ÖZEL ÖĞRETİM KURUMLARINDA GÖREVLİ ÖĞRETMENLERDE ÖRGÜTSEL ADANMIŞLIK DÜZEYİNİN ÖRGÜTSEL VATANDAŞLIK DAVRANIŞINI YORDAYICI ETKİSİ

Yıl 2023, , 1 - 14, 04.01.2024

Mustafa Erbir

https://doi.org/10.46236/jovosst.1354401

Öz

Bu araştırma özel öğretim kurumlarında çalışan öğretmenlerin örgütsel adanmışlık düzeylerinin örgütsel vatandaşlık davranışlarına etkisini belirleyebilmek amacıyla yapılmıştır. Araştırma örneklemini Kayseri il merkezinde özel öğretim kurumlarında görev yapan 324 öğretmen oluşturmaktadır. Araştırma bir saha araştırması olduğundan nicel araştırma teknikleri kullanılmıştır. Veri toplama yöntemi olarak anket kullanılmıştır. Toplanan veriler uygun istatistiki analiz yöntemleri ile analiz edilmiştir. Analiz yöntemi olarak korelasyon analizi ve regresyon analizi kullanılmıştır. Araştırma sonucunda örgütsel adanmışlık düzeyi ile örgütsel vatandaşlık davranışı arasında anlamlı korelasyonlar bulunmuştur. Araştırmanın bir diğer sonucuna göre örgütsel adanmışlık düzeyi bir bütün olarak örgütsel vatandaşlık davranışı üzerinde pozitif yönde etkiye sahiptir. Ayrıca öğrenim işlerine adanmışlık ve öğretmenlik mesleğine adanmışlık alt boyutunun örgütsel vatandaşlık davranışı üzerinde pozitif ve anlamlı bir etkisinin bulunduğu görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Örgütsel Adanmışlık, Örgütsel Vatandaşlık, Öğretmenlik Mesleği

Teşekkür

Bilimsel çalışmaların yayınlanması adına gösterdiğiniz emeğe teşekkürler.

