Atik Şikâyet Defterleri’ne Göre Antep (Ayntab) Vakıflarında Yaşanan Sorunlar

Year 2024, , 985 - 1009, 30.07.2024

Berna Torkak

https://doi.org/10.21547/jss.1436299

Abstract

Bu çalışma 1649-1837 yılları arasında Atik Şikâyet Defterleri üzerinden Antep vakıflarında yaşanan sorunlara odaklanmaktadır. Türk-İslam devletlerinin içtimaî ve iktisadî hayatında önemli bir yere sahip olan vakıflar, Osmanlı Devleti döneminde büyük bir gelişim gösteren müesseselerden biridir. Ancak bu müessese hem devletin içerisinde bulunmuş olduğu duruma bağlı olarak hem de vakıf sayısındaki artış ve diğer etkenlerden ötürü bozulup, yozlaşmaya başlamıştır. Bu da vakıf müessesesinde çeşitli sorunların ve sıkıntıların yaşanmasına neden olmuştur. Söz konusu bu sorunların izlerini Atik Şikâyet Defterleri’nde takip etmek mümkündür. Bu defterler üzerinden Antep vakıflarındaki sorunların izlerini takip ettiğimizde temel problemin yönetim, denetim, gelir, hizmet ve hizmetlilerden kaynaklı olduğunu tespit etmekteyiz. Antep halkının Divan’a ilettikleri şikâyetlerde şahsi çıkarlarına yenik düşenler tevliyete, gelirlere ve hizmetlilere karşı haksız müdahalede bulunarak bir kazanç elde etmeye çalışmışlardır. Bu kazançlarını ise ehl-i örfe istinat ederek, kadıyı tarafgir yaparak ya da askerî ve maliye tarafından berat aldıklarını iddia ederek gerçekleştirmişlerdir. Fakat tüm bu haksız iddiaları, Divan’a iletilen şikâyetler sonucunda bertaraf olmuştur. Çünkü Divan defterlere müracaat ederek, mahalline havale ederek ve mübaşir tayin ederek iddiaların asılsız olduğunu ortaya çıkarmaya çalışmıştır. İşte bu çalışma Antep vakıflarıyla ilgili en yüksek yargı mekanizmasına iletilen şikâyetlerdeki sorunlara odaklanmaktadır. Bu doğrultuda çalışmanın sıklet kaynağını Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivi’nde bulunan Atik Şikâyet Defterleri oluşturmaktadır. Yine çalışmada Mühimme, Ahkâm, Vakıf Defterleri, Şer’iyye Sicilleri ile muhtelif belgelerden ve tetkik eserlerden istifade edilmiştir.

Keywords

Antep, Ayntab, vakıf, Atik Şikâyet Defterleri, Divan-ı Hümayun.

Problems in Ayntab (Ayntab) Foundations According to the Atik Complaint Books

Abstract

This study focuses on the problems experienced in the foundations of Ayntab through the Atik Complaint Books between 1649-1837. Foundations, which have an important place in the social and economic life of Turkish-Islamic states, are one of the institutions that showed a great development during the Ottoman Empire. However, this institution started to deteriorate and degenerate both due to the situation in which the state was in and due to the increase in the number of foundations and other factors. This led to various problems and troubles in the foundation institution. These problems can be traced in the Atik Complaint Books. When we follow the traces of the problems in the foundations of Ayntab through these books, we find that the main problems stemmed from management, supervision, income, services and servants. According to the complaints submitted to the Divan by the people of Ayntab, those who succumbed to their personal interests tried to make a profit by unfairly interfering with the trusteeship, revenues and servants. They did so by relying on the customary law, biasing the qadi, or claiming that they had been granted certificates by the military and finance. However, all these unjust claims were eliminated as a result of the complaints submitted to the Divan. This is because the Divan tried to prove that the allegations were unfounded by consulting the books, referring them to the local authorities, and appointing a bailiff. This study focuses on the problems in the complaints submitted to the highest judicial mechanism regarding the foundations of Ayntab. Accordingly, the main source of the study is the Atik Complaint Books in the Presidential Ottoman Archive. The study also makes use of Mühimme, Ahkâm, Vakıf Books, Şer'iyye Registers and various documents and research works.

Keywords

Antep, Ayntab, foundation, Atik Complaint Books, Divan-ı Hümayun.

