Okul Yöneticilerinin Karar Alma/Verme Süreci: Etkileyen Faktörler, Zorluklar ve Öneriler

Year 2024, Volume: 8 Issue: 18, 138 - 150, 31.08.2024

Bayram Bozkurt , Öznur Özkaya

https://doi.org/10.57135/jier.1490529

Abstract

Mevcut araştırmanın amacı okul yöneticilerinin karar sürecini etkileyen faktörleri, karar sürecinde yaşadıkları zorlukları ve bu zorluklara yönelik çözüm önerilerini ortaya koymaktır. Bu amaç doğrultusunda araştırmada nitel araştırma desenlerinden biri olan fenomonoloji (olgubilim) deseni kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubu, Gaziantep ili merkez ilçelerinde resmi okullarda görev yapan maksimum çeşitlilik örnekleme yöntemine göre belirlenen 20 okul yöneticisinden oluşmaktadır. Araştırma verileri katılımcılar ile yapılan yüz yüze görüşmeler yoluyla toplanmıştır. Yapılan görüşmelerde araştırmacılar tarafından geliştirilen yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Araştırmanın amacı kapsamında elde edilen veriler içerik analizi yöntemi ile analiz edilmiştir. Araştırma sonucunda, okul yöneticilerinin karar verme sürecini etkileyen faktörler, karşılaşılan sorunlar ve bu sorunlara yönelik okul yöneticilerinin belirttikleri çözüm önerileri okul odaklı, yasal, bireysel ve paydaş odaklı faktörler olmak üzere dört temada toplanmıştır. Okulun bulunduğu bölgenin koşulları, kanun ve yönetmelikler, yöneticilerin bireysel özellikleri ve paydaşların beklentilerinin karar sürecinde etkili faktörler olduğu ve bu bağlamda çeşitli sorunlarla karşılaştıkları görülmüştür. Okul yöneticilerinin karar sürecinde yetkilerinin genişletilmesi, mesleki gelişim etkinlikleri aracılılığıyla karar alma/verme becerilerinin geliştirilmesi ve karar süreçlerinde üst yöneticilerin, okul yöneticilerine güven vermesi ve onları desteklemesi şeklinde öneriler ifade edilebilir.

Keywords

Karar süreci, okul yöneticileri, olgubilim

Ethical Statement

İlgili araştırma etik ilkeler esas alınarak hazırlanmış ve yayınlanmak üzere herhangi farklı bir yere gönderilmemiştir.

Supporting Institution

Destekleyen kurum bulunmamaktadır.

