Türkiye’de Dolaylı ve Dolaysız Vergilerin Gelir Dağılımına Etkisi: Ekonometrik Bir Uygulama

Yıl 2019, Cilt: 14 Sayı: 55, 277 - 287, 31.07.2019

Tuğay Günel

https://doi.org/10.19168/jyasar.544584

Cited By: 5

Öz

Küreselleşme ile birlikte dünyanın karşı karşıya kaldığı önemli sosyal
ve ekonomik sorunlarından biri de gelir dağılımı sorunudur. Gelir dağılımı
sorunu günümüzde ülkelerin ortak sorunudur. Bu bağlamda, ülkelerin gelir
dağılımı sorununu çözmek için ellerinde bulunan en önemli araçlardan biri de
vergi politikasıdır. Vergi politikaları ile vergi yapısı ve vergi oranlarında
yapılacak değişikliklerle gelirin yeniden dağılımı düzenlenebilmektedir.
Özellikle vergiler dolaylı ve dolaysız vergiler şeklinde sınıflandırıldığında
dolaylı ve dolaysız vergilerin vergi gelirleri arasında payı değiştirilerek
gelir dağılımını düzenlemek mümkündür.  Bu
bağlamda,  çalışmanın amacı Türkiye’de
dolaylı ve dolaysız vergilerin gelir dağılımına etkisini ampirik olarak test
etmektir. Çalışmada 1987-2016 dönemi yıllık verileri ile Johansen eşbütünleşme
testi yapılmaktadır. Eşbütünleşme testi sonucuna göre dolaylı ve dolaysız
vergiler ile gelir dağılımı arasında uzun dönemli bir ilişkinin olduğu tespit
edilmiştir. Ayrıca Türkiye’de dolaylı vergilerin gelir dağılımını negatif,
dolaysız vergilerin ise gelir dağılımını pozitif etkilediği bulgusuna
ulaşılmıştır. Son olarak Granger nedensellik analizine göre ise dolaylı ve
dolaysız vergilerden gelir dağılımına doğru tek yönlü nedensellik ilişkisi
bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler

Gelir Dağılımı, Dolaylı Vergiler, Dolaysız Vergiler, Gini Katsayısı Johansen Eşbütünleşme

Kaynakça

• Aktan, Coşkun. C. ve Vural, İstiklal. Y. 2002. “Makro-Ekonomik Politikalar, Gelir Dağılımı ve Yoksulluk”, Yoksullukla Mücadele Stratejileri, Ankara: Hak-iş Konfederasyonları Yayınları.
• Albayrak, Özlem. 2017. “Redistributive Effects of Indirect Taxes in Turkey 2003”, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2(1).
• Ayyıldız, Fatih. V. 2017. “Gelir Adaletsizliğinin Sebeplerinin Araştırılması: Ampirik Analiz.” Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergi, 34(34), 131-141.).
• Çalcalı, Önder. 2013. “Kamu Maliyesi Perspektifinden Adam Smith”, Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, (11).
• Çalışkan, Şadan. 2010. “Türkiye’de Gelir Eşitsizliği ve Yoksulluk”, Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, (59), 89-132).
• Demirgil, Bünyamin. 2018. Vergilerin Gelir Dağılımı Üzerindeki Etkisi: Ampirik Bir Çalışma. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 19(2), 118-131.
• Dickey, Augmented. D. ve Fuller, Wayne. A. 1979. “Distribution of The Estimators For Autoregressive Time Series With A Unit Root”, Journal of the American Statistical Association, 74(366a), 427-431.
• Divitçioğlu, Sencer. 1982. Değer Üretim ve Bölüşüm, Ar Basım Yayım ve Dağıtım, İstanbul.
• Granger, C. W. 1969. “Investigating Causal Relations by Econometric Models And Cross-Spectral Methods. Econometrica”: Journal of the Econometric Society, 424-438.
• Hollander, Samuel. 1987. Classical Economics, Basil Blackwell, Oxford.
• Işık, Nihat. ve Kılınç, Efe. C. 2009. “OECD Ülkelerinde Vergi Yükü Ve Vergi Türleri: Karşılaştırmalı Bir Analiz”, Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 2009 (2), 147-173.
• Johansen, Soren. 1988. “Statistical Analysis of Cointegration Vectors”, Journal of Economic Dynamics and Control, 12(2-3), 231-254.
• Kaldor, Nicholas. 1955. “Alternative Theories of Distribution”, The Review of Economic Studies, 23 (2), 83–100.
• Kozuharov, Sasho, Petkovskı, Vladimir and Rıstovska, Natasha. 2015. “The Impact of Taxes Measured By Gini Index in Macedonia”, UTMS Journal of Economics, 6(1), 41-52.
• Martorano, Bruno. 2018. “Taxation and Inequality in Developing Countries: Lessons from the Recent Experience of Latin America”, Journal of International Development, 30(2), 256-273.
• Obarettın, Osasu, Akhor, Sadiq. O. and Oseghale, Osahon. E. 2017. “Taxation an Effective Tool for Income Re-Distribution in Nigeria”, Mediterranean Journal of Social Sciences, 8(4), 187-196.
• Phıllıps, Peter C.B. and Perron, Pierre. 1988. “Testing For A Unit Root In Time Series Regression”, Biometrika, 75(2), 335-346.
• Saez, Emmanuel. 2004. “Direct or Indirect Tax Instruments For Redistribution: Short-Run Versus Long-Run”, Journal of Public Economics, 88(3-4), 503-518.
• Susam, Nazan.and Oktayer, Nagihan. 2007. “Türkiye Ekonomisinde Genel Bütçe Vergi Gelirleri İçinde Dolaysız ve Dolaylı Vergiler (1995-2005)” Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 21(2).
• Tanrıverdi, Pınar. 2007. “Gelir Dağılımı Ve Vergilerin Gelir Dağılımı Üzerine Etkileri” Yüksek Lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Denizli.
• Ulutürk, Süleyman. and Ersezer, Devrim. 2005. “Gelir, Gelir Dağılımı Yaklaşımları ve Devletin Rolü”, Maliye Araştırma Merkezi Konferansları, (47), 87-105.