Kültürel Miras Turizminde Self-oryantalist Eğilimler

Yıl 2025, Cilt: 15 Sayı: 3, 587 - 602, 28.09.2025

Hafsa Rana Öztopaloğlu Işık , Mustafa Çevrimkaya

Öz

Kültürel miras yönetimi politikaları kapsamında tarihi yapıların özel işletmeler aracılığıyla konaklama tesislerine dönüştürülmesi günümüzde yaygın bir uygulamadır. Bu işletmelerin imaj çalışması ve reklamları için sosyal medya platformlarını kullanması günümüzde sıkça gözlemlenmektedir. Çalışmanın konusu, Türkiye’nin Mardin ilindeki turizm potansiyeline paralel gelişen turizm faaliyetlerinin sosyal medya stratejilerindeki self-oryantalist eğilimlerdir. Araştırmanın örneklemi Instagram’ı aktif kullanan konaklama tesislerinin iş birliği/reklam içerikleridir. 2025 yılının Mayıs-Temmuz aylarında yürütülen çalışma kapsamında 6 farklı otele ait toplam 8 adet video elde edilmiştir. Nitel araştırma yöntemlerinde sıklıkla kullanılan MAXQDA programı aracılığıyla sistematik biçimde kodlama ve içerik analizi uygulanmıştır. Verilerin sonucunda işletmelerin oryantalist imajlar kullandığı tespit edilmiştir. Programın kod bulutu ve kod haritalandırma modeli ile temalar arasındaki ilişkiler incelenmiştir. Araştırma kapsamında self-oryantalizm kavramının turizm tanıtımındaki karşılığı irdelenmiş ve kavrama ilişkin turizm literatüründeki boşluk giderilmeye çalışılmıştır. Reklam içeriklerinin yerel kültürel unsurları stereotipik biçimde ele alması araştırmanın temel bulguları arasındadır. Çalışmada, kültürel mirasın özgün ve çok kültürlü niteliğinin metalaşması ve yansıtılan kent imajı eleştirel bir çerçevede sunulmaktadır. Bu doğrultuda, çok boyutlu ve derinlikli destinasyon tanıtım politikaları geliştirmeye yönelik farklı bakış açıları kazandırmak araştırmanın temel amacıdır. Oryantalizm ve self-oryantalizm kavramının otel tanıtım stratejilerinde bulduğu karşılığa dair literatürdeki boşluk bu araştırma ile giderilemeye çalışılmıştır. Çalışma bu yönüyle, kültürel miras ögelerinin pazarlama biçimlerindeki self-oryantalist eğilimleri irdelemek ve anlamlandırmak açısından önemli bir katkı sunmaktadır

