Ortaöğretim Kurumlarında Görev Yapan Öğretmenlerin Deprem Bilgisi ve Depreme İlişkin Farkındalık Düzeyleri

Year 2024, Volume: 7 Issue: 2, 173 - 194, 31.12.2024

Yücel Şeran , Cansu Taşkan , Ali Osman Kocalar

https://doi.org/10.47503/jirss.1594549

Abstract

İstanbul ve çevresinde büyük çaplı bir depremin gerçekleşme ihtimali uzmanlarca sıkça vurgulanmaktadır. Bu nedenle afetlerin etkilerini en aza indirmek için bireylerin afet eğitimi alması kritik bir gerekliliktir. Toplumun afetlere hazırlıklı hale gelmesinde eğitim stratejik bir öneme sahiptir, öğretmenler bu süreçte temel bir rol üstlenmektedir. Afet riskini azaltmaya yönelik sürdürülebilir eğitim programlarının tasarımı, öğretmenlerin bilgi ve farkındalık düzeylerinin artırılmasıyla doğrudan ilişkilidir. Bu araştırma, ortaöğretim kurumlarında görev yapan öğretmenlerin deprem bilgisi ve farkındalık düzeylerini belirlemeyi amaçlamaktadır. Çalışmada, nicel araştırma yöntemlerinden tarama modeli kullanılarak yedi farklı okulda görev yapan 258 öğretmen tesadüfi örnekleme yöntemiyle seçilmiştir. Veri toplama sürecinde deprem bilgi ve farkındalık düzeylerini ölçen güvenilir ve geçerli ölçekler kullanılmıştır. Elde edilen veriler analiz edilerek öğretmenlerin deprem bilgisi düzeyinin yüksek, farkındalık düzeyinin ise orta seviyede olduğu saptanmıştır. Daha önce deprem yaşamış öğretmenlerin farkındalık seviyelerinin daha yüksek olduğu görülmüştür. Ölçeğin sonucunda elde edilen veriler IBM SPSS 25.0 programında analiz edilmiştir. Yapılan analizler sonucunda öğretmenlerin deprem bilgi düzeyi ölçeğinden elde edilen puanları yüksek, deprem farkındalık ölçeğinden elde edilen puanları ise orta düzeyde olduğu görülmüştür. Öğretmenlerin daha önce afet boyutunda deprem yaşama sıklığı arttıkça, deprem farkındalıklarının da arttığı sonucuna ulaşılmıştır. Öğretmenlerin %93,4’ü yaşam üçgeni hakkında bilgi sahibidir. Katılımcıların %42,6’sı evde deprem çantasının hazır olduğunu belirtmişlerdir. Ayrıca katılımcıların %84,1’i ülke olarak olası bir depreme karşı hazırlıksız olduğumuzu ifade etmişlerdir. Öğretmenlerin teorik bilgilerinin uygulamaya yansıtılmasının güçlendirilmesi gerekmektedir. Deprem eğitimi programları daha uygulamalı ve disiplinler arası bir yaklaşımla ele alınmalı, afet bilincinin yalnızca sınıf ortamında değil, toplumsal düzeyde de yaygınlaştırılması sağlanmalıdır. Eğitim politikalarının bu doğrultuda güncellenmesi önerilmektedir.

Keywords

Doğal afet, Deprem, Farkındalık, Deprem eğitimi, Öğretmen

Ethical Statement

Bu araştırmanın etik izni, Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal ve Beşeri Bilimler Etik Kurul Komisyonunun 16.09.2024 tarihli 09-18 sayılı kararı ile alınmıştır.

Earthquake Knowledge and Awareness Levels of Teachers Working in Secondary Education Institutions

