Türkçe Öğretmenlerinin Gözünden Yazma Eğitimi: Uygulamalar, Sorunlar ve Çözüm Önerileri

Year 2025, Volume: 11 Issue: 2, 541 - 580, 29.10.2025

Serkan Aslan , Yeliz Akın

https://doi.org/10.31464/jlere.1676298

Abstract

Bu araştırma, ortaokullarda görev yapan Türkçe öğretmenlerinin yazma eğitimine ilişkin algı, deneyim ve uygulamalarını derinlemesine incelemeyi amaçlamaktadır. Betimleyici fenomenolojik desenle yürütülen çalışmada, ölçüt örnekleme yöntemiyle belirlenen on öğretmenle yarı yapılandırılmış görüşmeler yapılmıştır. Veriler, tümevarımsal içerik analiziyle çözümlenmiştir. Bulgular, öğretmenlerin yazma eğitimini büyük ölçüde “duygu ve düşüncelerin yazılı olarak ifade edilmesi” şeklinde tanımladıklarını ortaya koymuştur. Yazma sürecinde en sık karşılaşılan sorunlar; kitap okuma alışkanlığının yetersizliği, düşünceleri yazılı olarak ifade etmede güçlük, kelime hazinesinin sınırlılığı ve yazmaya karşı isteksizliktir. Öğretmenler, bu sorunların çözümünde kitap okuma alışkanlığı kazandırma, yazma sürecine aktif katılımı artırma ve öğrenci motivasyonunu güçlendirme stratejilerine başvurmaktadır. Yazma eğitimi uygulamalarında metin tamamlama, güdümlü yazma, grup yazma ve yaratıcı yazma gibi çeşitli teknikler kullanılmaktadır. Bununla birlikte, öğretmenlerin çoğu yazma becerilerini değerlendirmede geleneksel yöntemlere ağırlık vermekte; tamamlayıcı ölçme-değerlendirme uygulamalarının sınırlı düzeyde kullanıldığı gözlenmektedir. Araştırmanın sonuçları, yazma eğitiminin etkinliğini artırmak için hem öğretmen eğitimi süreçlerinin yeniden yapılandırılması hem de yazma sürecini merkeze alan politika geliştirme gerekliliğine işaret etmektedir.

Keywords

Yazma eğitimi , Yazma becerisi , Türkçe öğretmeni , Fenomenoloji

Ethical Statement

Bu araştırma, Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal ve Beşerî Bilimler Etik Kurulunun 29/11/2024 tarihli E.896844 sayılı kararı ile alınan izinle yürütülmüştür.

Thanks

Araştırmaya katılan öğretmenlere teşekkür ederiz.

Turkish Language Teachers’ Perspectives on Writing Instruction: Practices, Challenges, and Solutions

Abstract

Bu araştırma, ortaokullarda görev yapan Türkçe öğretmenlerinin yazma eğitimine ilişkin algı, deneyim ve uygulamalarını derinlemesine incelemeyi amaçlamaktadır. Betimleyici fenomenolojik desenle yürütülen çalışmada, ölçüt örnekleme yöntemiyle belirlenen on öğretmenle yarı yapılandırılmış görüşmeler yapılmıştır. Veriler, tümevarımsal içerik analiziyle çözümlenmiştir. Bulgular, öğretmenlerin yazma eğitimini büyük ölçüde “duygu ve düşüncelerin yazılı olarak ifade edilmesi” şeklinde tanımladıklarını ortaya koymuştur. Yazma sürecinde en sık karşılaşılan sorunlar; kitap okuma alışkanlığının yetersizliği, düşünceleri yazılı olarak ifade etmede güçlük, kelime hazinesinin sınırlılığı ve yazmaya karşı isteksizliktir. Öğretmenler, bu sorunların çözümünde kitap okuma alışkanlığı kazandırma, yazma sürecine aktif katılımı artırma ve öğrenci motivasyonunu güçlendirme stratejilerine başvurmaktadır. Yazma eğitimi uygulamalarında metin tamamlama, güdümlü yazma, grup yazma ve yaratıcı yazma gibi çeşitli teknikler kullanılmaktadır. Bununla birlikte, öğretmenlerin çoğu yazma becerilerini değerlendirmede geleneksel yöntemlere ağırlık vermekte; tamamlayıcı ölçme-değerlendirme uygulamalarının sınırlı düzeyde kullanıldığı gözlenmektedir. Araştırmanın sonuçları, yazma eğitiminin etkinliğini artırmak için hem öğretmen eğitimi süreçlerinin yeniden yapılandırılması hem de yazma sürecini merkeze alan politika geliştirme gerekliliğine işaret etmektedir.

