Bringing Museum Function to Turkish-Islamic Period Educational Buildings and Educational Function of Museums: 13th Century Konya Examples

Year 2024, Volume: 9 Issue: 18, 84 - 118, 31.12.2024

Yağmur Turunğ Doğan

Abstract

Abstract
As in all areas of life, the destruction caused by the flow of time in the historical
buildings built in the past is of course a normal situation. Protecting historical buildings has
become very difficult due to natural disasters as well as the human factor. Ensuring that
historical structures survive by minimizing these destructive effects is an important protection
problem. For this purpose, the re-functioning method, which is one of the protection methods,
has an important place. In particular, it is possible for the structure, which has been re-
functioned, to bear the traces and spirit of the past, with the appropriate arrangements and
applications. In this study, three educational structures belonging to the 13th century, which
has been brought to the museum function in Konya, have been handled in terms of space
setting in order to protect and survive the historical texture. In addition, due to the fact that the
historical artifacts discussed are educational structures, the education function, which is an
1 Doktora Öğrencisi, Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Sanat Tarihi Bölümü

important function of museums today, has been emphasized. For this purpose, some
evaluations have been made about how various educational activities can be applied on how
the works exhibited are created.

Keywords

museum, turkish-islamic period, education, 13th century

Türk-İslam Dönemi Eğitim Yapılarına Müze İşlevinin Kazandırılması ve Müzelerin Eğitim Fonksiyonu: 13. yy Konya Örnekleri

Abstract

Hayatın her alanında olduğu gibi geçmişte inşa edilen tarihi yapılarda da zamanın
akışıyla oluşan tahribat elbette olağan bir durumdur. İnsan faktörünün yanı sıra doğal afetlerin
de etkisiyle tarihi yapıları korumak oldukça güçleşmiştir. Bu yıkıcı etkilerin en aza
indirgenerek tarihi yapıların ayakta kalmasının sağlanması önemli bir koruma problemidir. Bu
amaçla koruma yöntemlerinden biri olan yeniden işlevlendirme yöntemi mühim bir yer
tutmaktadır. Bilhassa yeniden işlevlendirilen yapının, geçmişin izlerini ve ruhunu taşıması,
günümüzde ona uygun düzenlemeler ve uygulamalarla mümkün görünmektedir. Bu çalışmada
Konya’da müze işlevi kazandırılan 13.yy’a ait üç eğitim yapısı, tarihi dokuyu koruma ve
yaşatma adına mekân kurgusu açısından ele alınmıştır. Ayrıca ele alınan tarihi eserlerin eğitim
yapısı olmasının özü itibariyle hasebiyle, günümüzde müzelerin önemli bir işlevi olan eğitim
fonksiyonuna vurgu yapılmıştır. Bu amaçla, sergilenen eserlerin nasıl imal edildiğine dair
çeşitli eğitim faaliyetlerinin ne şekilde uygulanabileceği hakkında bazı değerlendirmelerde
bulunulmuştur.

