Örgütsel Demokrasinin Çalışan Performansı Üzerine Etkileri: Örgütsel Özdeşleşmenin Aracılık Rolü

Yıl 2015, Cilt: 6 Sayı: 2, 535 - 562, 01.12.2015

Mustafa Kesen

Öz

Örgütsel hedeflere ulaşmanın yolunun çalışanların performanslarını arttırmaktan geçtiği birçok çalışmada ifade edilmektedir. Bu sebeple birçok araştırma, çalışan performansını etkileyen faktörlerin neler olabileceğine yoğunlaşmaktadır ve bu çalışma da çalışan performansı araştırmalarına katkıda bulunmayı hedeflemektedir. Dolayısıyla bu çalışmanın amacı, örgütsel demokrasi boyutları ile çalışan performansı ilişkisini belirlemek ve örgütsel özdeşleşmenin bu ilişkideki aracılık etkisini incelemektir. Araştırma, Aydın’da faaliyet gösteren 39 perakende firmasının toplamda 174 çalışanı üzerinde anket tekniği kullanılarak uygulanmıştır. Araştırma bulgularına göre, örgütsel demokrasinin tüm boyutları çalışan performansını olumlu olarak hem doğrudan hem de örgütsel özdeşleşme üzerinden dolaylı bir şekilde etkilemektedir. Bu sonuçlar, işletmelerin çalışan performansını arttırmak için örgütsel özdeşleşme ve örgütsel demokrasi faktörlerine önem vermeleri gerektiğini göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Örgütsel Demokrasi, Örgütsel Özdeşleşme, Çalışan Performansı, Aracılık Etkisi, Alan Araştırması

The Effects of Organizational Democracy on Employee Performance: The Mediating Role of Organizational Identification

Öz

In many studies, it is stated that organizations can achieve their organizational goals through increasing employee performance. Therefore, many researches focus on the factors that affect employee performance and it is intended to contribute to the employee performance literature in this study. Thus the aim of this study is to determine how employee performance is related to the dimensions of organizational democracy and to analyse the mediation effect of organizational identification in this relationship. The research was done on 174 employees working in 39 different retail companies operating in Aydın by using survey technique. According to the results, all organizational democracy factors positively affect employee performance both directly and indirectly through organizational identification. These results show that organizations should give importance to organizational identification and organizational democracy factors in order to increase employee performance.

Anahtar Kelimeler

Organizational Democracy, Organizational Identification, Employee Performance, Mediation Effect, Field Study