Keywords

Writing training , Writing skills , Phonemology

References

• Aksan, D. (2020). *Anlambilim.* Bilgi.
• Akyol, H. (2000). *Türkçe öğretim yöntemleri.* Gazi Kitabevi.
• Almukhanbet, S., Moldabek, K., Orynbassarova, G., Yesnazar A, & Zhorabekova, A. (2025). Developing primary school students’ language skills from a critical thinking perspective: a methodological system. *Frontiers in Education, 10,* 1565783. [https://10.3389/feduc.2025.1565783](https://10.3389/feduc.2025.1565783)
• Aslan, S. (2023). Türkçe öğretiminde e-ölçme değerlendirme araçlarının kullanımı. S. Aslan (Ed.), *Teknolojik yaklaşımlara dayalı Türkçe öğretimi* (s. 391–420). Pegem Akademi Yayıncılık.
• Aydın, E. (2022). Türkçe öğretmenlerinin yazma eğitimi uygulamalarında karşılaştıkları sorunlar ve çözüm önerileri. *Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19*(1), 12–26.
• Braun, V., & Clarke, V. (2019). *Successful qualitative research: A practical guide for beginners.* Mtm.
• Braun, V., & Clarke, V. (2021). *Thematic analysis: A practical guide.* SAGE Publications.
• Bereiter, C., & Scardamalia, M. (1987). *The psychology of written composition.* Lawrence Erlbaum Associates, Inc.
• Carillo, E. C. (2021). *Reading and writing instruction in the twenty-first century: Recovering and transforming the pedagogy of Robert Scholes.* Utah State University Press.
• Corbin, J., & Strauss, A. (2015). *Basics of qualitative research: Techniques and procedures for developing grounded theory* (4th ed.). SAGE Publications.
• Creswell, J. W. (2013). *Qualitative inquiry and research design: Choosing among five approaches* (3rd ed.). SAGE Publications.
• Creswell, J. W., & Poth, C. N. (2018). *Qualitative inquiry and research design: Choosing among five approaches* (4th ed.). SAGE Publications.
• Dilidüzgün, Ş. (2013). The effect of process writing activities on the writing skills of prospective Turkish teachers. *Eurasian Journal of Educational Research, 52,* 189–210.
• Dinç, A., & Topçuoğlu Ünal, F. (2020). Türkçe öğretmenlerinin yazma yöntem ve tekniklerini kullanma durumları. *International Journal of Language Academy, 8*(3), 373–389. [https://doi.org/10.29228/ijla.43522](https://doi.org/10.29228/ijla.43522)
• Durdella, N. (2018). *Qualitative dissertation methodology: A guide for research design and methods.* SAGE Publications.
• Eğilmez, N. İ. (2024). Türkçe öğretmenlerinin süreç temelli yazmaya yönelik görüş ve deneyimleri. *Ana Dili Eğitimi Dergisi, 12*(2), 437–460.
• Elbow, P. (2000). *Everyone can write: Essays toward a hopeful theory of writing and teaching writing.* Oxford University Press.
• Elma, C., & Bütün, E. (2015). İlkokul ve ortaokul öğrencilerinin yazılı anlatım becerilerine ilişkin öğretmen görüşleri. *Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15*(2), 104–131.
• Ergin, M. (1964). Türkçe ve dil bilgisi öğretimi. *Türk Kültürü, 18,* 76–78.
• Ergişi, A., & Kozaner Yenigül, Ç. (2020). Öğretmen adaylarının akademik yazma eğitimine yönelik görüşleri. *RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 21,* 100–125. [https://doi.org/10.29000/rumelide.835421](https://doi.org/10.29000/rumelide.835421)
• Fareed, M., Ashraf, A., & Bilal, M. (2016). ESL learners’ writing skills: Problems, factors and suggestions. *Journal of Education & Social Sciences, 4*(2), 81–92. [https://doi.org/10.20547/jess0421604201](https://doi.org/10.20547/jess0421604201)
• Fidan, M. (2013). Yazma eğitimi sürecinde Türkçe öğretmenlerinin karşılaştıkları sorunlar. *International Journal of Language Education and Teaching, 1,* 61–70.
• Flick, U. (2018). *Designing qualitative research* (2nd ed.). SAGE Publications.
• Flower, L., & Hayes, J. R. (1981). A cognitive process theory of writing. *College Composition and Communication, 32*(4), 365–387. [https://doi.org/10.2307/356600](https://doi.org/10.2307/356600)
• Flynn, N., & Stainthorp, R. (2006). *The learning and teaching of reading and writing.* Wiley.
• Gorospe, J. D., & Rayton, M. I. C. (2022). “I can’t write”: problems, factors, and recommendations. *Technium Social Sciences Journal, 31*(1), 280–288. [https://doi.org/10.47577/tssj.v31i1.6433](https://doi.org/10.47577/tssj.v31i1.6433)
