Türkiye’deki Boş Konut Stokları Üzerine Bir Değerlendirme

Year 2025, Volume: 16 Issue: 1, 128 - 143, 25.04.2025

Mehmet Akalın

https://doi.org/10.54558/jiss.1529136

Abstract

Amaç: Türkiye’de 2002 yılından günümüze kadar girişilen inşaat seferberliğinin plansızlık ve öngörüsüzlük nedeniyle bazı bölgelerde ihtiyaç fazlası konutların ortaya çıkmasına sebep olduğu görülmektedir. Ülkedeki barınma sorunun giderilebilmesi için iyi niyetli olarak başlayan bu girişimler bazı bölgelerde hem konut kıtlığının hem de konut üretim fazlasının aynı anda bulunması nedeniyle barınma sorununun derinleşmesine yol açmaktadır. Özellikle pandemi süreci, yüksek enflasyon ve %25 oranında kira artış sınırlaması gibi gelişmeler nedeniyle bazı bölgelerde konuta erişimin zorlaştığı günümüzde, boş konut stoklarının etkin bir biçimde kullanıma sokulması önem kazanmıştır.
Yöntem: Bu çalışmada boş konut stoklarının; ortaya çıkış nedenleri, Türkiye’deki durumu, emlak piyasasına etkileri ve dolaşıma sokulma yöntemleri yabancı ülke örneklerine de yer verilerek literatür incelemesi yöntemiyle ele alınmıştır.
Bulgular: Mevcut durumun ortaya koyulabilmesi için konut ve inşaat sektörüne ilişkin OECD, TÜİK, Merkez Bankası, Endeksa, Yapı ve Kadastro Genel Müdürlüğü verilerinden faydalanılmıştır.
Sonuç: Son olarak ise Türkiye’deki boş konut stoklarının optimum seviyelere getirilebilmesi için karar vericiler ve paydaşlar tarafından yapılması gerekenler sıralanmıştır.

Keywords

Boş konut stoku, boş konut vergisi, barınma krizi

An Evaluation on Vacant Housing Stocks in Türkiye

Abstract

Aim: It is seen that the construction campaign undertaken in Türkiye since 2002 has caused the emergence of surplus housing in some regions due to lack of planning and foresight. These initiatives, which started with good intentions to solve the housing problem in the country, lead to the deepening of the housing problem due to the simultaneous existence of both housing shortage and housing production surplus in some regions. Developments such as the pandemic process, high inflation and the 25% rent increase limitation have made Access to housing difficult in some regions. Therefore, it has become important to put vacant housing stocks into effective use.
Method: In this study, vacant housing stocks are discussed by literature view method, including examples from foreign countries.
Results: In order to reveal the current situation, OECD, TURKSTAT, Central Bank, General Directorate of Construction and Cadastredata regarding the housing and construction sector were used.
Conclusion: Finally, what needs to be done to bring the vacant housing stocks in Türkiye to optimum levels is listed.