Kaynakça

• Abbas, Q., Hameed, A., Waheed, A. (2011). Gender Discrimination & Its Affect on Employee Performance/Productivity. International Journal of Humanities and Social Science, 1(15): 170-176.
• Ağırbaş, İ., Çelik, Y., Büyükkayıkçı, H. (2005). Motivasyon Araçları ve İş Tatmini: Sosyal Sigortalar Kurumu Hastane Başhekim Yardımcıları Üzerine Bir Araştırma. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 8(3): 326-350.
• Allen, N.J., Meyer, J.P. (1990). The Measurement and Antecedents of Affective, Organization. Journal of Occupational Psychology, 63: 1-18. and Normative Commitment to the
• Amabile, T.M., Conti, R., Coon, H., Lazenby, J., Herron, M. (1996). Assessing the Work Environment for Creativity. Academy of Management Journal, 39(5): 1154-1184.
• Ann, D., Boutwell, C. (2003). Organizational Identity, Self-Concept and Commitment among Teachers in Northwest Florida. Florida/USA: The University of West Florida Doctoral Dissertation.
• Aryee, S., Chen, Z.X., Budhwar, P.S. (2004). Exchange Fairness and Employee Performance: An Examination of the Relationship between Organizational Politics and Procedural Justice. Organizational Behavior and Human Decision Processes, 94(1): 1-14.
• Ashforth, B.E., Mael, F. (1989). Social Identity Theory and the Organizations. Academy of Management Review. 14: 20-39.
• Ashforth, B.E., Harrison, S.H., Corley, K G. (2008). Identification in organizations: An Examination of Four Fundamental Questions. Journal of Management, 34: 325-374.
• Ateş, M.F. (2015). Hizmetkâr Liderlik ve Örgütsel Adaletin Örgütsel Özdeşleşmeye Etkisinde Örgütsel Güvenin Aracılık Rolü. İşletme Araştırmaları Dergisi, 7(3): 75-95.
• Avolio, B.J., Gardner, W.L., Walumbwa, F.O., Luthans, F., May, D.R. (2004). Unlocking the Mask: A Look at the Process by which Authentic Leaders Impact Follower Attitudes and Behaviors. The Leadership Quarterly, 15: 801–823.
• Baron, R.M., Kenny, D.A. (1986). The Moderator ‐ Mediator Variable Distinction in Social Psychological Research: Conceptual, Strategic, and Statistical Considerations. Journal of Personality and Social Psychology, 51(6) : 1173‐1182.
• Başaran, İ.E. (1992). Yönetimde İnsan İlişkileri. Kadıoğlu Matbaası, Ank.
• Başaran, İ.E. (2000). Örgütsel Davranış (İnsanın Üretim Gücü). Ankara: Feryal Matbaası.
• Bean, H., Lemon, L., O'Connell, A. (2013). Organizational Rhetoric, Materiality, and the Shape of Organizational Democracy. Southern Communication Journal, 78(3) : 256-273.
• Benligiray, S. (2004). İnsan Kaynakları Yönetimi. Anadolu Üniversitesi.
• Ben-Ner, A., Tzu-Shian, H., Jones, D. C. (1996). The Productivity Effects of Employee Participation in Control and in Economic Returns: A Review of Empirical Evidence. In U. Pagano, R. Rowthorn (eds) Democracy and Efficiency in the Economic Enterprise. London: Routledge.
• Bingöl, D. (1997). Personel Yönetimi, 3. Baskı. İstanbul: Beta Yayınları.
• Bullis, C., Bach, B.W. (1989). Are Mentor Relationships Helping Organizations? An Exploration of Developing Mentee–Mentor– Organizational Communication Quarterly, 37: 199-213.
• Identifications Using Turning Point Analysis.
• Carmeli, A., Gilat G., Waldman, D.A. (2007). The Role of Perceived Organizational Adjustment and Job Performance. Journal of Management Studies, 44(6): 972-992. Performance in Organizational Identification,
• Cervellati, M., Fortunato, P., Sunde, U. (2006). Consensual and Conflictual Democratization. IZA Discussion Papers, No. 2225.
• Chen, S.Y., Wu, W.C., Chang, C.S., Lin, C.T., Kung, J.Y., Weng, H.C., Lin, Y.Z., Lee, S.I. (2015). Organizational Justice, Trust, and Identification and their Effects on Organizational Commitment in Hospital Nursing Staff. BMC Health Services Research, 15(1): 363.
• Cho, B., Lee, D., Kim, K. (2014). How Does Relative Deprivation Influence Employee Intention to Leave a Merged Company? The Role of Organizational Identification. Human Resource Management, 53(3): 421-443.
