LİSANSÜSTÜ ÖĞRENCİLERİN BİLİM VE ETİK KONUSUNDAKİ GÖRÜŞLERİ

Semra Benzer; Ferda Kara

Araştırma Makalesi

Lisansüstü Öğrencilerin Bilim ve Etik Konusundaki Görüşleri

Yıl 2020, Cilt: 11 Sayı: 1, 288 - 308, 30.04.2020

Semra Benzer , Ferda Kara

Öz

Bilim etiği, ülkemizde bilimsel çalışmaların
niteliğini sağlamak, toplumun bilimsel araştırmalara ve sonuçlarına güvenilmesini
sağlamak ve bu güveni devam ettirmek için çok önemlidir. İleride bilimsel
araştırmalara yön verecek olan bilim insanları şu an üniversitelerde lisans ve
lisansüstü programlarda eğitim görmektedir. Araştırma; Eğitim Bilimleri
Enstitüsü, Bilişim Enstitüsü, Fen Bilimleri Enstitüsünde lisansüstü eğitim
almakta olan 50 öğrenci ile gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın amacı, lisansüstü
eğitim almakta olan öğrencilerin bilimsel araştırma ve yayın etiği ile etik
ihlaller konusundaki bilgilerini ve bu bilgileri nerede öğrendiklerini ortaya
çıkarmaktır. Araştırma sonucunda lisansüstü düzeyde eğitim gören katılımcıların
bilimsel araştırma ve yayın etiği hakkında yeterli bilgiye sahip olmadıkları
görülmektedir. Araştırmaya çalışan katılımcılardan, etik ihlallere karşı
yaptırımların yetersiz olduğuna inanların sayısı çoğunluktadır ve katılımcılar
etik ihlallerin giderek arttığını düşünmektedirler. Bu sonuçların literatür ile
aynı sonuçları verdiği tespit edilmiştir. Katılımcıların büyük bir kısmı intihal
programları hakkında bilgi sahibi olduğu ve programın adını bilmeseler bile,
etik ihlallerin varlığını araştıran bir program olduğunu bildikleri görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Etik, bilim, bilimsel araştırma, güven, kaydırmacılık

