Türkiye’de Hemşirelik Eğitiminin 2015-2023 Yılları Arası Güncel Durumu

Year 2024, Volume: 17 Issue: 1, 148 - 160, 15.01.2024

Havva Arslan Yürümezoğlu Gülseren Kocaman

https://doi.org/10.46483/deuhfed.1279205

Abstract

Giriş: Ülkemizde uzun yıllardır hemşirelik programları ve öğrenci kontenjanları sayılarının hızla artışı, buna karşın eğitici sayılarının yetersiz olması hemşirelik eğitimi ile ilgili en önemli sorunların başında gelmekte¬dir. Bu kronik sorunlara veriler ışığında bakmak sorunu doğru değerlendirmek açısından önemlidir.

Amaç: Yetersiz eğitici ve fazla öğrenci sayılarına yönelik güncel durumu ve yıllar içindeki değişimi yansıt¬mak ve Yükseköğretim Kurulu tarafından belirlenen program açma kriterlerine uyum açısından hemşirelik programlarını değerlendirmektir.

Yöntem: Tanımlayıcı türde yürütülen araştırmada, hemşirelik lisans ve lisansüstü programlarında 2015-2023 yılları arasındaki öğrenci, mezun, eğitici sayıları ilgili istatistiklerden ve üniversitelerin web sayfalarından elde edilmiştir. Veriler Microsoft Excel programında tanımlayıcı istatistikler kullanılarak değerlendirilmiştir.

Bulgular: Toplam 153 üniversitede eğitim veren hemşirelik lisans programı sayısı 184’dür ve programların büyük çoğunluğu sağlık bilimleri fakülteleri bünyesinde yer almaktadır. Hemşirelik programlarının öğrenci kontenjanlarının 17895, öğretim üyesi sayısının 1367, öğretim elemanı sayısının 1239 olduğu, bir öğretim üyesine düşen öğrenci sayısının ortalama 68.7, bir öğretim elemanına düşen öğrenci sayısının ise ortalama 27.9 olduğu belirlenmiştir.

Sonuç: Bu çalışmanın sonuçları; hemşirelik programları ve öğrenci kontenjanlarının plansız ve kontrolsüz artışının, yetersiz eğitici sayısı ile birleştiğinde hemşirelik eğitim kalitesini tehdit ettiğini göstermektedir. Araştırma sonuçları, öğrenci kontenjanları ve istihdam ile ilgili ulusal karar vericilerin yanı sıra hemşirelik programlarının eğiticileri ve eğitim yöneticileri için bir uyarı niteliğindedir.

Keywords

Hemşirelik Eğitimi, Hemşirelik Programları, Eğiticiler, Kontenjan

The Situation of Nursing Education in Türkiye: Between 2015-2023

Abstract

Background: In our country, the rapid increase in the number of nursing programs and student quotas for many years and inadequacy educator is one of the most important problems in nursing education.

Objectives: The purpose of the study is to reflect the current situation regarding the insufficient number of educators and excess students and the change over the years and to evaluate the nursing programs in terms of compliance with the program opening criteria determined by the Council of Higher Education.

Methods: In the descriptive study, the number of students, graduates and educators in nursing undergraduate and graduate programs between the years 2015 and 2023 was obtained from the relevant statistics and from the web pages of the universities. The data were evaluated using descriptive statistics in Microsoft Excel program.

Results: The majority of the programs are within the of health sciences faculties. It has been determined that the student quota of nursing programs is 17895, the number of faculty members is 1367, the number of instructors is 1239, the average number of students per faculty member is 68.7, and the average number of students per instructor is 27.9.

Conclusion: The result of this study shows that the unplanned and uncontrolled increase in nursing programs and student quotas, combined with the insufficient number of educators, threatens the quality of nursing ed¬ucation. The results of the research serve as a warning to educators and education administrators of nursing programs as well as national decision makers regarding student quota and employment.

