The Lost Mosaic of the ex Via del Littorio in Ortigia (Syracuse)

Year 2022, , 81 - 86, 09.11.2022

Dominique Maria Di Caro

https://doi.org/10.26658/jmr.1143735

Abstract

The oldest residential area of Syracuse is located in Ortigia, in the center of the island the excavations of the 19th century brought to light luxurious Roman houses with mosaic floors and opus sectile of a certain value. In the years 1927-1928, during the construction of the new Banco di Sicilia building, in Piazza Archimede, several walls emerged that also extended to the further north area, corresponding to Via del Littorio, today’s Corso Matteotti. Between 1934 and 1936, during the construction works, with the demolition of the old houses, in Via del Littorio and nearby, several sections of aqueducts and ruins of Roman houses were discovered and at about 10 m to the south, at the intersection with Via Giusto Monaco (ex S. Cristoforo), other wall structures and a portion of a large polychrome mosaic (2 x 2 m) with an emblema which represented Venus and Cupid dated to the “very late imperial age”. At the time of discovery, the mosaic was detached, as the publisher informs us, but currently the exact location is unknown and it is not recorded in the inventories, it is probably located in one of the museum external deposits. Here is proposed a reinterpretation of the mosaic, based on the details given by the discoverer (Cultrera 1940) and the analysis of the graphic and photographic material provided to me by the Soprintendenza BB.CC.AA. di Siracusa.

Keywords

Sicily, Syracuse, ex Via del Littorio in Ortigia, luxurious Roman domus, Late Antique mosaics.

Ortigia’daki (Siraküza) Eski Via del Littorio’nun Kayıp Mozaiği

Abstract

Siraküza’nın (Syracuse) en eski yerleşim bölgesi, adanın merkezindeki Ortigia’da yer almaktadır ve burada 19. yüzyılda yapılan kazılarda mozaik zeminli ve dikkate değer opus sectileli lüks Roma evleri gün ışığına çıkarılmıştır. 1927-1928 yıllarında, Piazza Archimede’deki yeni Banco di Sicilia binasının inşası sırasında, bugünün Corso Matteotti’si olan Via del Littorio’ya tekabül eden daha kuzeydeki alana uzanan birkaç duvar ortaya çıkmıştır. 1934 ve 1936 yılları arasında, Via del Littorio ve civarındaki eski evlerin yıkılması çalışmaları sırasında, su kemerlerinin çeşitli bölümleri ve Roma evlerinin kalıntıları keşfedildi ve yaklaşık 10 m güneyde, Via Giusto Monaco (eski S. Cristoforo) ile kesişim noktasında, diğer duvar yapıları ve Venüs ve Cupid’i temsil eden bir embleması olan büyük bir polikrom mozaiğin (2 x 2 m) bir kısmı tespit edilerek “çok geç imparatorluk çağı”na tarihlendirilmiştir. Keşif sırasında, yayınlayanın bildirdiği gibi mozaik yerinden sökülmüştür, ancak şu anda tam yeri bilinmemektedir, envanterlerde kayıtlı değildir ve muhtemelen müzenin dış depolarından birinde olmalıdır. Burada, keşfeden kişi (Cultrera 1940) tarafından verilen ayrıntılara ve Soprintendenza BB.CC.AA. tarafından sağlanan grafik ve fotoğrafik materyalin analizine dayalı olarak mozaiğin yeni bir yorumu önerilmektedir.

Keywords

Sicilya, Siraküza, Ortigia’daki eski Via del Littorio, lüks Roma domusu, Geç Antik mozaikler

References

• Bejor 1986 G. Bejor, “Gli insediamenti della Sicilia romana”, A. Giardina (ed.), Società romana e impero tardoantico, III, Roma- Bari, 463-519.
• Décor I C. Balmelle - M. Blanchard Lemée - J. Christophe - J.-P. Darmon - A.-M. Guimier Sorbets - H. Lavagne - R. Prudhomme - H. Stern, Le Décor géométrique de la mosaïque romaine I, Paris, 1985.
• Décor II C. Balmelle - M. Blanchard-Lemée - J.- P. Darmon - S. Gozlan - M. P. Raynaud, Le Décor géométrique de la mosaïque romaine II, Paris, 2002.
• Carandini et al. 1982 A. Carandini - A. Ricci - M. De Vos, Filosofiana. La villa di Piazza Armerina. Immagine di un aristocratico romano al tempo di Costantino, Palermo.
• Cultrera 1940 G. Cultrera, “Gli antichi ruderi di Via del Littorio”, NSc, 199-224.
• Ibba – Teatini 2017 A. Ibba - A. Teatini, “L’admirable spectacle offert par monsieur Magerius à ses concitoyens”, Archeologia e tutela del patrimonio di Cartagine: lo stato dell’arte e le prospettive della collaborazione tuniso-italiana, Atti del seminario di studi raccolti da Paola Ruggeri SAIC, 225-259.
• Manganaro 1965 G. Manganaro, “Ricerche di antichità ed epigrafia siceliote”, ArchCl 17, 183-210.
• Vitale 2004 E. Vitale, “Iconografia e motivi geometrici di alcuni mosaici tardoantichi della Sicilia”, C. Angelelli (ed.), Atti del IX Colloquio dell’Associazione Italiana per lo Studio e la Conservazione del Mosaico (AISCOM), Ravenna, 479-494.
• Von Boeselager 1983 D. Von Boeselager, Antike Mosaiken in Sizilien: Hellenismus und Römische Kaiserzeit, 3. Jahrhundert V. Chr. - 3. Jahrhundert n. Chr. (Archaeologica XL), Roma.
• Voza 1980-81 G. Voza, “L’attività della Soprintendenza alle antichità della Sicilia orientale”, Kokalos 26-27, II 1, 674-693.
• Wilson 1982 R. J. A. Wilson, “Roman Mosaics in Sicily: The African Connection”, AJA LXXXVI, 413-428.
• Zirone 2005 D. Zirone, “Siracusa”, G. Nenci - G. Vallet (eds.), Bibliografia Topografica della Colonizzazione Greca in Italia e nelle Isole Tirreniche, vol. XIX, Pisa - Roma - Napoli, 145-204.