• Coşan, P.E., Gülova, A.A. (2014). Örgütsel Demokrasi. Yönetim ve Ekonomi, 21(2): 231-248.
• Cropanzano, R., Folger, R. (1996). Procedural Justice and Worker Motivation. In R.M. Steers, L.W. Porter, G.A. Bigley (Eds), Motivation and Leadership at Work, pp. 72–83. New York: McGraw-Hill.
• Çalışkan, A.Ö., Güler, H. (2013). Şeffaflık ve Kamuyu Aydınlatma Ekseninde Dergisi/Financial Analysis, 116: 57-84. Finansal Raporlama. Mali Çözüm
• Çöl, G. (2008). Algılanan Güçlendirmenin İşgören Performansı Üzerine Etkileri. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 9(1): 35-46.
• DeConinck, J.B. (2011). The Effects of Ethical Climate on Organizational Identification, Supervisory Trust, and Turnover among Salespeople. Journal of Business Research, 64(6): 617-624.
• DeRoeck, K., Marique, G., Stinglhamber, F., Swaen, V. (2014). Understanding Responsibility: Mediating Roles of Overall Justice and Organisational Identification. The International Journal of Human Resource Management, 25(1): 91-112. Responses to Corporate Social
• Dutton, J., Dukerich J., Harquail, C.V. (1994a). Organizational Images and Membership Commitment. Administrative Science Quarterly, 34: 191- 206.
• Dutton, J.E., Dukerich, J.M., Harquail, C.V. (1994b). Organizational Images and Member Identification. Administrative Science Quarterly, 39: 239
• Erkal, P.C. (2012). Örgütsel Demokrasi: Kamu ve Özel Sektör Çalışanlarına Yönelik Bir Araştırma. Yayınlanmamış doktora tezi, Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Epitropaki, O. (2013). A Multi-Level Investigation of Psychological Contract Breach and Organizational İdentification Through the Lens of Perceived Organizational Membership: Testing A Moderated-Mediated Model. Journal of Organizational Behavior, 34(1): 65-86.
• Forcadell, F.J. (2005). Democracy, Cooperation and Busines Success: The Case of Mondragon Corporacion Cooperativa. Journal of Business Ethics, 56: 255-274.
• Frazier, P.A., Tix, A.P., Baron, K.E. (2004). Testing Moderator and Mediator Effects in Counseling Psychology Research. Journal of Counseling Psychology, 51(1):115-134.
• Geçkil, T. (2013). Örgütsel Demokrasi ile Örgütsel Vatandaşlık Davranışları Arasındaki İlişki: TRB1 Bölgesindeki Üniversite Hastanelerinde bir Uygulama. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Gedikoğlu, T. (2012). Yükseköğretimde Hesap Verebilirlik. Yükseköğretim Dergisi, 2(3): 142-150.
• Gül, H., Alacalar, A. (2014). Otantik Liderlik ile İzleyicilerin Duygusal Bağlılıkları ve Performansları Arasındaki İlişkiler Üzerine Bir Araştırma. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(5): 540-550.
• Harrison, J.S., Freeman, E. (2004). Special Topic: Democracy in and around Organizations. Academy of Management Executive, 18: 49-53.
• He, H., Zhu, W., Zheng, X. (2014). Procedural Justice and Employee Engagement: Roles of Organizational Identification and Moral Identity Centrality. Journal of Business Ethics, 122(4): 681-695.
• Homburg, C., Wieseke, J., Hoyer, W.D. (2009). Social Identity and the Service Profit Chain. Journal of Marketing, 73: 38-54.
• Iacobucci, D. (2010). Structural Equations Modeling: Fit ındices, Sample Size, And Advanced Topics. Journal of Consumer Psychology, 20(1): 90-98.
• Ilies, R., Morgeson, F.P., Nahrgang, J.D. (2005). Authentic Leadership and Eudaemonic Well Being: Understanding Leader– Follower Outcomes. The Leadership Quarterly, 16: 373–394.
• İşbaşı, J. (2000). Çalışanların Yöneticilerine Duydukları Güvenin ve Örgütsel Adalete İlişkin Algılamalarının Örgütsel Vatandaşlık Davranışının Oluşumundaki Rolü: Bir Turizm Örgütünde Uygulama. Yüksek Lisans Tezi, Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kassing, J.W. (2000). Exploring the Relationship between Workplace Freedom of Speech, Organizational Identification, and Employee Dissent. Communication Research Reports, 17(4): 387-396.