Anahtar Kelimeler

Kültürel miras , turizm tanıtımı , oryantalizm , self-oryantalizm

Kaynakça

• Ağan, A., & Karaman, N. (2025). Yeniden işlevlendirilen endüstri mirasının Edremit Körfezindeki zeytin temalı müzeler üzerinden incelenmesi. Journal of Humanities and Tourism Research, 15(2), 249-264. Aktaş, S., Polat, S. (2016). Oryantalist imgelemde turizm söylemi. Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (11), 257-268.
• Arslan, A., & Şimşek, G. (2022). Gezginlerin seyahat deneyimlerini sosyal medyada paylaşma motivasyonları. Turizm Akademik Dergisi, 9(2), 379-392.
• Ayau, L. P. (2017). Tourism and Representation: Digital Expressions and Implications of Orientalism. Independent Study Project (ISP) Collection, 2674.
• Basat Metin, E. (2013). Somut ve somut olmayan kültürel mirası birlikte koruyabilmek. Milli Folklor, 25(100), 61–71.
• Bayram, M., Bayram, Ü., & Arıcı, S. (2021). Otel işletmeleri Instagram paylaşımlarının sosyal medya pazarlaması kapsamında içerik analizi yöntemi ile değerlendirilmesi. İşletme Araştırmaları Dergisi, 8(2), 427-442.
• Bezci, B., Çiftçi, Y. (2012). Self oryantalizm: içimizdeki modernite ve/veya içselleştirdiğimiz modernleşme. Akademik İncelemeler Dergisi, 7(1), 139-166.
• Can, S., & Koz, K. A. (2018). Sosyal medyada tüketici onaylı pazarlama. Anadolu Üniversitesi İletişim Bilimleri Fakültesi Uluslararası Hakemli Dergisi, 26(3), 444-457.
• Çeken, H., Dalgın, T., & Karadağ, L. (2009). Küreselleşme ve uluslararası turizm arasındaki ilişki. Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (22), 21-36.
• Cheng, X., Xu, Y., Li̇,J., Chi̇,X., Ki̇m, S., & Han, H. (2025). Investigating the role of travel motivation and perceived authenticity in traveler visitation to heritage sites. Journal Of Desti̇nati̇on Marketi̇ng & Management, (37), 1-11.
• Dereli, A. B. (2023). MAXQDA: Yaratıcı veri analizi üzerine notlar. Karadeniz Teknik Üniversitesi İletişim Araştırmaları Dergisi, 13(1), 149-152
• Davutoğlu, E., & Erol, D. (2023). The effects of culture tourism on sustainable local development: The case of Mardin. Kent Akademisi, 16(4), 2491-2518.
• Elbelkasy, M.İ. (2024). Sustainability of heritage buildings reuse between competition and integration case study (Fuwwah and Rosetta). Journal of Umm Al-Qura University for Engineering and Architecture. 2(15).
• Gedik, Y. (2021). Turi̇zm sektöründe desti̇nasyon pazarlamasi: eği̇li̇mler, desti̇nasyon pazarlama strateji̇leri̇ ve desti̇nasyon pazarlamasinda karşilaşilan zorluklar üzeri̇ne kavramsal bi̇rçerçeve. Journal of Tourism Intelligence and Smartness, 4(2), 117-139.
• Gülcan, C. (2025). MAXQDA programının nitel araştırma analizlerinde kullanımı: Temsili bir çalışma. Topkapı Sosyal Bilimler Dergisi, 4(1), 47-59.
• Güler, M., Ekinci, Y. (2010). Tarihi Çevre Korumanın Yönetsel Boyutu ve Alan Yönetimi. Çağdaş Yerel Yönetimler, 19(3),1-24.
• İstanbullu Dinçer, F., & Muğan Ertuğrul, S. (2000). Kültürel Mirasın Korunması ve İstanbul ilindeki Tarihi Yapıların Turizm Amaclı Kullanımı Üzerine Bir Deneme. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 11(2), 69-78.
• Kara, G., Yaman, Z., & Sezgin, M. (2024). Otel İşletmelerinin Sosyal Medyada Viral Pazarlama Etkinlikleri: Türkiye’deki Beş Destinasyon Örneği. Journal of Tourism Intelligence and Smartness, 7(2), 66-76.
• Karakul, Ö. (2012). Kültürel Mirasın Bütüncül Korunmasında Yerel Yönetimlerin Rolü: Somut ve Somut Olmayan Miras Koruma Deneyimleri. A. Aksoy, E. Ünsal, ... Z. Enlil (Eds.), İçinde Kültür Mirası Yönetimi̇:Neden ve Nasıl? Türkiye’den Deneyimler ve Tartışmalar (ss. 717-735), İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Kavanoz Ersavaş, S., & Budak, S. (2020). Yavaş Kent’in otantiklik/ özgünlük bağlamında kent pazarlama stratejisi̇olarak okunması. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 38(3), 487-509.
• Kayaoğlu, A., & Gülmez, Y. S. (2021). Tüketici temelli marka değeri boyutlarının Mardin kent markası bağlamında incelenmesi. Erciyes Akademi, 35(4), 1587-1604.
• Kaygalak, S., Usta, Ö., & Günlü, E. (2013). Mardin’de turizm gelişimi ile otantik olgusu arasındaki ilişkinin sosyolojik açıdan değerlendirilmesi. Turizm Araştırmaları Dergisi, 24(2), 237- 249.
• Kim, M., & Chung, A.Y. (2005). Consuming orientalism: Images of Asian/American women in multicultural advertising. Qualitative Sociology, 28(1), 67-91.
• Köse, M., & Küçük, M. (2015). Oryantalizm ve “öteki” algısı. Sosyal ve Kültürel Araştırmalar Dergisi, 1(1), 107- 127.
• Lynch, M. F., Duinker, P. N., Sheehan, L. R., & Chute, J. E. (2011). The demand for Mi’kmaw cultural tourism: Tourist perspectives. Tourism Management, 32(5), 977–986
• McKercher, B., Ho, P. S. Y., & Cros, H. (2005). Relationship between tourism and cultural heritage management: evidence from Hong Kong. Tourism Management, 26, 539-548.
• Nas, A. (2016). Imagining the Periphery: The construction of orientalist discourse in Turkish Airlines Advertisements. Galatasaray Üniversitesi İletişim Dergisi (24), 145-164.
• Ölçer Özünel, E. (2014). Kendini̇seyreden öteki̇:Halk kültürü temsillerinde öz oryantalist yaklaşımlar. Millî Folklor, 26(102), 5-16.
• Özcan, K. (2009). Sürdürülebilir kentsel korumanın olabilirliği üzerine bir yaklaşım önerisi: Konya Tarihi Kent Merkezi Örneği. ODTÜ Mimarlık Fakültesi Dergisi, 26(2), 1–18
• Özçelik, T. G. (2021). Self-orientalism and the media’s role in Turkey before 2000. OPUS International Journal of Society Researches, 17(35), 2179-2208.
• Pori̇a, Y., Butler, R., & Ai̇rey, D. (2004). Links between tourists, heritage, and reasons for visiting heritage sites. Journal of Travel Research, 43(1), 19-28.
• Said, E. (2003). Oryantalizm: batının şark anlayışları. İstanbul: Metis Yayınevi. Salazar, N. B. (2012). Tourism imaginaries: A conceptual approach. Annals of Tourism Research, 39(2), 863–882.
• Sarı, E. (2010). Kültürel kimliklerin ve sınırların inşası: çokkültürlü bir kent olarak Mardin örneği̇.Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1(2), 37-62.
• Stephen, A. T. (2016). The role of digital and social media marketing in consumer behavior. Current opinión in Psychology, (10), 17-21.