References

• Abou-El-Haj, R. A. (2000). Modern devletin doğası (16. yüzyıldan 18. Yüzyıla Osmanlı İmparatorluğu). (Özel, O. ve Şahin, C. Çev.). Ankara: İmge Kitabevi.
• Acıoğlu, S. (2012). 137 numaralı Ayntâb şer’iyye sicili’nin (H. 1216-1220/M. 1801-1806) transkripsiyonu ve değerlendirilmesi. (Yüksek Lisans Tezi). YÖK Tez Merkezi veri tabanından erişildi. (https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp).
• Akgündüz, A. (1984). İslam hukukunda ecr-i misil müessesesi ve günümüz hukukuna te’sirleri”. Dicle Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2 (2), 339-375.
• Akgündüz, A. (1988). İslâm hukukunda ve Osmanlı tatbikatında vakıf müessesesi. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Akipek, Ş. ve Altaş, H. (1988). Vakıflarda evladiye davaları. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 47 (1), 145-151.
• Akis, M. (2008). 16. yüzyılda Ayntab sancağında zaviyeler ve mali kaynakları. Bilig, 46, 87-104.
• Aktaş, N. (1991). Atik Şikâyet Defteri. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (DİA), Cilt: 4, 68. İstanbul: Diyanet Vakfı Yayınları.
• Alkan, M. (2007). Osmanlı vakıf sisteminde bozulma üzerine bazı düşünceler. Türk Dünyası Araştırmaları, 166, 67-83.
• Alkan, M. (2014). Adana vakıfları insan, vakıf ve şehir. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Altındağ, Ü. (1994). Dârüssâde. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (DİA),Cilt: 9, 1-3. İstanbul: Diyanet Vakfı Yayınları.
• Altundaş, Z. F. (2017). 8 numaralı Ayntâb şer’iyye sicili’nin transkripsiyonu ve değerlendirmesi. (Yüksek Lisans Tezi). YÖK Tez Merkezi veri tabanından erişildi. (https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp).
• Armağan, A. (2014). XVII. yüzyıl Güneydoğu Anadolusunun dinî-sosyal hayatından bir kesit: Antep Mevlevîhanesi. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 182 (182), 203-226.
• Arslanboğa, K. (2018). Osmanlı Devleti’nde vakıf yönetiminde tevliyet: İstanbul örneği. Yönetim Bilimleri Dergisi, 16 (32), 551-558.
• Barkan, Ö. L. (1942). Osmanlı İmparatorluğunda bir iskân ve kolonizasyon metodu olarak vakıflar ve temlikler I istilâ devirlerinin kolonizatör Türk dervişleri ve zaviyeler. Vakıflar Dergisi, 2, 279-386.
• Baş, G. (2018). 35 numaralı Ayntab şer’iyye sicili’nin transkripsiyonu ve değerlendirilmesi (H. 1094-1095/M.1682-1683.S.146-288). (Yüksek Lisans Tezi). YÖK Tez Merkezi veri tabanından erişildi. (https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp).
• Bayraktar, H. (2014). Ayntâb vakıfları. Konya: Palet Yayınları.
• Bozhüyük Şiraz, E. (2015). Geleneksel Gaziantep hamamlarının araştırılması. (Yüksek Lisans Tezi). YÖK Tez Merkezi veri tabanından erişildi. (https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp).
• Canbakal, H. (2009). 17. yüzyılda Ayntâb (Osmanlı kentinde toplum ve siyaset). (Yelçe, N. Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Candan, B. (2018). 47 numaralı Gaziantep şer’iyye sicili’nin transkripsiyonu ve değerlendirmesi (126-267.sayfalar arası). (Yüksek Lisans Tezi). YÖK Tez Merkezi veri tabanından erişildi. (https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp).
• Canpolat, B. (2021). 27 numaralı Ayntab şer’iyye sicili’nin transkripsiyonu ve değerlendirilmesi (H. 1076-1077/M. 1666-1667). (Yüksek Lisans Tezi). YÖK Tez Merkezi veri tabanından erişildi. (https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp).
• Çam, N. (2006). Türk kültür varlıkları envanteri Gaziantep 27. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Çınar, H. (2013). Hüsrev Paşa Vakfı’nın Ayntab’daki vakıf boyahaneleri. Vakıflar Dergisi, 40, 33-53.