Keywords

Vacant housing stock, vacant housing tax, housing crisis

References

• Bayrak İ. C. & Telatar O. M. (2021). İnşaat sektörü ve ekonomik büyüme ilişkisi: Türkiye ekonomisi üzerine ampirik bir analiz. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Elektronik Dergisi, 12(3), 1283-1297.
• Belsky, E. & Goodman, J. L. (1996). Explaining the vacancy rate-rent paradox of the 1980s. The Journal of Real Estate Research, 11(3), 309-323.
• Belsky, E. (1992). Rental vacancy rates: A policyprimer. Housing Policy Debate, 3(3), 793-813.
• Callahan, J. L. (2014). Writing literature reviews: a reprise and update. Human Resource Development Review, 13(3), 271–275. https://doi.org/10.1177/1534484314536705
• Endeksa (2024). 2023 yılı ortalama konut kira fiyatı. https://www.endeksa.com/tr/blog/yazi/endeksa-acikladi-aralik-ayinda-kira-artisi-hiz-kesti-bazi-bolgelerde-kucuk-dususler-var, Erişim Tarihi:25.05.2024.
• Fawley, B. W. & Neely, C. J. (2013). Four stories of quantitative easing. Federal Reserve Bank of St.Louis Review, 95(1), 51-88.
• FEANTSA (2016). Access to decent and affordable housing in Europe: case studies and innovative solutions, filling vacancies: real estate vacancy in europe: local solutions for a global problem. https://www.feantsa.org/download/filling-vacancies-real-estate-vacancy-in-europe-local-solutions-for-a-global-problem-short-version6570491700181194618.pdf, Erişim tarihi: 09.04.2024.
• Gabriel, S. & Nothaft, F.E. (2001). Rental housing markets, the incidence and duration of vacancy, and the natural vacancy rate. Journal of Urban Economics, 49, 121-149.
• Glock, B. & Häussermann, H. (2004). New trends in urban development and public policy in eastern Germany: Dealing with the vacant housing problem at the local level. International Journal of Urban and Regional Research, 28(4), 919–929.
• Hagen, D.A. & Hansen J.L. (2010). Rental housing and the natural vacancy rate. Journal of Real Estate Research, 32(4), 413-433.
• Huuhka, S. (2016). Vacant residential buildings as potential reserves: a geographical and statistical study. Building Research & Information, 44(8), 816-839.
• Madden, D. & Marcuse, P. (2016). In Defense of Housing: ThePolitics of Crisis. London, Verso.
• MB (2024). Döviz Kurları. https://tr.investing.com/currencies/usd-try-historical-data, Erişim tarihi: 16.05.2024.
• Molloy R. (2016). Long-term vacant housing in the United States. Regional Scienc eand Urban Economics, 59, 118-129.
• Sanli, O. & Peker, O. (2023). Enflasyon, kur, faiz ve gelirin konut satışlarına etkisi: Türkiye örneği.İktisat Politikası Araştırmaları Dergisi, 10(1), 37-60. https://doi.org/10.26650/JEPR1104822
• OECD (2024). OECD housing stock and construction. Affordable Housing Database, Directorate Of Employment, Labour and Social Affairs, Social Policy Division. https://www.oecd.org/els/family/HM1-1-Housing-stock-and-construction.pdf Erişim tarihi: 23.05.2024.
• Özdemir Sarı Ö.B. (2019). Redefining the housing challenges in Turkey: An urban planning perspective. In: Özdemir Sarı Ö.B., Özdemir S.S., Uzun N. (eds). Urban and Regional Planning in Turkey. Switzerland: Springer, 167-184.
• Özdemir Sarı, Ö.B. (2015). Konut üretiminde aşırılık ve stok boşluk oranları: Yenimahalle ve Altındağ örnekleri. Konut içinde, Şehir Plancıları Odası Yayınları, 73-84.
• Paul, J. & Criado, A. R. (2020). The art of writing literatüre review: What do we know and what do we need to know? International Business Review, 29(4), 101717. https://doi.org/10.1016/j.ibusrev.2020.101717
• T.C. Cumhurbaşkanlığı (2020). 2020 yılı Cumhurbaşkanlığı yıllık programı. Strateji ve Bütçe Başkanlığı. https://www.sbb.gov.tr/wpcontent/uploads/2019/11/2020_Yili_Cumhurbaskanligi_Yillik_Programi.pdf Erişim tarihi: 11.03.2024
• Thalmann, P. (2012) Housing market equilibrium (almost) without vacancies. Urban Studies, 49(8), 1643-1658.
• TÜİK (2024a). Yapı izin belgeleri. https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=insaat-ve-konut-116&dil=1, Erişim tarihi: 23.05.2024.
• TÜİK (2024b). Konut satış istatistikleri. https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=insaat-ve-konut-116&dil=1, Erişim tarihi: 15.05.2024.
• TÜİK (2024c). Nüfus istatistikleri. https://nip.tuik.gov.tr/?value=HanehalkiSayisi, Erişim tarihi: 21.05.2024.
• TÜİK (2024d) Nüfus istatistikleri: Boşanma. https://nip.tuik.gov.tr/?value=Bosanma, Erişim tarihi: 21.05.2024.
• TÜİK (2024e). Gelir dağılımı istatistikleri. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Gelir-Dagilimi-Istatistikleri-2023-53711 Erişim tarihi: 11.05.2024.
• TÜİK (2024f). İnşaat Maliyet Endeksi, Temmuz 2024. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Insaat-Maliyet-Endeksi-Temmuz-2024-53666 Erişim tarihi: 03.02.2025.
• TÜİK (2021). Bina ve konut nitelikleri araştırması. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Bina-ve-Konut-Nitelikleri-Arastirmasi-2021-45870 Erişim tarihi: 11.04.2024.
• URL 1: https://www.legifrance.gouv.fr/loda/id/JORFTEXT000000206894, Erişim tarihi: 23.05.2024.
• URL 2: https://www.legifrance.gouv.fr/codes/article_lc/LEGIARTI000044991402, Erişim tarihi: 23.05.2024.
• URL 3: https://www.sro.vic.gov.au/videos/vacant-residential-land-tax, Erişim tarihi: 26.05.2024.
• URL 4: https://www.canada.ca/en/services/taxes/excise-taxes-duties-and-levies/underused-housing-tax.html, Erişim tarihi: 26/5/2024.
• URL 5: https://vancouver.ca/home-property-development/empty-homes-tax.aspx, Erişim tarihi: 26.05.2024.
• URL 6: https://sftreasurer.org/business/taxes-fees/empty-homes-tax-eht, Erişim tarihi: 27.05.2024.
• URL 7: https://www.oaklandca.gov/topics/vacantpropertytax, Erişim tarihi: 27.05.2024.
• URL 8: https://manzanareslawyers.com/blog/empty-property-tax-spain, Erişim tarihi: 27.05.2024.
• URL 9: https://www.housesinspain.com/blog/property-taxes-in-spain, Erişim tarihi: 27.05.2024.
• URL 10: https://manzanareslawyers.com/blog/empty-property-tax-spain, Erişim tarihi: 27.05.2024.
• URL 11: https://www.sholland.gov.uk/article/5338/Empty-Homes, Erişim tarihi: 28.05.2024.
• Wang, K. & Immergluck, D. (2019). Housing vacancy and urban growth: explaining changes in long-term vacancy after the US foreclosure crisis. Journal of Housing and the Built Environment, 34(2), 511-532.
• Xiao, Y. & Watson, M. (2019). Guidance on conducting a systematic literature view. Journal of Planning Education and Research, 39, 93-112.
• Vakili-Zad C. & Hoekstra J. (2011). High dwelling vacancy rate and high prices of housing Malta a mediterranean phenomenon. Journal of Housing and the Built Environment, 26, 441-455.