• Göçer, A. (2019). *Yazma eğitimi.* Pegem Akademi Yayıncılık.
• Graham, S. (2018). A revised writer(s)-within-community model of writing. *Educational Psychologist, 53*(4), 258–279. [https://doi.org/10.1080/00461520.2018.1481406](https://doi.org/10.1080/00461520.2018.1481406)
• Graham, S. (2019). Changing how writing is taught. *Review of Research in Education, 43*(1), 277–303. [https://doi.org/10.3102/0091732X18821125](https://doi.org/10.3102/0091732X18821125)
• Graham, S., & Harris, K. R. (1997). Self-regulation and writing: Where do we go from here? *Contemporary Educational Psychology, 22*(1), 102–114. [https://doi.org/10.1006/ceps.1997.0920](https://doi.org/10.1006/ceps.1997.0920)
• Graham, S., Harris, K. R., & Mason, L. (2005). Improving the writing performance, knowledge, and self-efficacy of struggling young writers: The effects of self-regulated strategy development. *Contemporary Educational Psychology, 30*(2), 207–241. [https://doi.org/10.1016/j.cedpsych.2004.08.001](https://doi.org/10.1016/j.cedpsych.2004.08.001)
• Graham, S., & Harris, K. R. (2019). Changing how writing is taught. In S. Graham, C. A. MacArthur, & M. Hebert (Eds.), *Best practices in writing instruction* (3rd ed., pp. 13–36). Guilford Press.
• Graham, S., & Perin, D. (2007). A meta-analysis of writing instruction for adolescent students. *Journal of Educational Psychology, 99*(3), 445–476. [https://doi.org/10.1037/0022-0663.99.3.445](https://doi.org/10.1037/0022-0663.99.3.445)
• Graham, S., MacArthur, C. A., & Hebert, M. (Eds.). (2018). *Best practices in writing instruction* (3rd ed.). Guilford Press.
• Guba, E. G., & Lincoln, Y. S. (1989). *Fourth generation evaluation.* SAGE Publications.
• Güney, N. (2016). Öğretmenlerin yazma eğitimine yönelik düşünceleri. *Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 5*(2), 970–985. [https://doi.org/10.7884/teke.637](https://doi.org/10.7884/teke.637)
• Hayes, J. R. (1996). A new framework for understanding cognition and affect in writing. In C. M. Levy & S. Ransdell (Eds.), *The science of writing: Theories, methods, individual differences, and applications* (pp. 1–27). Lawrence Erlbaum Associates, Inc.
• Hayes, J. R. (2012). Modeling and remodeling writing. *Written Communication, 29*(3), 369–388.
• Hougen, M. C., & Jago, C. (2014). *Fundamentals of literacy instruction and assessment, 6–12.* Paul H. Brookes Publishing.
• Hyland, K. (2010). *Teaching and researching writing* (2nd ed.). Pearson Education.
• Iphofen, R., & Tolich, M. (Eds.). (2018). *The SAGE handbook of qualitative research ethics.* SAGE Publications.
• Kokkokoğlu, H. (2021). Türkçe öğretmenlerinin yazma eğitimine yönelik görüşleri. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Kokkokoğlu, H., & Doğan, Y. (2021). Türkçe öğretmenlerinin görüşlerine göre yazma eğitimini olumsuz etkileyen unsurlar ve çözüm önerileri. *Ana Dili Eğitimi Dergisi, 9*(4), 1316–1337.
• Kuckartz, U., & Rädiker, S. (2023). *Qualitative content analysis: Methods, practice and software.* SAGE Publications.
• Kvale, S., & Brinkmann, S. (2015). *InterViews: Learning the craft of qualitative research interviewing* (3rd ed.). SAGE Publications.
• Lincoln, Y. S., & Guba, E. G. (1985). *Naturalistic inquiry.* SAGE Publications.
• MacArthur, C. A., Graham, S., & Fitzgerald, J. (Eds.). (2008). *Handbook of writing research.* Guilford Press.
• Mayring, P. (2014). *Qualitative content analysis: Theoretical foundation, basic procedures and software solution.* Beltz.
• MEB. (2024). *Ortaokul Türkçe dersi öğretim programı (5,6,7 ve 8. sınıflar).* Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Merriam, S. B., & Grenier, R. S. (2019). *Qualitative research in practice: Examples for discussion and analysis* (2nd ed.). Jossey-Bass.
• Merriam, S. B., & Tisdell, E. J. (2016). *Qualitative research: A guide to design and implementation* (4th ed.). Jossey-Bass.
• Mete, F., & Esendemir, N. (2020). Türkçe öğretmenlerinin yazma stratejilerine dair görüşleri. *YYÜ Eğitim Fakültesi Dergisi, 17*(1), 579–602. [https://doi.org/10.33711/yyuefd.694524](https://doi.org/10.33711/yyuefd.694524)