• Çınar, H. ve Yavuz, F. (2017). Osmanlı’nın son döneminde yabancı devlet temsilcilerine ve gayrimüslim tebaaya vakıflardan yapılan tahsisler. Bulunur, K. İ., Bozkurt, F., İzgi, M. C. (Ed.). Osmanlı’da Şehir, Vakıf ve Sosyal Hayat. (s.125—152). İstanbul: Mahya Yayınları.
• Darıcı, Ç. (2018). 16. yüzyıldan günümüze Gaziantep’te tarihi ticaret merkezi arasa ve yakın çevresi işlevsel değişimi ve değerlendirmesi. (Yüksek Lisans Tezi). YÖK Tez Merkezi veri tabanından erişildi. (https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp).
• Demirci, M. A. (2017). 47 numaralı Ayıntab şeriyye sicili’nin transkripsiyonu ve değerlendirilmesi (H. 11081109) (s.1-125). (Yüksek Lisans Tezi). YÖK Tez Merkezi veri tabanından erişildi. (https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp).
• Devellioğlu, F. (1999). Osmanlıca-Türkçe ansiklopedik lûgat. Ankara: Aydın Kitabevi Yayınları.
• Ekinci, A. ve Asoğlu, İ. (2018). Karköprü kariyesinin Şazeli Şeyh Ali Dede’ye temlikine dair fermân. Ekinci, A. (Ed.). Osmanlı Urfası 2. (s.189-195). Şanlıurfa: Urfa Okulu Yayınları.
• Ekinci, A. ve Torkak, B. (2023). Rumiye Şeyhi Mahmud Urmevî’nin evlatlarına ait temliknâme sureti. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 58, 4154.
• Emecen, F. (2005). Osmanlı divanının ana defter serileri: Ahkâm-ı Mîrî, Ahkâm-ı Kuyûd-ı Mühimme ve Ahkâm-ı Şikâyet. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi. 3 (5), 107-139.
• Ersoy, A. F. ve Dikici, E. (2018). Osmanlı döneminde sosyal hizmet faaliyetleri yapan bazı kuruluşlar. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi, 53 (2), 576-594.
• Faroqhi, S. (2000). Osmanlı’da kentler ve kentliler. (Kalaycıoğlu, N. Çev.). İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Genca, E. (2014). Osmanlı hukukunda vakıfların denetimi (Evkaf-ı Hümayun Nezareti). İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, 72 (1), 531-554.
• Gencer, F. (2011). Merkezîleşme politikaları sürecinde yurtluk-ocaklık sistemin değişimi. AÜDTCF Tarih Araştırmaları Dergisi, 49 (30), 75-96.
• Genç, M. (2014). Klâsik Osmanlı sosyal-iktisadî sistemi ve vakıflar. Vakıflar Dergisi, 42, 9-18.
• Gülbahar, Z. ve Başboğa Çiçek, L. (2010). Gaziantep Mevlevihanesi vakıf müzesi. Vakıflar Dergisi, 34, 189-195.
• Güler, M. (2016). Antep (Ayıntab Mevlevîhânesi’nin mimari olarak incelenmesi ve değerlendirilmesi. İstem, 27, 43-77.
• Günay, H. M. (2001). İslâm hukukunda ve Osmanlı uygulamasında kamu malları. İstanbul: Şûle Yayınları.
• Günay, H. M. (2012). Vakıf. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (DİA), Cilt: 42, 475-479. İstanbul: Diyanet Vakfı Yayınları.
• Gündüz, A. (2018). Anadolu ve Rumeli vilayetlerindeki Haremeyn-i Şerifeyn ve Kuds-i Şerif vakıflarının varidat ve masarifatı (1650-1651). Doğanay, R., Çelik, A., Özçelik F. (Ed.). Rifat Özdemir’e Armağan. (s. 158-181). İstanbul: Hiperyayın.
• Güneş, H. H. (2020). Bir taşra şehrinden insan manzaraları (Osmanlı Kudüsü’nde vakıflar ve insanlar). İstanbul: Ketebe Yayınları.
• Güzelbey, C. C. (1990). Gaziantep evliyaları. Gaziantep: İslami Hizmetler Vakfı Yayınları.
• Güzelhan, M. (1959). Ayıntap tarihinden notlar (Düllük-Aynî Bedrettin-Ayıntabın tarihte uğradığı istilâlar. Gaziantep: Gazi Yurt Matbaası.
• Işık, H. (2019). Bir kamu hizmeti birimi olarak vakıfların Osmanlı toplum yaşamındaki rolü. Akademik Bakış, (16), 1-10.