• Kaya, N., Kesen, M. (2014). İnsan Kaynakları Yönetimi Uygulamaları ve Örgüt Kültürü Tiplerinin Çalışan Performansı Üzerindeki Etkilerini İncelemeye Yönelik Ampirik Bir Çalışma. Ekev Akademi Dergisi, 18(58): 97-122.
• Kernis, M.H. (2003). Toward a Conceptualization of Optimal Self-Esteem. Psychological Inquiry, 14: 1-26.
• Kerr, A. (2004). The Limits of Organizational Democracy. Academy of Management Executive, 18(3): 81-97.
• Kesen, M. (2014). İnsan Kaynakları Yönetimi Uygulamaları ve Örgüt Kültürünün Çalışan Performansı Üzerine Etkileri. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kocaeli.
• Kesen, M. (2015). Investigating the Effects of Organizational Democracy and Organizational Identification on Job Satisfaction: A Field Study on Retail Industry. IIB International Refereed Academic Social Sciences Journal, 6(19): 61-89.
• Kirkman, B.L., Rosen, B. (1999). Beyond Self-Management: Antecedents and Consequences of Team Empowerment. Academy of Management Journal, 42(1): 58-74.
• Kreiner, G.E., Ashforth, B.E. (2004). Evidence Toward an Expanded Model of Organizational Identification. Journal of Organizational Behavior,
• Lansbury, R.D. (2009). Workplace Democracy and the Global Financial Crisis. Journal of Industrial Relations, 51(5): 599-616.
• Levine, R.L. (2007). The Effects of Organizational Democracy on Organizational Social Capital (Order No. 3283886). Available from ProQuest Dissertations & Theses A&I. (304897532). Retrieved from http://search.proquest.com/docview/304897532?accountid=15331. Erişim Tarihi: 06.08.2015.
• Lipponen, J., Olkkonen, M.E., Moilanen, M. (2004). Perceived Procedural Justice and Employee Responses to an Organizational Merger. European Journal of Work and Organizational Psychology, 13: 391
• Lipponen, J., Olkkonen, M. (2006). Relationships between Organizational Justice, Identification with the Organization and the Work-Unit, and Group-Related Outcomes. Organizational Behavior and Human Decision Processes, 100(2): 202-215.
• Mael, F., Ashforth, B.E. (1992). Alumni and their Alma Mater: A Partial Test of the Reformulated Model of Organizational Identification. Journal of Organizational Behaviour, 13(2): 103-123.
• Mathieu, J.E., Zajac, D.M. (1990). A Review and Meta-Analysis of the Antecedents, Correlates, and Consequences of Organizational Commitment. Psychological Bulletin, 108: 171-194.
• Miller, V.D., Allen, M., Casey, M.K., Johnson, J.R. (2000). Reconsidering the Communication Quarterly, 13(4): 626-658. Identification
• Questionnaire. Management
• Millstein, I. (2000). Advocacy Brief: Corporate Governance: The Role of Market Forces. OECD Observer, Summer, 221/222, 27-28.
• Molnár, M. (2008). The Accountability Paradigm: Standards of Excellence: Theory and Research Evidence from Hungary. Public Management Review, 10(1): 127-137.
• Morris, J.H., Sherman, J.D. (1981). Generalizability of an Organizational Commitment Model. Academy of Management Journal, 24: 512-526.
• Oldham, G.R., Cummings, A. (1996). Employee Creativity: Personal and Contextual Factors at Work. Academy of Management Journal, 39(3): 607-634.
• Ötken, A.B., Cenkçi, T. (2013). Beş Faktör Kişilik Modeli ve Örgütsel Muhalefet Arasındaki İlişki Üzerine Bir İnceleme. Öneri Dergisi, 10(39): 41-51.
• Özdevecioğlu, M. (2003). Algılanan Örgütsel Adaletin Bireylerarası Saldırgan Davranışlar Üzerindeki Etkilerinin Belirlenmesine Yönelik Bir Araştırma. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 21: 77-96.
• Paslı, A. (2004). Anonim Ortaklık Kurumsal Yönetimi. İstanbul: Beta Yayım Dağıtım.
• Patchen, M. (1970). Participation, Achievement and Involvement on the Job. Englewood Cliffs, NJ: Prentice-Hall.
• Polat, M. (2009). Örgütsel Özdeşleşmenin Öncülleri ve Ardılları Üzerine Bir Saha Araştırması. Doktora Tezi, Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Poyraz, K., Kara, H., Çetin, S.A. (2009). Örgütsel Adalet Algılamalarının Örgütsel Vatandaşlık Davranışlarına Etkisine Yönelik Bir Araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(9): 71-91.