• Miles, M. B., Huberman, A. M., & Saldaña, J. (2014). *Qualitative data analysis: A methods sourcebook* (3rd ed.). SAGE Publications.
• Miller, B., McCardle, P., & Long, R. (2014). *Teaching reading and writing: Improving instruction and student achievement.* Paul H. Brookes Publishing.
• Moustakas, C. (1994). *Phenomenological research methods.* SAGE Publications.
• Murray, D. M. (2003). *A writer teaches writing* (2nd ed.). Cengage Learning.
• Orb, A., Eisenhauer, L., & Wynaden, D. (2001). Ethics in qualitative research. *Journal of Nursing Scholarship, 33*(1), 93–96. [https://doi.org/10.1111/j.1547-5069.2001.00093.x](https://doi.org/10.1111/j.1547-5069.2001.00093.x)
• Özbay, M. (2006). *Türkçe özel öğretim yöntemleri II.* Öncü Yayıncılık.
• Özdemir, O. (2019). Yazma eğitiminde süreç, tür ve süreç-tür temelli yaklaşımların kullanımları. *Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 39*(1), 545–573.
• Patton, M. Q. (2015). *Qualitative research and evaluation methods* (4th ed.). SAGE Publications.
• Ravitch, S. M., & Carl, N. M. (2015). *Qualitative research: Bridging the conceptual, theoretical, and methodological.* SAGE Publications.
• Reiners, G. M. (2012). Understanding the differences between Husserl’s (descriptive) and Heidegger’s (interpretive) phenomenological research. *Journal of Nursing & Care, 1*(5), 1–3. [https://doi.org/10.4172/2167-1168.1000119](https://doi.org/10.4172/2167-1168.1000119)
• Rubin, H. J., & Rubin, I. S. (2012). *Qualitative interviewing: The art of hearing data* (3rd ed.). SAGE Publications.
• Saldana, J. (2009). *The coding manual for qualitative researchers.* SAGE Publications.
• Scardamalia, M., & Bereiter, C. (1986). Research on written composition. In M. C. Wittrock (Ed.), *Handbook of research on teaching* (3rd ed., pp. 778–803). Macmillan.
• Silverman, D. (2014). *Interpreting qualitative data* (5th ed.). SAGE Publications.
• Silverman, D. (2017). *Doing qualitative research* (5th ed.). SAGE Publications.
• Tağa, T., & Ünlü, S. (2013). Yazma eğitiminde karşılaşılan sorunlar üzerine bir inceleme. *Turkish Studies, 8*(8), 1285–1299.
• TED. (2009). *Öğretmen yeterlikleri – özet rapor.* Türk Eğitim Derneği Yayınları.
• Tok, M., & Ünlü, S. (2014). Yazma becerisi sorunlarının ilkokul, ortaokul ve lise öğretmenlerinin görüşleri doğrultusunda karşılaştırılmalı olarak değerlendirilmesi. *Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 13*(50), 73–95. [https://doi.org/10.17755/esosder.04506](https://doi.org/10.17755/esosder.04506)
• Tompkins, G. E. (2013). *Literacy in the middle grades* (2nd ed.). Pearson Education.
• Troia, G. A. (2014). Evidence-based practices for writing instruction. In M. C. Hougen & C. Jago (Eds.), *Fundamentals of literacy instruction and assessment, 6–12* (pp. 97–113). Paul H. Brookes Publishing.
• Tüzel, S., & Tok, M. (2013). Öğretmen adaylarının dijital yazma deneyimlerinin incelenmesi. *Tarih Okulu Dergisi, 6*(15), 577–596. [http://dx.doi.org/10.14225/Joh292](http://dx.doi.org/10.14225/Joh292)
• Ungan, S. (2007). Yazma becerisinin geliştirilmesi. *Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 23,* 461–472.
• Weigle, S. C. (2002). *Assessing writing.* Cambridge University Press.
• Vagle, M. D. (2014). *Crafting phenomenological research.* Routledge.
• van Manen, M. (2016). *Researching lived experience: Human science for an action sensitive pedagogy* (2nd ed.). Routledge.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2011). *Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri* (8. baskı). Seçkin Yayıncılık.
• Yin, R. K. (2011). *Qualitative research from start to finish* (2nd ed.). The Guilford Press.
• Zimmerman, B. J. (2011). Motivational sources and outcomes of self-regulated learning and performance. In B. J. Zimmerman & D. H. Schunk (Eds.), *Handbook of self-regulation of learning and performance* (pp. 49–64). Routledge.
• Zimmerman, B. J., & Risemberg, R. (1997). Caveats and recommendations about self-regulation of writing: A social cognitive rejoinder. *Contemporary Educational Psychology, 22,* 115–122.