Kaynakça

• AbdRazak, N., Darmawan, I. G. N. ve Keeves, J. P. (2009). Teacher Commitment. In International Handbook of Research on Teachers and Teaching. Springer, Boston, MA.
• Allison, B. J., Voss, R. S. ve Sean. D. (2001). StudentClassroomandCareerSuccess: The Role of Organizational CitizenshipBehavior”, Journal of Education for Business, 76(5), 282-288.
• Altunay, E. (2017). “İlköğretim Okulu Öğretmenlerinin Örgütsel Güven ve Adanmışlık Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi”, Millî Eğitim, 213, 37-66.
• Arslan, E. T. ve Demir, H. (2017). “İşe Angaje Olma ve İş Tatmini Arasındaki İlişki: Hekim ve Hemşireler Üzerine Nicel Bir Araştırma”. Yönetim ve Ekonomi: Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 24(2), 371-389.
• Attridge, M. (2009), “Measuringand ManagingEmployeeWorkEngagement: A Review of The Research and Business Literature”, Journal of Workplace Behavioral Health, 24 (4), 383-398.
• Babcock-Roberson, M. E., &Strickland, O. J. (2010). “The Relationship Between Charismatic Leadership, Work Engagement, and Organizational Citizenship Behaviors”. The Journal of Psychology, 144(3), 313-326.
• Balay, R. (2014). Yönetici ve öğretmenlerde örgütsel bağlılık. Nobel Yayın Dağıtım.
• Balcı, A. (2003). Örgütsel Sosyalleşme Kuram Strateji ve Taktikler (2. baskı). Pegem Akademi Yayıncılık.
• Barnard, C. I. (1938), The Functions of The Executive, Harvard University Press, Cambridge.
• Basım, H. N., ve Şeşen, H. (2006). “Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Ölçeği Uyarlama ve Karşılaştırma Çalışması”. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi. 61(4), 83-101.
• Becker, J. A. H. ve O’Hair, H. D. (2007), “Machiavellians’ Motives in Organizational Citizenship Behavior”, Journal of Applied Communication Research, 35(3), 246-267.
• Bostancı, H., ve Ekiyor, A. (2015). “Çalışanların İşe Adanmasının Örgüt İçi Girişimciliğe Etkisinin İncelenmesi”. Uluslararası Sağlık Yönetimi ve Stratejileri Araştırma Dergisi, 1(1), 37-51.
• Bukhari, Z. (2009). "Keyantecedents of Organizational Citizenship Behavior (OCB) in The Banking Sector of Pakistan", International Journal of Business and Management 3(12), 106-115.
• Caymaz, E., Erenel, F. ve Gürer, B. (2013). “Liderlik Karizması, Adanmışlık ve Gruba Aidiyetin Gönüllü Çalışma Performansına Etkileri: Akut Arama Kurtarma Derneği Örneği”. International Journal of Human Sciences, 10(1), 129-147.
• Celep, C. (1998). “Eğitim Örgütlerinde Öğretmenlerin Örgütsel Adanmışlığı”, Eğitim ve Bilim Dergisi, 22(108), 56-62.
• Celep, C. (2000). Eğitimde Örgütsel Adanma ve Öğretmenler, Anı Yayıncılık, Ankara.
• Celep, C., Bülbül, T. ve Tunç, B., 2000. “Aday Öğretmenlerin Örgütsel Adanma Durumları”, Trakya Üniversitesi Dergisi, Sosyal Bilimler Dergisi, 1(1), 79- 86.
• Ceylan, A. (1998). “Örgütsel Davranışın Bireysel Boyutu”. Gebze: Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü Yayınları.
• Christensen Hughes, J. ve Rog, E. (2008) “Talent Management: A Strategy for Improving Employee Recruitment, Retention and Engagement Within Hospitality Organizations”, International Journal of Contemporary Hospitality Management, 20(7), 743-757.
• Çapık C. (2014), Geçerlik ve Güvenirlik Çalışmalarında Doğrulayıcı Faktör Analizinin Kullanımı, Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 17(3), 196-205.
• Çelik, M. (2007). Örgüt Kültürü ve Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Bir Uygulama, Doktora Tezi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
• Çelikten, M., Şanal, M. ve Yeni, Y. (2005). “Öğretmenlik Mesleği ve Özellikleri”. Erciyes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19, 207–237.
• Fındıklı, M. M. A. (2015). “Exploring The Consequences of Work Engagement: Relations Among OCB-I, LMX and Team Work Performance”. Ege Academic Review, 15(2), 229-238.
• Firestone, W. A. ve Pennell, J. R. (1993).” Teacher Commitment, Working Conditions, and Differential Incentive Policies”. Review of Educational Research, 63(4), 489-525.
• Firestone, W. A. ve Rosenblum, S. (1988). “Building Commitment in Urban High Schools”. Educational Evaluation and Policy Analysis, 10(4), 285-299.
• Gül, H. (2002). Örgütsel Bağlılık Yaklaşımlarının Mukayesesi ve Değerlendirmesi. Ege Akademik Bakış Dergisi, 2(1), 37-55.
• Gül, N. ve Öngel, G. (2023). “İşe Adanmışlık ve Örgütsel Özdeşleşmenin Örgütsel Vatandaşlık Davranışına Etkisi”. Anadolu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 24(1), 451-470.
• Gürbüz, S. Ayhan, Ö. ve Sert, M. (2016), “Örgütsel Adalet ve Örgütsel Vatandaşlık Davranışı İlişkisi: Türkiye’de Yapılan Araştırmalar Üzerinden Bir Meta Analizi”, Türk Psikoloji Dergisi, 31(77), 61-75.
• Işık, M. ve Kama, A. (2018). “Algılanan Örgütsel Desteğin İşgören Performansına Etkisinde İşe Adanmışlığın Aracı Etkisi”. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(3), 395-403.
• Kalkan, A. (2013). Algılanan Örgüt Kültürünün Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Üzerindeki Etkisi: Kuramsal ve Görgül Bir Araştırma, (Doktora Tezi), Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Kaplanseren, S., ve Örücü, E. (2018). “İşe Tutkunluğun Örgütsel Vatandaşlığa Etkisi: Otel Çalışanları Üzerine Bir Araştırma”. Trakya Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 7(1), 1-19.
• Karagonlar, G., Öztürk, E. B., ve Özmen, Ö. N. (2015). “Çalışanın Örgütle Sosyal Mübadele Algısı ve İşten Ayrılma Niyeti: İşe Cezbolmanın ve Öz Yeterliliğin Rolü”. METU Studies in Development, 42(3), 411-433.
