Sosyal Sürdürülebilirliğin Yeniden İşlevlendirilen Tarihi Yapılar Üzerinden Okunması: Samsun Örneği

Yıl 2022, Cilt: 12 Sayı: 4, 728 - 739, 31.12.2022

Hande Eyüboğlu Serap Faiz Büyükçam

Öz

Sürdürülebilirlik kavramı; çevresel, sosyal ve ekonomik olmak üzere üç temel bileşenden oluşmaktadır. Çevresel bileşen doğal kaynakların ve ekosistemin korunması üzerine odaklanırken, ekonomik bileşen kaynakların verimli kullanımı ve düşük maliyetli üretim ve kullanıma vurgu yapmaktadır. Sosyal bileşen ise kültürel parametreleri de kapsayarak, yaşam kalitesinin iyileştirilmesi, tarihi ve kültürel değerlerin korunması, sosyal ilişkilerin güçlendirilmesi gibi geniş bir içerikte tartışılmaktadır. Tarihi ve kültürel değerlerin başat aktörlerinden biri de tarihi yapılardır. Kentsel gelişmelerle özgün bağlamından kopan bu yapılar çoğu atıl kalmaktadırlar. Tarihi yapıların yıkılıp yok olmadan sosyal yaşama katılması kent belleğinin canlı tutulması üzerinde önemli bir rol oynar. Tarihi yapıların koruma amaçlı yeni bir işlevde kullanımları sosyal sürdürülebilirliğin önemli araçlarından biridir. Yeni işlevin belirlenmesinde müzeler, günümüzde sıkça tercih edilen bir uygulamadır. Bu çalışmada yeniden işlevlendirilen tarihi yapıların sosyal sürdürülebilirliği tartışılmıştır. Çalışmada Samsun kent merkezinde müze işlevinde kullanılan iki tarihi yapı örneklem olarak belirlenmiştir. Çalışmanın yöntemi; sosyal sürdürülebilirliğin örneklem yapılar üzerinden sınanması ve yapıları deneyimleyen kullanıcıların söylemlerinin MAXQDA 2022 programında içerik analizinin yapılması olmak üzere iki aşamalı bir değerlendirme sistemi üzerine kurgulanmıştır. Sonuç olarak sosyal sürdürülebilirliğe olumlu yönde katkı sağladıkları görülürken, sanal miras, toplumsal gelişim, konum ve mekansal özelliklerinin bazı noktalarda yetersiz olduğu sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Sürdürülebilirlik, Sosyal Sürdürülebilirlik, Tarihi Yapı, Yeniden Kullanım, Müze

Kaynakça

• Aydın, D. ve Okuyucu, Ş.E. (2009). Assessing the afyonkarahisar millet hamam in the context of reuse adaptation and sociocultural sustainability, Megaron, Vol. 4 No.1, pp.35-44.
• Burden E. (2004). Illustrated Dictionary of Architectural Preservation: Restoration, Renovation, Rehabilitation, Reuse. New York: McGraw-Hill Press.
• Buyurgan, S. ve Buyurgan, U. (2020). Sanat Eğitimi ve Öğretimi Eğitimin Her Kademesine Yönelik Yöntem ve Tekniklerle. Ankara: Pegem Akademi.
• Chan, E. ve Lee, G. K. (2008). Critical Factors for Improving Social Sustainability of Urban Renewal Projects, Social Indicators Research, 85, 243-256.
• Gazi, A. ve Boduroğlu, E. (2015). İşlev Değişikliğinin Tarihi Yapılar Üzerine Etkileri Alsancak Levanten Evleri Örneği, Megaron, 10(1): 57-69.
• Güven, R. F. (2011). Samsun’da Bir TCDD Lojmanı Restorasyon Önerisi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara: Gazi Üniversitesi Mimarlık Fakültesi.
• ICOM (2007). ICOM Statutes. Vienna: 21st ICOM General Conference.
• Jıun Wang, H. ve Z. Teng Zeng (2010). A Multi-Objective Decision-Making Process for Reuse Selection of Historic Buildings. Expert Systemswith Applications. 37: 1241-1249.
• Kaşlı, B. (2008). İstanbul’da Yeniden İşlevlendirilen Korumaya Değer Endüstri Yapıları ve İç Mekan Müdahaleleri: Santralistanbul Örneği (Doktora Tezi). İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi.
• Kefayati, Z. ve Moztarzadeh, H. (2015), Developing Effective Social Sustainability Indicators in Architecture, Bulletin of Environment, Pharmacology and Life Sciences, Vol.4 No.5, pp.40-56.
• Kervankıran, İ. (2014). Dünyada Değişen Müze Algısı Ekseninde Türkiye'deki Müze Turizmine Bakış. Turkish Studies-International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic. IX/11: 345-369.
• Kohler, N. (1999), The Relevance of Green Building Challenge: An Observer’s Perspective, Building Research & Information, 27(4): 309–320.
• Okan, B. (2015). Günümüzde Müzecilik Anlayışı, Sanat ve Tasarım Dergisi, 5(2), 187-198.