• İnalcık, H. (2018). Osmanlı İmparatorluğu’nun ekonomik ve sosyal tarihi-1 (1300-1600). (Berktay, H. Çev.). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• İpşirli, M. (2011). Temlik. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (DİA), Cilt: 40, 430-431. İstanbul: Diyanet Vakfı Yayınları.
• İpteş C. ve Üzümcü, A. (2016). Klasik dönem Osmanlı Devleti’nde vakıfların gelir kaynakları. Kafkas Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 7 (14), 701-709.
• Kars, R. (2021). Şer’iye sicilleri’ne göre Osmanlı İmparatorluğu’nda iç ticaret: Ankara-Konya-Antep örneği (1700-1750). Ankara: Gazi Kitabevi.
• Kaya, S. (2014). Osmanlı hukukunda icâreteyn. İstanbul: Klasik Yayınları.
• Kırçıl Akkoç, F. (2010). Mahkeme sicillerine göre XVI. yüzyılın ikinci yarısında (1550-1565) Bursa vakıfları. (Yüksek Lisans Tezi). YÖK Tez Merkezi veri tabanından erişildi. (https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp).
• Koçak, Z. (2010). Ayntab şehrinin sosyal ve ekonomik yapısı (1600-1650). (Doktora Tezi). YÖK Tez Merkezi veri tabanından erişildi. (https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp).
• Köprülü, F. (2005). İslâm ve Türk hukuk araştırmaları ve vakıf müessesesi. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Kurt, İ. (2003). Vakıf müessesi XV. ve XVI. asır vakıfları. A. Özcan & İslami İlimler Araştırma Vakfı (Ed.). XV. ve XVI. asırları Türk asrı yapan değerler. (s. 501-543). İstanbul: Ensar Neşriyat.
• Kuzucu, S. (2006). 123 numaralı Gaziantep şer’iyye sicili’nin transkripsiyonu ve değerlendirmesi (H. 1180-1181/M. 1766-1767). (Yüksek Lisans Tezi). YÖK Tez Merkezi veri tabanından erişildi. (https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp).
• Küçükdağ, Y. (2000). Antep Mevlevîhânesi ve vakfiyeleri. Küçükdağ, Y. (Ed.). Osmanlı Döneminde Gaziantep Sempozyumu. (s. 211-242). Gaziantep: Arsan Basın Yayın.
• Külek, A. (2010). 71 numaralı Gaziantep şer’iye sicili transkripsiyonu (1-101. sayfalar-H.1132/M. 1720). (Yüksek Lisans Tezi). YÖK Tez Merkezi veri tabanından erişildi. (https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp).
• Kütükoğlu, M. S. (1988). Osmanlı belgelerinin dili (diplomatik). İstanbul: Kubbealtı Neşriyâtı.
• Mehmed Süreyya. (1996). Sicill-i Osmanî. Cilt: 3. Akbayar, N. (Haz.). İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Mumcu, A. (2020). Divan-ı Hümayun. Ankara: Phoenix.
• Muslu, C. Y. (2016). Osmanlılar ve Memluklar (İslam dünyasında imparatorluk diplomasisi ve rekabet). (Rona, Z. Çev.). İstanbul: Kitap Yayınevi.
• Najm, D. (2020). H. 1098-1099/M. 1686-1687 tarihli 36 numaralı Ayıntab şer’iyye sicili’nin transkripsiyonu ve değerlendirmesi (s. 1-107). (Yüksek Lisans Tezi). YÖK Tez Merkezi veri tabanından erişildi. (https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp).
• Özdeğer, H. (1988). Onaltıncı asırda Ayıntâb livâsı 1. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Türk İktisat ve İçtimaiyat Tarihi Araştırmaları Merkezi.
• Özkarcı, M. (1987). Gaziantep il merkezinde bulunan hanlar. (Yüksek Lisans Tezi). YÖK Tez Merkezi veri tabanından erişildi. (https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp).
• Özkarcı, M. (1995). Gaziantep Lala Mustafa Paşa külliyesi. Vakıflar Dergisi, 25, 39-66.
• Özoğlu, S. (2021). 12 numaralı Ayntab şer’iyye sicili’nin transkripsiyonu ve değerlendirmesi (H. 1027-1028/M. 1618-1619. s.303-397). (Yüksek Lisans Tezi). YÖK Tez Merkezi veri tabanından erişildi. (https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp).
• Öztürk, N. (2002). Osmanlı döneminde vakıflar. Türkler Ansiklopedisi. 10, 797-825.