• Katz, D. (1964), “The Motivational Basis of Organizational Behavior”, Behavioral Science, 9(2), 131-133.
• Koçel, T. (2015). İşletme Yöneticiliği, Beta Yayıncılık, 16. Baskı. İstanbul.
• Kurtulmuş, M. (2016). “The Effect of Diversity Management on Teachers' Organizational Commitment and Organizational Citizenship Behavior”. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 6(3), 277-302.
• Kutanis, R. Ö. ve Yıldız, E. (2016). “Pozitif Psikoloji ile Pozitif Örgütsel Davranış İlişkisi ve Pozitif Örgütsel Davranış Boyutları Üzerine Bir Değerleme”. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 5(11), 135-154.
• Lievens, F., ve Anseel, F. (2004). “Confirmatory Factor Analysis and Invariance of an Organizational Citizenship Behavior Measure Across Samples in a Dutch-Speaking Context”. Journal of Occupational and Organizational Psychology, 77, 299-306.
• Llorens, S., Schaufeli, W., Bakker, A. ve Salanova, M. (2007), “Does a PositiveGain Spiral of Resources, Efficacy Beliefs and Engagement Exist?”, Computers In Human Behavior, 23, 825-841.
• Markóczy, L., Vora, D. ve Xin, K. (2009), “Forbearance in Organizational Citizenship Behaviour”, The International Journal of Human Resource Management, 20(2), 321-347.
• Matta, F., Scott, A. B., Koopman, J. ve Conlon, D. E. (2014). “Does Seeing “Eye To Eye” Affect Work Engagement and Organizational CitizenshipBehavior? A Role Theory Perspective on LMX Agreement” Academy of Management Hournal. 58(6), 1686-1708.
• Meyer, J. P. ve Allen, N. J. (1991). “A Three-Component Conceptualization of Organizational Commitment”. Human Resource Management Review, 1(1), 61-89.
• Meyer, J. P. ve Herscovitch, L. (2001). Commitment in The Workplace: Toward a General Model. Human Resource Management Review, 11(3), 299-326.
• Moorman, R. H. (1991). “Relationship Between Organizational Justice and Organizational Citizenship Behaviors: Do Fairness Perceptions Influence Employee Citizenship?” Journal of Applied Psychology, 76(6), 845–855.
• Mowday, R. T., Steers, R. M, ve Porter, L. W. (1979). “The Measurement of Organizational Commitment”, Journal of Vocational Behavior, 14(2), 224-247.
• Mowday, R. T., Lyman, W. P. ve Richard, M. S. (1982). “Employee- Organization Linkages: ThePsychology of Commitment”. Academic Press: New York
• Ng, L. P., Choong, Y. O., Kuar, L. S., Tan, C. E., ve Teoh, S. Y. (2021). Job Satisfaction and Organizational Citizenship Behaviour Among Sthealth Professionals: The Mediating Role of Work Engagement. International Journal of Healthcare Management, 14(3), 797-804.
• Oliner, S. P. (2003). “Do On to Others: Extra ordinary acts of ordinary people”. BoulderCo: Westview Press. O'Reilly, C. A. ve Chatman, J. (1986). “Organizational Commitment and PsychologicalAttachment: The Effects of Compliance, Identification, and Internalization on Prosocial Behavior”. Journal of Applied Psychology, 71(3), 492-499
• Organ, D. (1997). “Organizational CitizenshipBehavior: It's Construct Clean-Up Time”. Human Performance Journal, 10(2), 85-97.
• Organ, W. D. (1988). Organizational Citizenship Behavior: The Good Soldier Syndrome. Canada: Lexington Books.
• Özdevecioğlu, M. (2003). Örgütsel Vatandaşlık Davranışı ile Üniversite Öğrencilerinin Bazı Demografik Özellikleri ve Akademik Başarıları Arasındaki İlişkilerin Belirlenmesine Yönelik Bir Araştırma. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 20, 117-135.
• Özdevecioğlu, M. (2003). Algılanan Örgütsel Adaletin Bireylerarası Saldırgan Davranışlar Üzerindeki Etkilerin Belirlenmesine Yönelik Bir Araştırma. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 21, 77- 96.
• Podsakoff, P. M., Mackenzie, S. B., Paine, J. B., ve Bachrach, D. G. (2000). “Organizational Citizenship Behaviors: A Critical Review of TheOretical and Empirical Literature and Suggestions for Future Research”. Journal of Management, 26(3), 513-563.
• Podsakoff, P. M., ve MacKenzie, S. M. (1997). “Impact Of Organizational Citizenship Behavior On Organizational Performance: A Review And Suggestion For Future Research”, Human Performance, 10(2), 133-151
• Pond, S., Nacoste, R., Mohr, M., ve Rodriguez, C. (1997). “The Measurement of Organizational CitizenshipBehavior: Are We Assuming Too Much?”. Journal of Applied Social Psychology, 27(17), 1527-1544.
• Poyraz, K. ve Aksoy Ş. E. (2012). “Mobbing ile Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Arasındaki İlişkinin Belirlenmesi ve Kütahya İl Merkezi Özel Banka İşletmelerinde Bir Uygulama”, Dumlupınar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 32(1), 183-202.
• Şişman, M. ve Acat, M. B. (2003). “Öğretmenlik Uygulaması Çalışmalarının Öğretmenlik Mesleğinin Algılanmasındaki Etkisi”. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13(2), 235–250.
• Tabachnick, B. G. ve Fidell, L.S. (2001), Using Multivariate Statistics (Fourth Edition), Boston: Allyand Bacon.
• Tan, Ç. (2016). “İlköğretim Okul Yöneticilerinin Takım Liderlik Davranışlarının Öğretmenlerin İş Doyumu, Örgütsel Adanmışlık ve Örgütsel Vatandaşlık Düzeylerine Etkisi”, Ekev Akademi Dergisi, 20(68), 65-80.
• Ulukapı, H., Çelik, A., ve Yılmaz, A. (2014). Algılanan İşe Adanmışlığın Sanal Kaytarma Davranışı Üzerindeki Etkisinin İncelenmesi: Selçuk Üniversitesi Örneği, Örgütsel Davranış Kongresi Bildiriler Kitabı, Melikşah Üniversitesi, 7-8.
• Williams, L. J., ve Anderson, S. E. (1991). “Job Satisfaction And Organizational Commitment as Predictors of Organizational Citizenship and In-Role Behaviors”. Journal of Management, 17(3), 601–617.