Project Number

No

References

• Adsız, E. (2016). Yöneticilerin duygusal zekâ düzeylerinin karar verme stillerine etkisi [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Hitit Üniversitesi.
• Allmendinger, M. L. (2018). Ethics and decision-making by higher education administrators in intercollegiate athletics and student affairs [Unpublished Doctoral Dissertation]. Michigan State University.
• Argon, T. (2015). Teacher and administrators views on school principals’ accountability. Educational Sciences: Theory & Practice,15(4), 925-944. http://dx.doi.org/10.12738/estp.2015.4.2467
• Başaran, İ. E. & Çınkır, Ş. (2011). Türk eğitim sistemi ve okul yönetimi. Ekinoks Yayınları
• Begley, P. T., & Stefkovich, J. A. (2003) Introduction: Education, ethics and the cult of efficiency. Journal of Educational Administration, 42(2) 132-136. https://doi.org/10.1108/09578230410525568
• Bozkuş, M., Bozkurt, İ., Temiz, İ., Demirel, B., Yüce, M. S., Demirkan, M.N., & Amaç, Ü. Y. (2022). Okul yöneticilerinin okul gelişimi ve yönetiminin planlamasına ilişkin görüşlerinin incelenmesi. Journal of Social and Humanities Sciences Research,9(89), 2336-2344. https://doi.org/10.26450/jshsr.3339
• Cepni, S. (2009). Araştırma ve proje çalışmalarına giriş (4. Baskı). Celepler Matbaacılık.
• Conway, J. M. (2000). Managerial performance development constructs and personality correlates. Human Performance, 13(1), 23-46. https://doi.org/10.1207/S15327043HUP1301_2
• Creswell, J. W. (2009). Research design, qualitative, quantitative, and mixed methods approaches (3th Ed.). SAGE Publications.
• Çiloğlu, M. A., & Kayar, H. S. (2023). Göreve yeni başlayan okul yöneticilerinin karşılaştıkları sorunlara ilişkin görüşleri: bir durum çalışması. Bilar: Bilim Armonisi Dergisi, 6(2), 20-29.http://dx.doi.org/10.37215/bilar.1226730
• Dedeoluk, Y., Kırmızı, Y., Başel, H., & Çöllü, S. (2023). Eğitim yönetiminde liderlik ve yönetici rolleri. Ulusal Eğitim Dergisi, 3(8), 1258–1273. https://uleder.com/index.php/uleder/article/view/292/166
• Deniz, Ü., & Akbaşlı, S. (2018). Oyun teorisi bağlamında eğitim örgütlerinde karar verme. C. T., Uğurlu, K. Beycioğlu, S. Koşar, H. Kahraman ve F. K. Şermin (Ed.), Eğitim yönetimi araştırmaları [e-kitap] içinde (s. 238-245). Cumhuriyet Üniversitesi Yayıncılık.
• Diş, O., & Akbaşlı, S. (2019). Öğretmen görüşleri doğrultusunda lider okul yöneticilerinin yeterlikleri. Uluslararası Liderlik Çalışmaları Dergisi: Kuram ve Uygulama, 2(2), 86-102. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ijls/issue/47860/586375
• Galotti, K. M., Ciner, E., Altenbaumer, H. E., Geerts, H. J., Rupp, A., & Woulfe, J. (2006). Decision-making styles in a real-life decision: Choosing a college major. Personality and Individual Differences, 41(4), 629-639. https://doi.org/10.1016/j.paid.2006.03.003
• Goldstein, E. B. (2013). Bilişsel psikoloji (çev: Orhan Gündüz). Kaknüs Yayınları.
• Güçlü, N., Özer, A., Kurt, T., & Koşar, S. (2015). Liderlik stilleri, karar verme stratejileri ve kişiliğin okullardaki karar sürecine etkilerinin çok düzeyli analizi. International Journal of Human Sciences, 12(2), 1756-1791. https://www.j-humansciences.com/ojs/ index.php/IJHS/ article/ view/3470
• Hoy, W. K., & Miskel, C. G. (2010). Eğitim yönetimi: Teori, araştırma ve uygulama (Çev. Ed. S. Turan). Nobel Yayıncılık.
• Hsieh, H. F., & Shannon, S. E. (2005). Three approaches to qualitative content analysis. Qualitative Health Research, 15(9), 1277-1288. https://doi.org/10.1177/1049732305276687
• Kajs, L. T. & McCollum, D. L. (2009). Examining tolerance for ambiguity in the domain of educational leadership. Academy of Educational Leadership Journal, 13(2), 1-15. https://api.semanticscholar.org/CorpusID:142720689
• Kara, M. & Bozkurt, B. (2021). Covid-19 pandemisi sürecinde okul yöneticiliği: Karşılaşılan sorunlar ve çıkarılan dersler. TEBD, 19(2), 1076-1103. https://doi.org/10.37217/tebd.969888