• Özuslu, E. (Ed). (2016). Şehr-i Ayntab-ı Cihan Gaziantep. Gaziantep: T.C. Gaziantep Valiliği İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Yayınları.
• Pakalın, M. Z. (1971). Osmanlı tarih deyimleri ve terimleri sözlüğü 2. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• Pamuk, B. (2014). Ayntâb şehir hayatında vakıflar (XVI. yüzyıl). Altınöz, İ. (Ed.). Antep-Halep vakıfları sempozyum bildirileri. (s. 7-27). İstanbul: Gaziantep Üniversitesi ve Gaziantep Vakıflar Bölge Müdürlüğü Ortak Yayını.
• Parlatır, İ. (2006). Osmanlı Türkçesi Sözlüğü. Ankara: Yargı Yayınevi.
• Peirce, L. (2005). Ahlak oyunları (1540-1541 Osmanlı’da Ayntab mahkemesi ve toplumsal cinsiyet). (Tansel, Ü. Çev.). İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Raymond, A. (1995). Osmanlı döneminde Arap kentleri. (Berktay, A. Çev.). İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Sarı, A. (2023). Osmanlı klasik çağında kanun, suç ve ceza. İstanbul: Selenge Yayınları.
• Singer, A. (2004). Osmanlı’da hayırseverlik (Kudüs’te bir haseki sultan imareti). (Şendil, D. Çev.). İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Söylemez, Z. (2021). 24 numaralı Ayntab şer’iyye sicili’nin transkripsiyonu ve değerlendirmesi. (Yüksek Lisans Tezi). YÖK Tez Merkezi veri tabanından erişildi. (https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp).
• Şeker, M. (1993). Vakfiyelerin Türk kültürü bakımından özellikleri. Tarih İncelemeleri Dergisi, 8 (1), 1-18.
• Şemseddin Sami (2004). Kâmûs-ı Türkî. İstanbul: Çağrı Yayınları.
• Tanrıkorur, Ş. B. (1996). Gaziantep Mevlvîhânesi. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (DİA), Cilt: 13, 475-477. İstanbul: Diyanet Vakfı Yayınları.
• Taşkesen, M. Ö. (2017). Osmanlı döneminde sosyal refah sistemi olarak vakıflar. İş ve Hayat, 3 (5), 57-66.
• Teber, Ö. F. (2002). Osmanlı toplumunda bir sosyal kurum olarak vakıf çeşitleri ve işleyişi. Dini Araştırmalar Dergisi, 4 (12), 197-205.
• Temizer, N. C. ve Öztürk, S. (2020). 19. yüzyılda Osmanlı tarım işletmeleri (Edremid, Kemeredremid, Ayvalık ve Ayvacık örneği). Vakıflar Dergisi, 54, 139-159.
• Torkak, B. (2023). Atik Şikâyet Defterlerinde Ayntab, Diyarbekir ve Ruha (1649-1837). (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Harran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Şanlıurfa.
• Tuğ, B. (2023). Namus siyaseti: 18. yüzyıl Osmanlı Anadolusu’nda ırz, şiddet, hukuk. (Akgün, G. Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Tuğluca, M. (2016). Osmanlı devlet-toplum ilişkisinde şikâyet mekanizması ve işleyiş biçimi. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Turan, A. N. (1999). Mahremiyetin muhafızları darüssaade ağaları. Osmanlı Araştırmaları, 19, 123-148.
• Turgut, B. (2018). İslâm medeniyetinde vakfiye: Hz. Ömer örneği. İlahiyat Tetkikleri Dergisi, 50, 271-293.
• Uçaner, M. (2022). Hafızasını kaybeden kent Anteb. Ankara: Dipnot Yayınları.
• Ünal, M. A. (2007). Osmanlı müesseseleri tarihi. Isparta: Fakülte Kitabevi.
• Yediyıldız, B. (1999). Osmanlılar döneminde Türk vakıfları ya da Türk hayrat sistemi. Türkler, Cilt: 5, 17-31. Ankara: Yeni Türkiye Yayınları.
• Yediyıldız, B. (2003). XVIII. yüzyılda Türkiye’de vakıf müessesesi. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Yediyıldız, B. (2012). Vakıf. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (DİA), Cilt: 42, 479-486. İstanbul: Diyanet Vakfı Yayınları.
• Yılmaz, Y. (2014). Vakıf kurumunun dayandığı temel referanslar ve zürrî vakıfların vakıf sistemindeki yeri. Dini Araştırmalar Dergisi, 17 (44), 43-66.
• Yüksel, H. (1994). Ayıntab Mevlevihânesi. Toplumsal Tarih Dergisi, 1 (5), 43-46.