of Benjamin's critical view of history against the historicist thought of history and to discuss them in terms of ethical and political consequences. The importance he attaches to the philosophy of history and especially to historiography stems from his desire to develop a theory of political action that opposes existing systems of domination and their imposition of their own hegemonic view of history, rather than a concept of action that directs itself to the future as a goal. By questioning every victory of the dominant again, this kind of understanding of politics actually tends to reveal the fundamental historicity, changeability and finitude of all political systems. Thus, it aims to show that the past can be seen as the source of different and always unique beginnings. Therefore, memory and history, remembering and intervention form an inseparable unity.

Anahtar Kelimeler

History, Memory, Walter Benjamin, Politics, Historiography

Kaynakça

• Arendt, Hannah, “Walter Benjamin: 1892-1940”, Illuminations içinde, Fontana,
• London 1973. Balfour, Ian, “Reversal, Quotation (Benjamin's History)”, MLN, Cilt: 106, Sayı: 3, 1991, s.632. Beiner, Ronald, “Walter Benjamin's Philosophy of History”, Political Theory içinde,
• Cilt: 12, Sayı: 3. Ağust 1984. Benjamin, Walter, “Baudelaire Üzerine Bazı Motifler”, Son Bakışta Aşk: Walter
• Benjamin'den Seçme Yazılar içinde, Metis Yayınları, İstanbul 1993, ss. 116-155. Benjamin, Walter, “Tarih Kavramı Üzerine”, Son Bakışta Aşk: Walter Benjamin'den
• Seçme Yazılar içinde, Metis Yayınları, İstanbul 1993, ss. 39-49. Benjamin, Walter, “Eduard Fuchs: Historian and Collector”, One-Way Street and
• Other Writings içinde, Verso, London, New York 1997. Benjamin, Walter, The Arcades Project, Cambridge, Belknap Press, Mass., 1999. Gilloch, Graeme, Walter Benjamin: Critical Constellations, Polity Press, Cambridge,
• UK, 2002. Harootunian, Harry D. “The Benjamin Effect: Modernism, Repetition, and the Path to
• Different Cultural Imaginaries”, Walter Benjamin and the Demands of History içinde, Cornell
• University, Ithaca Press, 1996. Löwy, Michael, “Against the Grain: The Dialectical Conception of Culture in Walter
• Benjamin’s Theses of 1940”, Walter Benjamin and the Demands of History içinde, Cornell
• University Press, Ithaca 1996. Morss, Susan-Buck, Görmenin Diyalektiği, Metis Yayınları, İstanbul 2009, s. 13-16. Rochlitz, Rainer, The Disenchantment of Art: The Philosophy of Walter Benjamin, Scholem, Gerhard, On Jews and Judaism in Crisis, New York: Schocken, 1976,
• ss.172-197. Steinberg, Michael P., “Introduction: Benjamin and the Critique of Allegorical
• Reason”, Walter Benjamin and the Demands of History içinde, Cornell University Press,
• Ithaca 1996a. Steinberg, Michael P., “The Collector as Allegorist: Goods, Gods, and the Objects of
• History”, Walter Benjamin and the Demands of History içinde, Cornell University Press,
• Ithaca 1996b.