Denizyoluyla İthalatın Belirleyicileri; Sınır Testi Yaklaşımı

Year 2025, Volume: 10 Issue: 2, 472 - 482, 11.11.2025

Elif Meryem Yurdakul

https://doi.org/10.26650/JTL.2025.1281070

Abstract

Dünya ticaretinin yaklaşık %80’i, Türkiye’de ise uluslararası ticaretin %88’i denizyoluyla gerçekleşmektedir. Karayolu, havayolu ve demiryoluyla taşımacılık yöntemlerine göre maliyet açısından daha avantajlı olan denizyoluyla taşı macılık, uluslararası ticarette giderek daha büyük önem kazanmaktadır Küresel ticaretin ve uluslararası lojistiğin vazgeçilmez bir bileşeni olarak denizyolu taşımacılığı, dünya ekonomisinin sürekliliğini sağlayan kritik bir faktördür. Bu çalışma Türkiye’de 20132021 yılları arasında denizyoluyla ithalatın, döviz kuru, Sanayi Üretim Endeksi, Baltık Kuru Yük Endeksi ve Emtia Endeksi arasındaki ilişkiyi incelemiştir. ARDL sınır testi ile kısa ve uzun dönem ilişkilerin araştırıldığı çalışmada elde edilen bulgulara göre değişkenler arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki bulun maktadır. Uzun dönem katsayılarına göre denizyoluyla ithalat ile döviz kuru, sanayi üretim endeksi ve emtia endeksi arasında pozitif, Baltık Kuru Yük Endeksi arasında negatif bir ilişki bulunmaktadır. Kısa dönem katsayıları açısından değerlendirildiğinde ise uzun dönem ile tutarlı olduğu gözlemlenmiştir. Hata düzeltme katsayısı beklenildiği gibi negatiftir. Diğer bir ifade ile uzun dönemde birlikte hareket eden seriler arasında, kısa dönemde meydana gelen sapmalar ortadan kalkmaktadır. Deniz yoluyla taşınan ithalatta döviz kurunun, Sanayi Üretim Endeksinin, Baltık Kuru Yük Endeksinin ve Emtia endeksinin dikkate alınması gerektiği sonucuna ulaşılmıştır.

Keywords

Uluslararası Ticaret , İthalat , Deniz Taşımacılığı , ARDL Sınır Testi

Determinants of Import by Sea; Bounds Test Approach

Abstract

Approximately 80% of world trade and 88% of international trade in Turkey is carried out by sea. As an indispensable component of global trade and international logistics, maritime transportation is a critical factor that ensures the continuity of the world economy. This study examines the relationship between seaborne imports, exchange rate, Industrial Production Index, Baltic Dry Index and Commodity Index between 20132021 in Turkey. According to the findings of the study, which investigates short and long run relationships with ARDL bounds test, there is a statistically significant relationship between the variables. According to the longrun coefficients, there is a positive relationship between seaborne imports and exchange rate, industrial production index and commodity index, and a negative relationship between Baltic Dry Index and Baltic Dry Index. When evaluated in terms of short run coeffi cients, it is observed that it is consistent with the longrun. The error correction coefficient is negative as expected. In other words, the deviations between the series that move together in the long run disappear in the short run. It is concluded that exchange rate, Industrial Production Index, Baltic Dry Index and Commodity Index should be taken into account in imports transported by sea.