• Kıral, E. (2015). Yönetimde karar ve etik karar verme sorunsalı. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi 6(2), 73-89. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/399581
• Kuzgun, Y. (2000). Meslek danışmanlığı: Kuramlar, uygulamalar. Nobel Yayınları.
• Marmara, H., & Atmaca T. (2023). Okul müdürlerinin karar alma stratejileri ve karar alma süreçlerinde iç ve dış paydaş baskısının etkisi. Kocaeli Üniversitesi Eğitim Dergisi 6(2), 543-568. https://doi.org/10.33400/kuje.1321005
• Mescon, M., Albert, M., & Khedouri, F. (1988). Management. New-york: Harper&Ron, Publisher.
• Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). An Expanded Sourcebook: Qualitative Data Analysis. Sage Publications.
• Mulford, B. (2003). School Leaders: Changing roles and ımpact on teacher and school effectiveness. Paper commissioned by the Education and Training Policy Division for the activity Attracting, Developing and Retaining Effective Teachers. Paris: OECD. http://www.oecd.org/dataoecd/61/61/2635399.pdf
• Onurlu, İ. (2008). Ortaöğretim kurumlarındaki okul yöneticileri ile öğretmenler arasındaki iletişimin öğretmenlerin verimliliği algılamaları üzerindeki etkisinin değerlendirilmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Yeditepe Üniversitesi.
• Ölçüm, D. (2015). Okul yöneticilerinin karar verme stillerinin öğretmenlerin iş doyumuna etkisi, [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Sakarya Üniversitesi.
• Patton, M. (2014). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri (Çev. Ed. M. Bütün & S. B. Demir). Pegem Akademi.
• Robbins, S. P. & Judge, T. A. (2019). Organizational behavior (18th Edition). Pearson Education Limited. Samancıoğlu M., Bağlıbel M., Summak S., & Muşlu-Kaygısız G. (2010). Okul yöneticilerinin bilgi yönetimi stratejilerini kullanma düzeyleri. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(4), 118-133. https://dergipark.org.tr/tr/pub/adyusbd/issue/1399/16545
• Seidman, I. (2006). Interviewing as qualitative research: A guide for researchers in education and the social sciences. Teachers college press.
• Sharan, B. M. (2013). Nitel araştırma desen ve uygulamalar için bir rehber (S. Turan, Çev.). Nobel Yayıncılık. Şen, S., & Özdemir, S. (2024). Üniversite yöneticilerinin etik karar verme süreçlerinin incelenmesi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 44(1), 527-565. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/3586199
• Şengül-Avşar, A. (2022). Eğitim araştırmalarında geçerlik ve güvenirlik. Tabak, H., Dünya, B.A., Şahin, F. (ed.). Eğitimde araştırma yöntemleri içinde (ss. 336-382). Pegem Akademi.
• Türnüklü, A. & Şahin, İ. (2002). İlköğretim okullarında öğrenci çatışmaları ve öğretmenlerin bu çatışmalarla başa çıkma stratejileri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 8(30), 283-302. https://dergipark.org.tr/tr/pub/kuey/issue/10367/126895
• Türk Dil Kurumu (2024). Türk Dil Kurumu sözlükleri. 24 Mayıs 2024 tarihinde https://sozluk.gov.tr/ adresinden edinilmiştir.
• Üzüm, H. & Kurt, T. (2019). Okullarda katılımcı karar verme sürecinin incelenmesi. Eğitim ve Toplum Araştırmaları Dergisi, 6(1), 95-112. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/747196
• Van Manen, M. (2007). Phenomenology of practice. Phenomenology & Practice, 1(1), 11-30. https://doi.org/10.4324/9781003228073
• Wadesango, N. (2012). The influence of teacher participation in decision-making on their occupational morale. Journal of Social Sciences, 31(3), 361-369. https://doi.org/10.1080/09718923.2012.11893046
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. (9. Baskı). SeçkinYayıncılık.
• Yıldız, K. (2012). İlköğretim okulu yöneticilerinin karar verme stilleri. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24, 108-133. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/115658
• Yılmaz, M., & Talas, M. (2010). Bilgi merkezinde karar verme süreci. Journal Of World Of Turks (Zfwt), 2(1), 197-216. https://www.dieweltdertuerken.org/index.php/ZfWT/article/viewArticle/87