Keywords

müze, eğitim, konya, koruma, türk-islam dönemi, 13.yüzyıl

References

• Akmehmet Tezcan, K. , Ödekan A. (2006). “Müze Eğitiminin Tarihsel Gelişimi”, İTÜ Dergisi, 3(1), 47-58.
• Alkan, A. (1993). Tarihi Çevre ve Planlama Çalışmaları. Konya, Selçuk Üniversitesi Selçuklu Araştırma Merkezi.
• Atagök, T. (1882). Bir Serginin Ardından. Sanat Çevresi.
• Atagök, T. (1999). Yeniden Müzeciliği Düşünmek. İstanbul, Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayın no: 99. 0453.
• Atçeken, Z. (1998) . Konya’daki Selçuklu Yapılarının Osmanlı Devrinde Bakımı ve Kullanılması. Ankara, Türk Tarih Kurumu.
• Altınoluk, Ü. (1998). Binaların Yeniden Kullanımı. İstanbul, Yem Yayınları.
• Erdemir, Y. (2001). Karatay Medresesi Çini Eserler Müzesi. Konya, Konya Valiliği.
• Eldek Güner, H. (2017). “Liseden Müzeye, Eğitimden Tüketime; Kayseri Lisesi’nin Milli Mücadele Müzesi’ne Dönüşümü”. TUBA-KED, 67-87.
• Erdoğan, T. (2003). Türkiye’deki Arkeoloji Müzelerinde Yapılan Eğitsel Faaliyetler. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Gazi ve Boduroğlu (2015). “ İşlev Değişikliğinin Tarihi Yapılar Üzerine Etkileri Alsancak Levanten Evleri Örneği”. Megaron, 57-69.
• Gökçe, E. (2018). Tarihi Yapıların Yeniden İşlevlendirilmesi: Manisa İli Kurşunlu Han Restorasyon Örneği. Yayımlanmamış Uzmanlık Tezi. İller Bankası Anonim Şirketi.
• Göçer, P. Ö. (2003). “Devingen Toplum Esnek Mekanlar İster”, Arredemonto Mimarlık Dergisi, 2003/02, 9-13.
• Karabıyık, A. (2007). Çağdaş Sanat Müzeciliği Kapsamında Türkiye’deki Müzecilik Hareketlerine Bir Bakış. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
• Karpuz, H. (2002). Konya Karatay Medresesi Çini Eserler Müzesi. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi içinde. Cilt.26, ss.195. Ankara. TDV Yayınları.
• Konyalı, İ. H. (1964). Anadolu Medreseleri. İstanbul, Mimarlık Fakültesi Yayınları.
• Kuban, D. (2000). Tarihi Çevre Korumanın Mimarlık Boyutu. İstanbul, Yapı Endüstri Merkezi Yayınları.
• Kuleli, E.(1998). Özgün İşlevini Sürdüremeyen Anıtların Yeniden Kullanım Sorunları. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Kuran, A. (1969). Anadolu Medreseleri. Cilt I. Ankara, ODTÜ Mimarlık Fakültesi Yayını, Yayın No: 9.
• Kuruoğlu Maccario, N. (2002). “Müzelerin Eğitim Ortamı Olarak Kullanımı”, Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(1), 276-281.
• Mülayim, S. (2001). Karatay Medresesi, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi içinde, Cilt. 24, ss.475-476. İstanbul, TDV Yayınları.
• Okan, B. (2018). “ Günümüz Müzecilik Anlayışındaki Yaklaşımlar ve Müze Oluşumunu Etkileyen Unsurlar”. Tykhe Sanat ve Tasarım Dergisi, 3(4), 214-242.
• Öner,G. , Çengelci Köse,T. (2019). Müze ve Tarihi Mekanlarda Değer ve Beceri Kazandırmaya Yönelik Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Görüşleri . Turkısh History Education Journal, 8(1), 98-128.
• Özbek, G., Akyol, A. A., Köksal, A. (2017). “ Ankara’daki Müzelerin Eğitim İşlevleri Açısından İncelenmesi”. Milli Eğitim Dergisi, 214 (Bahar), 47-53.
• Tapan, M. (2007). Soru ve Cevaplarla Koruma. İstanbul, TMMOB Büyükkent Şubesi Yayınları.
• Tayla, H. (1988). “İşlevlendirme Koruma Karşıtlığı”. Yapı Dergisi, 84, 103-111.
• Tekeli, İ. (1989).“Kentsel Korumada Değişik Yaklaşımlar Üzerine Düşünceler”. Ankara, Türkiye İkinci Dünya Şehircilik Günü Kollogyumu.
• Uluçam, A. (2009). “Sırçalı Medrese”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. Cilt. 37, ss. 126-127. İstanbul, TDV Yayınları.
• Yaldız, E. , Eroğlu, B. (2010). “Koruma ve Yeniden Kullanım Bağlamında Konya Sırçalı Medresesi”. Türk-İslam Medeniyeti Akademik Araştırmalar Dergisi, 9, 71-78.
• Yaldız, E.(2003). Konya’daki Medrese Yapılarının Yeniden Kullanım Koşullarına Göre Değerlendirilmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Yavaş, D. ve Çobanoğlu A. V. (2000) “İnce Minareli Medrese”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. Cilt. 22, ss. 269-270. İstanbul, TDV Yayınları.