Keywords

International Trade , Import , Sea Freight , ARDL Bounds Test

References

• Acar, Ö. F. V & Çetinceli, K. (2020). Uluslararası ticarette taşıma türlerinin Türkiye'nin lojistik performans endeksine etkisi ve iş yapma kolaylığı endeksi ilişkisi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 7 (3), ss. 887-905. https://doi. org/10.30798/makuiibf.796320 google scholar
• Apaydın, C. & Kurt, A. S. (2019). Türkiye için ithalat talep fonksiyonu tahmini (1970^2016). Dokuz Eylül Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 20 (1), ss. 127-139. https://doi.org/10.24889/ifede.414919 google scholar
• Bayraktutan, Y. & Bıdırdı, H. (2010). The basic determinant of Turkish import (1989^2004). Ege Academic Review, 10 (1), ss. 351-369. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/eab/issue/39875/473177 google scholar
• Can, A. & Erbay, E.R. (2023) Seçilmiş gelişmekte olan ekonomilerde deniz ticaretinin ekonomik büyüme üzerine etkisi: panel ARDL testinden ampirik kanıtlar, Balkan and Near Eastern Journal of Social Sciences, 9 (SI), ss. 502-509. /https://www.ibaness.org/ bnejss/2023_09_special_issue/52_Can_and_Erbay.pdf. google scholar
• Ceyhan, İ. F.,ve Demirci, F. (2023). Türk deniz ve kıyı sularında yük taşımacılığı sektörünün Entropi^Copras yöntemleriyle finansal performansının analizi. Journal of Transportation and Logistics, 7(2), ss. 341-356. https://doi.org/10.26650/JTL.2022.1029349 google scholar
• Emeç, A. S. (2021). Türkiye’nin deniz yolu ihracatını etkileyen faktörler. Tarsus Üniversitesi Uygulamalı Bilimler Fakültesi Dergisi, 1(2), ss. 1-14. google scholar
• Eryüzlü, H. (2019). Dünya deniz ticareti ve Türkiye dış ticareti ilişkileri: ekonometrik bir analiz. The Journal of Social Science, 3 (5), ss. 152-162. https://doi.org/10.30520/tjsosci.524826 google scholar
• Hong, P. (1999). Import elasticities revisited, Discussion Paper No. 10, Department of Economic and Social Affairs, United Nations. google scholar
• Johansen, S. & Juselius, K. (1990), Maximum likelihood estimation and inference on cointegration – with application to the demand for money. Oxford Bulletin of Economics and Statistics, 52(2), ss. 169-210. google scholar
• Kim, B.C. (2017). Does exchange rate volatility affect korea's seaborne import volume, The Assia Journal of Shipping and Logistics, 33(1). ss. 43-50. google scholar
• Narayan, P. K. & Narayan, S. (2005). Estimating income and price elasticities of imports for Fiji in a cointegration framework, Economic Modelling, 22, ss. 423-438. https://doi.org/10.1016/j.econmod.2004.06.004 google scholar
• Pesaran, M. H. & Shin, Y. (1999). Autoregressive distributed lag modelling approach to cointegration analysis, Econometrics and Economic Theory in The 20th Century: The Ragnar Frisch Centennial Symposium. Ed. / Steinar Strom. Cambridge: Cambridge University Press”, ss. 371-413. google scholar
• Pesaran, M. H. & Shin, Y.,Smith, R. J. (2001). Bounds testing approaches to the analysis of level relationship, Journal of Applied Econometrics, 16(3), ss. 289-326. https://doi.org/10.1002/jae.616 google scholar
• Takım, A. & Ersungur, Ş. M. (2016). Taşıma şekillerine göre Türkiye’de dış ticaretin analizi: mevcut durum, sorunlar ve beklentiler. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19 (3), 357-376. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ataunisosbil/issue/45086/563161 google scholar
• Tarı, R. & İnce, M. R. (2019). Denizyolu taşımacılığı piyasası kapsamında küresel ticaret hacminin analizi: Markov rejim değişim modeli. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (37), ss. 1-20. https://doi.org/10.35343/kosbed.581404 google scholar
• Tunalı, H., & Akarçay, N. (2018). Deniz taşımacılığı ile sanayi üretimi ilişkisinin analizi: Türkiye örneği. İktisadi İdari ve Siyasal Araştırmalar Dergisi, 3(6), ss. 111-122. https://doi.org/10.25204/iktisad.406183 google scholar TÜİK (2022) Türkiye İstatistik Kurumu Resmi İnternet Sitesi. https://www.tuik.gov.tr/ google scholar
• Usta, G. & Sarı, A. (2021). Denizyolu ticareti, ekonomik büyüme ve dış ticaret haddi arasindaki ilişkinin incelenmesi: Türkiye için ARDL yaklaşımı. Nazilli İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2 (1), ss. 31-44. https://dergipark.org.tr/tr/pub/niibfd/issue/59635/ 869261 google scholar
• Yıldız Contuk, F. (2021). Covid -19'un Borsa İstanbul üzerindeki etkisi: bir ARDL sınır testi modeli. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (89), ss.101-112. https://doi.org/10.25095/mufad.852088 google scholar
• Yıldız, R. (2022). A case study of examining the relationships between maritime foreign trade, gdp, and the construction in Turkey. Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 12 (2), ss. 1213-1230. https://doi.org/10.48146/ odusobiad.1093034 google scholar