Keywords

Nursing Education, Nursing Programs, Trainers, Quota

References

• Aiken, L. H., Sloane, D., Griffiths, P., Rafferty, A. M., Bruyneel, L., McHugh, M., … Sermeus, W. (2017). Nursing skill mix in European hospitals: Cross-sectional study of the association with mortality, patient ratings and quality of care. BMJ Quality & Safety, 26(7), 559–568. https://doi.org/10.1136/bmjqs -2016-005567
• American Association of Critical-Care Nurses (AACN). (2022, October). 15 Ocak 2023 tarihinde https://www. aacnnursing.org/news-information/fact-sheets/nursing-faculty-shortage adresinden erişildi.
• Boamah, S. A., Callen, M., Cruz, E. (2021). Nursing faculty shortage in Canada: A scoping review of contributing factors. Nursing Outlook, 69(4),574-588.
• Fang, D., Kesten, K. (2017). Retirements and succession of nursing faculty in 2016-2025. Nursing Outlook, 65(5), 633-642.
• Gcawu S. N. ve Van Rooyen, D. M. (2022). Clinical teaching practices of nurse educators: An integrative literature review. Health SA, 27, a1728. https://doi. org/10.4102/ hsag.v27i0.1728.
• Global Education for Leadership in Nursing Education and Science (GANES). (2019).
• Global pillars for nursing education. Ottawa, ON: Author. 11 Şubat 2023 tarihinde https://img1.wsimg.com/blobby/ go/97747c23-1877-4faf-a117-708964245689/downloads/ Global%20Pillars%20for%20Nursing%20Education. pdf?ver=1569525797088 adresinden erişildi.
• Jarosinski, J. M., Seldomridge, L., Reid, T. P., Willey. J. (2022). Nurse faculty shortage: voices of nursing program administrators. Nurse Educator, 47(3), 151-155.
• Hemşirelik Eğitim Programları Değerlendirme ve Akreditasyon Derneği (HEPDAK). (2021). Hemşirelik Lisans Eğitim Programları Standartları, Sürüm 4.1. 15 Ocak 2023 tarihinde https://www.hepdak.org.tr/belgeler adresinden erişildi.
• Karadağ, E. ve Yücel, C. (2020). Akademik Ekoloji: Akademisyenlerin Göründen Üniversiteler 2020. Üniar Yayınları. 15 Mart 2023 tarihinde https://www.uniar.net/_ files/ugd/779fe1_1e1e04fa0e3d43729b2d13fb6a08eeda. pdf adresinden erişildi.
• Kavanagh, J. M. ve Sharpnack, P. A. (2021). Crisis in competency: a defining moment in nursing education. OJIN: The Online Journal of Issues in Nursing, 26(1), https://doi.org/10.3912/OJIN.Vol26No01Man02.
• Kocaman, G. ve Arslan Yürümezoğlu, H. (2015). Türkiye’de Hemşirelik Eğitiminin Durum Analizi: Sayılarla Hemşirelik Eğitimi 1996-2015. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, (3), 255-262.
• Resmi Gazete. (2008). Doktorluk, Hemşirelik, Ebelik, Diş Hekimliği, Veterinerlik, Eczacılık ve Mimarlık Eğitim Programlarının Asgari Eğitim Koşullarının Belirlenmesine Dair Yönetmelik. 15 Ocak 2023 tarihinde https://www. resmigazete.gov.tr/eskiler/2008/02/20080202-9.htm adresinden erişildi.
• Sağlık Bakanlığı (SB). (2021). Sağlık İstatistikleri Yıllığı. 11 Ocak tarihinde https://dosyasb.saglik.gov. tr/Eklenti/45316,siy2021-turkcepdf.pdf?0 adresinden erişildi.
• Sağlık Bakanlığı (SB). (2022). 2019-2023 Stratejik Planı Güncellenmiş Versiyon. 1 Mart 2023 tarihinde http://www. sp.gov.tr/upload/xSPStratejikPlan/files/Pfghc+saglik_ bakanligi_sp.pdf adresinden erişildi.
• Texas Board of Nursing. (2019). 3.8.2.a. Education guideline: Ratio of faculty to students in clinical learning experiences. 11 Şubat 2023 tarihinde https://www.bon. texas.gov/pdfs/education_pdfs/education_nursing_ guidelines/3.8Clinical_Learning_Experiences/3-8-2-a.pdf adresinden erişildi.
• The Organization for Economic Co-operation and Development (OECD). (2021). Health at a Glance 2021: OECD Indicators. 6 Ocak 2023 tarihinde https:// www.oecd-ilibrary.org/sites/ae3016b9-en/1/3/8/6/index. html?itemId=/content/publication/ae3016b9-en&_csp_=c a413da5d44587bc56446341952c275e&itemIGO=oecd&i temContentType=book# adresinden erişildi.
• World Health Organization (WHO). (2000). Nurses and midwives for health: WHO European strategy for nursing and midwifery education. EUR/00/5019309/15- 0053. 15 Ocak 2023 tarihinde from https://apps.who.int/iris/ handle/10665/108405 adresinden erişildi.
• World Health Organization (WHO). (2016). Global strategy of human resources for health: Workforce, 2030. 11 Şubat 2023 tarihinde https://apps.who.int/iris/ bitstream/handle/10665/250368/9789241511131-eng.pdf adresinden erişildi.
• World Health Organization (WHO). (2020). State of the world’s nursing 2020: investing in education, jobs, and leadership. Geneva, Switzerland: Author. 11 Şubat 2023 tarihinde https://www.who.int/publications/i/ item/9789240003279 adresinden erişildi.
• Yükseköğretim Kurulu (YÖK). (2019). Sağlık, Sağlıkla İlgili veya İlişkili Programlarda Eğitim ve Öğretime Başlanması ve Sürdürülmesi İçin Asgari Koşullar Genel İlkeler. 15 Ocak tarihinde https://www.yok.gov. tr/Documents/Kurumsal/egitim_ogretim_dairesi/Yok-tarafindan-Asgari-Kosullari-Belirlenen-Programlar/ saglik_Programlari.pdf adresinden erişildi. Ek Bilgiler