Abstract

The likelihood of a major earthquake occurring in Istanbul and its surroundings has been frequently emphasized by experts. Therefore, disaster education for individuals is a critical necessity to minimize the impacts of such events. Education holds strategic importance in preparing society for disasters, with teachers playing a fundamental role in this process. Designing sustainable educational programs aimed at reducing disaster risks is directly associated with enhancing teachers' knowledge and awareness levels. This study aims to determine the earthquake knowledge and awareness levels of teachers working in secondary schools. Using the survey model, one of the quantitative research methods, 258 teachers from seven different schools were selected through random sampling. Reliable and valid scales measuring earthquake knowledge and awareness levels were utilized during the data collection process. The analysis of the collected data revealed that teachers' earthquake knowledge levels were high, while their awareness levels were moderate. It was observed that teachers who had previously experienced an earthquake demonstrated higher awareness levels. The data obtained from the scales were analyzed using the IBM SPSS 25.0 software. The results indicated that teachers scored high on the earthquake knowledge scale but moderate on the earthquake awareness scale. Furthermore, the frequency of having experienced a significant earthquake was positively associated with higher awareness levels among teachers. Notably, 93.4% of the teachers reported being knowledgeable about the "life triangle" concept. However, only 42.6% stated that they had an emergency earthquake kit prepared at home. Additionally, 84.1% of the participants expressed that the country is generally unprepared for a potential earthquake. It is essential to strengthen the application of teachers' theoretical knowledge in practical settings. Earthquake education programs should be addressed through a more practical and interdisciplinary approach, ensuring that disaster awareness extends beyond the classroom into the broader community. In this regard, updating educational policies to align with these recommendations is strongly suggested.

Keywords

Natural disaster, Earthquake, Awareness, Earthquake education, Teacher

Ethical Statement

The ethical permission of this research was obtained with the decision of Yıldız Technical University Social and Human Sciences Ethics Committee Commission dated 16.09.2024 and numbered 09-18.