Kaynakça

Akyüz, B., Kesen, M. & Oğrak, A. (2016). Örgütsel güven ve akademik özyeterlik algısının genel sinizm ve etik dışı davranışlara etkisi. Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 7(1), 85-106.
Alev, B. & Genç, F., N. (2015). Türkiye’de üniversite etik kurulları üzerine bir inceleme. Akdeniz İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. (31), 135-182.
Avaroğuları, M. (2012). Sosyal Bilgiler öğretmen adaylarını intihale yönelten sebepler. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi. 5(9), 1-13.
Aydın, İ., Alkın Şahin, S., & Demirkasımoğlu, N. (2014). Üniversitelerde karşılaşılan etik dışı davranışlara ilişkin akademisyen görüşleri. Akademik Bakış Dergisi. (43), 1-18.
Bailey, J. (2012). Criminalizing plagiarism in the Philippines. 29 Ağustos 2019 tarihinde http://www.ithenticate.com/plagiarism-detection-blog/bid/87800/Criminalizing-Plagiarism-in-the-Philippines#.Wy1GKNJKhdg sayfasından erişilmiştir.
Belet Boyacı, Ş.D., Babadağ, G. ve Güner, M. (2017). Sınıf öğretmeni adaylarının sahip oldukları temel değerler ile akademik sahtekârlik eğilimlerinin incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17 (4), 1762-1793.
Bülbül, T. (2004). Bilimsel yayınlarda etik. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 15. 53-61.
Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. & Demirel, F. (2014). Bilimsel Araştırma Yöntemleri Ankara: Pegem
Çetinkaya, E., Kirman Çetinkaya, E., Yıldırım, M. & Kabapınar, F. (2017). Eğitim araştırmacılarının bilim etiğine ilişkin görüşleri. Alan Eğitimi Araştırmaları Dergisi. 3(2). 84-101
Durak, A. (2017). Yüksek öğretim kurumlarında etik: üniversite öğrencilerinin etik algılamalarındaki farklılıklar üzerine bir araştırma. Journal of Strategic Research in Social Science. 3(2). 15-28.
Erdem, A., R. (2012). Bilim insanı yetiştirmede etik eğitimi. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi. 2(1). 25-32.
Ersoy, A. (2014). İnternet kaynaklarından intihal yaptığımın farkında değildim: bir olgu bilim araştırması. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 35(1). 47-60
Ersoy, A., & Özden, M. (2011). Öğretmen adaylarının ödevlerinde internetten intihal yapmalarında öğretim elemanının rolüne ilişkin görüşleri. İlköğretim Online. 10(2). 608-619.
Gücükoğlu, B., & Ayvaz Reis, Z. (2014). Türkiye’de ve Dünya’da İntihalin Yaptırımları, XVI. Akademik Bilişim Konferansı Bildirileri, Mersin Üniversitesi.
Günbayı, İ., Kasalak, G., & Özçetin, Ö. (2013). Bilimsel araştırmalarda etik dışı davranışlar: bir durum çalışması. Yükseköğretim Dergisi. 3(2). 98-108.
Hamutoğlu, N.B., Yıldız, E.P, & Akgün, Ö.E. (2015). Lisansüstü Öğrencilerinin Bilimsel Araştırma Etiği ile İlgili Görüşleri Sakarya Üniversitesi Örneği, VII. Ulusal Lisansüstü Eğitim Sempozyumu, Sakarya Üniversitesi.
İnci, O. (2009). Bilimsel yayın etiği ilkeleri, yanıltmalar yanıltmaları önlemeye yönelik öneriler. O. Yılmaz (Ed.), Sağlık bilimlerinde süreli yayıncılık: 7. Ulusal Sempozyum Bildirileri Kitabı içinde (s. 69-90). Ankara: Tübitak Ulakbim.
Kansu, E., & Ruacan, Ş. (2002). Bilimsel yanıltmanın günümüzdeki durumu: türleri, nedenleri, önlenmesi ve cezalandırılması. Türk Kardiyoloji Derneği Arşivi, 30 (12), 763-767.
Kıraç, F.S. (2011). Bilimsel yanıltma: Tekrar yayınların tanımı, çeşitleri ve olası sonuçları. Anadolu Kardiyolog Dergisi. (1). 174-175.
Köklü, N. (2003). Akademisyenlerin araştırma etiği konusundaki görüşleri. Eğitim Bilimleri ve Uygulama Dergisi. 2(4). 137-151.
Özden, M., Özdemir Özden, D., & Biçer, H. Akademik usulsüzlük: sınıf öğretmeni adaylarının deneyimleri. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 45.
Özenç Uçak, N. & Birinci, H.G. (2008). Bilimsel etik ve intihal. Türk Kütüphaneciliği Dergisi. 22(2).187-204.
Resnik, D.B. (2004). Bilim Etiği: Giriş (V. Mutlu Çev.) İstanbul: Ayrıntı.
Şahinoğlu, A., & Bebek, G. (2018). Araştırma görevlilerinin bilimsel araştırma etiğine ilişkin algıları: nitel bir çalışma. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi. 9(1). 47-58.
The Norwegian National Research Ethichs Committees (2014). General Guidelines for Research Ethics, 29 Ağustos 2019 tarihinde https://www.etikkom.no/en/ethical-guidelines-for-research/general-guidelines-for-research-ethics/ sayfasından erişilmiştir.
TÜBİTAK (2012). TÜBİTAK Araştırma ve Yayın Etiği Kurulu Yönetmeliği, http://www.tubitak.gov.tr/tubitak_content_files/mevzuat/yonetmelik/YONETMELIK_III_9.pdf adresinden erişilmiştir.
Xinging, Z., Wenxia, Z., & Yondang, Z. (2014). Chinese Ethics Review System, http://trust-project.eu/wp-content/uploads/2016/03/Chinese-Ethics-Review-System.pdf sayfasından erişilmiştir.
Yaman, E., Çetinkaya Mermer, E. & Mutlugil, Ş. (2009). İlköğretim okulu öğrencilerinin etik davranışlara ilişkin görüşleri: nitel bir araştırma. Değerler Eğitimi Dergisi. 17(7). 93-108.
YÖK (2011). Türkiye Yükseköğretim Yeterlilikleri Çerçevesi (TYYÇ). 29 Ağustos 2019 tarihinde http://tyyc.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
YÖK (2012). Yükseköğretim kurulu bilimsel araştırma ve yayın etiği yönergesi. 29 Ağustos 2019 tarihinde https://www.ardahan.edu.tr/dosyalar/icerik/sbe/formlar/YOK%20-B%C4%B0L%C4%B0MSEL%20ARA%C5%9ETIRMA%20VE%20YAYIN%20ET%C4%B0%C4%9E%C4%B0%20Y%C3%96NERGES%C4%B0.pdf sayfasından erişilmiştir.