• Robbins, S.P., Judge, T.A., Campbell, T.T. (2010). Organizational Behaviour. United Kingdom: Pearson Education Limited.
• Sadykova, G., Tutar, H. (2014). Örgütsel Demokrasi ve Örgütsel Muhalefet Arasındaki İlişki Üzerine Bir İnceleme. İşletme Bilimi Dergisi, 2(1): 1- 16.
• Sigler, T.H., Pearson, C.M. (2000). Creating an Empowering Culture: Examining the Relationship between Organizational Culture and Perceptions of Empowerment. Journal of Quality Management, 5: 27- 52.
• Sikander, W. (2010). Impact of Leadership Styles on Emplyee’s Performance and Their Health in SME Sector. Superior University, Master Thesis MBA, Unpublication, 99: 20-34.
• Smidts, A., Pruyn, A., Riel, C.B.M. (2001). The Impact of Employee Communication and Perceived External Prestige on Organizational Identification. Academy of Management Journal, 49: 1051-1062.
• Tajfel, H. (1978). Differentiation between Social Groups. Study in Social Psychology of Intergroup Relations. London: Academic Press.
• Tompkins, P.K., Cheney, G. (1983). Account Analysis of Organizations: Decision Organizations: An Interpretive Approach, 123-146. and
• İdentification. Communication and
• Töremen, F., Tan, Ç. (2010). Eğitim Örgütlerinde Adalet: Kavramsal Bir Çözümleme. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi,
• Turunç, Ö. (2010). Organizasyonlarda Kontrol Algılamalarının Örgütsel Özdeşleşme Ve İş Performansına Etkisi. C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi,11(1): 251-269.
• Turunç, Ö., Çelik, M. (2010). Çalışanların Algıladıkları Örgütsel Destek ve İş Stresinin Örgütsel Özdeşleşme ve İş Performansına Etkisi. Yönetim ve Ekonomi: Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 17(2): 183-206. TDK. http://tdk.gov.tr/index.php?option=com_yanlis&view=yanlis&kelimez= 100 (Erişim Tarihi, 5 Ağustos 2015).
• Tüzün, İ.K., Çağlar, İ. (2008). Örgütsel Özdeşleşme Kavramı ve İletişim Etkinliği İlişkisi. Journal of Yaşar University, 3(9): 1011-1027.
• Tyler, T.R. (1999). Why People Cooperate with Organizations: An Identity- Based Perspective. Research in Organizational Behavior, 21: 201-246.
• Tyler, T.R., Degoey, P., Smith, H. (1996). Understanding why the Justice of Group Procedures Matters: A Test of the Psychological Dynamics of the Groupvalue Model. Journal of Personality and Social Psychology, 70: 913-20.
• Unterrainer, C., Palgi, M., Weber, W.G., Iwonowa, A., Oesterreich, R. (2011). Structurally Anchored Organizational Democracy: Does it Reach the Employee?. Journal of Personnel Psychology, 10(3): 118- 132.
• Uvalic, M. (1996). People’s Capitalism: Profit Sharing and Financial Participation in Capitalist Enterprises. In U. Pagano and R. Rowthorn (eds) Democracy and Efficiency in the Economic Enterprise. London: Routledge.
• Verdorfer, A.P., Weber, W.G., Unterrainer, C., Seyr, S. (2012). The Relationship between Organizational Democracy and Socio-Moral Climate: Exploring Effects of the Ethical Context in Organizations. Economic and Industrial Democracy, 1-27.
• Wall, T.D., Jackson, P.R., Davids, K. (1992). Operator Work Design and Robotics System Performance: A Serendipitous Field Study. Journal of Applied Psychology, 77: 353-362.
• Weber, W.G., Unterrainer, C., Schmid, B.E. (2009). The Influence of Organizational Democracy on Employees’ Socio-Moral Climate and Prosocial Behavioral Orientations. Journal of Organizational Behavior, 30(8): 1127-1149.
• Wilkinson, A., Dundon, T., Marchington, M. Ackers, P. (2004). Changing Patterns of Employee Voice: Case Studies from the UK and Republic of Ireland. Journal of Industrial Relations, 46(3): 298–322.
• Yıldız, O., Dağdeviren, M., Çetinyokuş, T. (2008). İşgören Performansının Değerlendirilmesi için Bir Karar Destek Sistemi ve Uygulaması. Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, 23(1): 239-248.