References

• AFAD, (2024). https://www.afad.gov.tr/aciklamali-afet-yonetimi-terimleri-sozlugu adresinden 10 Eylül 2024 tarihinde edinilmiştir.
• Aksoy, B., & Sözen, E. (2014). Lise öğrencilerinin coğrafya dersindeki deprem eğitimine ilişkin görüşlerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi (Düzce ili örneği). Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(1). https://doi.org/10.12780/UUSBD300
• Benzer, S., & Arpalık, A. (2021). Farklı deprem bölgesinde yaşayan ortaokul öğrencilerinin deprem konusundaki bilgi düzeyleri. Anadolu Kültürel Araştırmalar Dergisi, 5(2), 107-119.
• Bernhardsdottir, A.E., Musacchio, G., Ferreira, M.A. & Falsaperla, S. (2015). Informal education for disaster risk reduction. Bull Earthquake Eng 14, 2105–2116. https://doi.org/10.1007/s10518-015-9771-9
• Budak, D., & Kandil, N. (2023). Üniversite öğrencilerinin deprem bilgi düzeyleri ve sürdürülebilir deprem farkındalık düzeylerinin araştırılması: Spor bilimleri örneği. Sportive Dergisi, 6(2), 29-40.
• Bulat, Ç., & Özbaşı, D. (2021). Üniversite personelinin afet yönetimi hakkında bilgi, tutum ve davranışlarının incelenmesi: Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi örneği. Uluslararası Sosyal ve Eğitim Bilimleri Dergisi, 16, 68-82.
• Bulu, D. (2023). Sınıf öğretmenlerinin afet bilinci algı düzeylerinin belirlenmesi. (Yayın No: 780222). [Yüksek lisans tezi, Bartın Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Büyüköztürk, Ş. (2020) Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı: istatistik, araştırma deseni SPSS uygulamaları ve yorum. Pegem Akademi Yayıncılık.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç-Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2020). Bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem Akademi Yayıncılık.
• Demirci, A., & Yıldırım, S. (2015). İstanbul’da ortaöğretim öğrencilerinin deprem bilincinin değerlendirilmesi. Milli Eğitim Dergisi, 45(207), 89-118.
• Eroğlu, E. (2023). Lise öğrencilerinin deprem bilgi düzeyleri ve afet bilinci algılarına ilişkin görüşlerinin incelenmesi. International Academic Social Resources Journal, 8(53), 3757-3765.
• Genç, M., & Sözen, E. (2021). The sustainable scale of earthquake awareness, development, validity and reliability study. International Electronic Journal Environmental Education, 11(1), 24-41.
• Genç, M., & Sözen, E. (2022). Deprem bilgi düzeyi ölçeği: geliştirilmesi, geçerlik ve güvenirlik çalışması. Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(3), 2745-2781.
• Genç, M., & Sözen, E. (2023). An investigation of university student sustainable earthquake awareness levels in terms of different variables. Sakarya Üniversitesi Eğitim Dergisi, 13(4), 550-573.
• Gezer, M., & Şahin, İ. F. (2022). Deprem eğitimi: Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının depreme ilişkin bilgi düzeyleri. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24(1), 97-106.
• Gezer, U., & Aksu, E. O. (2022). Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Afet Farkındalık Düzeylerinin İncelenmesi. 19 Mayıs Sosyal Bilimler Dergisi, 3(4), 400-408. https://doi.org/10.52835/19maysbd.1224027
• Güney, E., & İnan, N. (2018). Geo- yerbilim sözlüğü: jeoloji & coğrafya temel terim ve kavramlar. (2. Baskı). Seçkin Yayıncılık.
• Hair, J. F., Black, W. C., Babin, B. J., & Anderson, R. E. (2019). Multivariate data analysis. Cengage.
• Işık, M., & Özcan, V. (2023). Kamu çalışanlarının afet bilinci ve farkındalık düzeylerinin belirlenmesine yönelik bir alan araştırması. Uluslararası Akademik Birikim Dergisi, 6(4), 780-795.
• Izadkhah, Y. O., Hosseini , M., & Heshmati, V. (2012). Training teachers on disaster risk reduction in developing countries: Challenges and opportunities. In proceedings of 15th world conferance on earthquake engineering, Lisboa, 1-8.
• Karasar, N. (2015). Bilimsel araştırma yöntemleri. Nobel Yayınları.
• Karbeyaz, A. (2023). Deprem bölgesinde görev yapan öğretmenlerin deprem kaygısının belirlenmesi. Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 58, 3138-3157.
• Kaya, B., & Aladağ, C. (2017). Determining the cognitive structures of geography teacher candidates on earthquake. International Education Studies, 10(1), 122-136.
• Nakajima, Ş. (2012). Deprem ve sonrası psikoloji. Okmeydanı Tıp Dergisi, 28(Ek sayı 2), 150-155.
• Öcal, A. (2005). İlköğretim sosyal bilgiler dersinde deprem eğitiminin değerlendirilmesi. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(1), 169-184.
• Proulx, K., & Aboud, F. (2019). Disaster risk reduction in early childhood education: effects on preschool quality and child outcomes. International Journal of Educational Development, 66, 1-7.
• Sari R., Suriah. & Saleh L.M. (2019). Earthquake disaster preparedness education in elementary school students in majene regency. Hasanuddin International Journal of Health Research, 1(01):1-11.
• Sever, R. (2019). Afetler ve afet yönetimi. R. Sever (Ed.). Doğal Afetler, Pegem Akademi.
• Şahin, C., & Sipahioğlu, Ş. (2007). Doğal afetler ve Türkiye. Gündüz Eğitim Yayıncılık.
• TDK, (2024). https://sozluk.gov.tr/ adresinden 10 Eylül 2024 tarihinde edinilmiştir.
• Tekin, Ö., & Dikmenli, Y. (2021). Sınıf öğretmeni adaylarının afet bilinci algısı ve deprem bilgi düzeylerinin incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(1), 258-271.
• Türksever, Ö. (2021). Öğretmen adaylarının deprem farkındalıkları ile depreme karşı hazırlık durumu düzeyleri arasındaki ilişki. Tarih Okulu Dergisi, 14(3), 2681-2701.
• Tüysüz, O. (2021). Deprem ve Türkiye. (1. Baskı). Literatür Yayıncılık.
• Uğur, A., & Işık, M. (2020). Türkiye’nin afetlere hazırlık politikalarının toplum algısı üzerinden karşılaştırmalı analizi: Van-Bitlis illeri örneği. Doğal Afetler ve Çevre Dergisi, 6(1), 98-118. https://doi.org/10.21324/dacd.542528
• Varol, N., & Gültekin, T. (2016). Afet antropolojisi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 15(59), 1431-1436.
• Yalman, N. & Yalman, Y. (2019). Deprem eğitiminin İstanbul’da ortaöğretim öğrencilerinin deprem bilincinin arttırılmasına etkisi. Atlas International Refereed Journal On Social Sciences, 5(17), 140-155.
• Yazıcı, H., & Koca, N. (2018). Genel Coğrafya. (9. Baskı). Pegem Akademi.
• Yıldırım, M. S. (2024). Türkiye’de deprem riski azaltma eğitiminin okullardaki uygulamalarına yönelik öğretmen görüşleri ve öğretmenlerin afet bilinç düzeylerinin incelenmesi. M. Ü., Atatürk Eğitim Fakültesi, Eğitim Bilimleri Dergisi, 60(60), 1-24