Gasset Felsefesinde Kitleselleşme Sorunu, Kültür Eğitimi ve Üniversitenin Misyonu

Year 2023, Volume: 22 Issue: 1, 213 - 263, 30.03.2023

Ayşe Çiğdem Kocaman

https://doi.org/10.20981/kaygi.1185853

Abstract

İspanya’nın önemli düşünürlerinden José Ortega y Gasset’e göre, Avrupa’da 19. yüzyılda başlayan kitleselleşme, 20. yüzyılda da toplumsal, kültürel, siyasal alanda önemli bir sorun haline gelmiştir. Çağının toplumlarına, kültürden siyasete, yargı işlevlerinden ahlaka, ekonomiye, dine, gelenek göreneklere kadar, hatta giyim kuşam dahil keyif alma tarzıyla, yani kamusal yaşama bütünüyle kültürden yoksun, niteliksiz kitle insanının/kitlelerin hâkim olduğunu ileri süren Gasset, kitlelerin bu anlamda ayaklandığına, insanın kendini ve yaşamını yapılandırıp şekillendiren ortam koşullarının belirleyicisi haline geldiğine dikkat çekmektedir. Kitlelerin kamusal yaşam üzerindeki egemenliğini, kitleselleşme sorunu olarak nitelendiren Gasset, kendilerini dahi yönetmekten aciz olan kitlelerin ayaklanmasıyla birlikte, insanın kökten gerçekliği olarak gördüğü yaşamın her alanında sorumsuzluğun, başıboşluğun, yararcılığın hüküm sürdüğünü düşünmektedir. Bu durumun, insanlığın geleceğini tehdit ettiğini, tarihsel bir bunalımın kapısını araladığını, dolayısıyla kitle insanını yeni baştan düzenlemenin, karakterini iyileştirmenin, ona sorumluluk ruhu, yaşamsal birtakım değerleri aşılamanın şart olduğunu belirten Gasset’e göre, bu da ancak üniversiteler aracılığıyla gerçekleştirilecek olan kültür eğitimiyle mümkündür. Bu bağlamda yaşadığı dönemin toplumsal koşullarını şaşırtıcı bir berraklıkla tespit eden Gasset, kitleselleşme sorununa ilişkin ileri sürdüğü görüşleriyle güncelin ötesinde düşünebilen bir filozof ve eğitimcidir. Onun kitleselleşme sorununa yaklaşımının hem 21. yüzyılın dünyası hem de insanlığın geleceği açısından yol gösterici olabileceği, bu bakımdan özgün bir yer teşkil ettiği düşünülmektedir. Dolayısıyla bu çalışma, Gasset’in felsefesinin odak noktasını oluşturan kitleselleşme sorununun doğasını, nedenlerini, bu sorunun çözümüyle bağlantılı olarak öne sürdüğü kültür eğitimiyle ilgili görüşlerini ve bu doğrultuda üniversiteye yüklediği misyonu ele almayı konu edinmektedir. Çalışmada Gasset’in, kitleselleşme sorunu ile kültür eğitimi ve üniversite, yükseköğrenim arasında nasıl bir bağ kurduğunu ortaya koymak amaçlanmaktadır.

Keywords

Kökten Gerçeklik Olarak İnsan Yaşamı, Kitle İnsanı, Soylu İnsan, Kitleselleşme, Kültür, KültürEğitimi, Üniversite

The Problem of Massification in Gasset Philosophy Cultural Education and the Mission of the University

Abstract

According to José Ortega y Gasset, one of Spain’s most important philosophers, the massification, which began in Europe in the 19th century, has become a significant social, cultural, and political issue in the 20th century. Gasset who claimed that the societies of his period were completely devoid of culture in terms of culture, politics, judicial functions, morals, economy, religious, traditions, and even the way of enjoyment, including clothing, and that unqualified mass man/masses were dominant, draws attention to the fact that this have led to the rebellion of the masses in this sense, and that people have become the determinants of the environmental conditions that structure and shape themselves and their lives. Gasset, who described the domination of the masses over public life as a problem of massification, believed that irresponsibility, aimlessness, and utilitarianism rule over all aspects of human life that he regarded as the radical reality, with the rebellion of masses, who were unable to govern even themselves. According to Gasset, who stated that this situation threatens the future of humanity, leads up to a historical crisis, and therefore it was essential to reshape mass man, to advance their characters, to plant them spirit of responsibility and certain fundamental values, this could only be accomplished through cultural education provided by universities. In this regard, Gasset is a philosopher and educator who, with his ideas on the issue of massification, could see beyond the current with his ability to identify the social conditions of his day with remarkable insight. It is believed that his approach to massification problem can be a guidance to both the 21st century world and the future of the the humanity, and in this regard, it makes a unique ground. As a result, this research focuses on the nature and origins of the massification problem, which is at the center of Gasset’s philosophy, as well as his ideas on cultural education and the mission he put on the university accordingly. In the study, it is aimed to suggest how Gasset made connection between the problem of massification and cultural education, university, and higher education.

Keywords

Human Life as Radical Reality, Mass Man, Noble Man, Massification, Culture, Culture Education, University

References

• Referans1 Bantock, G. H. (1975). Ortega as Educator, History of Education Quarterly, Published By History of Education Society, Cambridge University Press, 1975, 15 (2), 201-206, Erişim Tarihi: 01.09.2019 (http://www.jstor.org/stable/367981)
• Referans2 Cihan, M. (2010). José Ortega Y Gasset’de İnsan ve Tarih Felsefesi. Konya: Çizgi Kitabevi.
• Referans3 Clive, G. (1974). Revolt of the Masses by José Ortega y Gasset. Daedalus, winter, 1974, vol. 103, no. 1, Published by The MIT Press on behalf of American Academy of Arts & Sciences, 75-82.
• Referans4 Dobson, A. (1989). An Introduction to the Politics and Philosophy of José Ortega y Gasset. Cambridge: Cambridge Universty Press.
• Referans5 Gasset, J. O. (1933). The Modern Theme. Trans. By J. Cleugh. New York: W.W. Norton & Company, INC.
• Referans6 Gasset, J. O. (1941). History As A System. Toward By Philosophy of History. Trans. By H. Weyl. New York: W.W. Norton & Company, INC.
• Referans7 Gasset, J. O. (1957). The Revolt of the Masses. Trans. By Anonymous. New York: W.W. Norton & Company, INC.
• Referans8 Gasset, J. O. (1960). What is Philosophy? Trans. By M. Adams. New York: W.W. Norton & Company, INC.
• Referans9 Gasset, J. O. (1963). Meditations On Quixote. Trans. By E. Rugg & D. Marin. New York: W.W. Norton & Company, INC.
• Referans10 Gasset, J. O. (1968). İhtisaslaşma Barbarlığı. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi içinde (ss. 43-49). (H. Topçuoğlu, Çev.). ISSN: 2458-8342. Cilt: 1 Sayı: 1 Erişim Tarihi: 01.10.2018 (https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/806813)
• Referans11 Gasset, J. O. (1997). Üniversitenin Misyonu. (B. Üçpınar, Çev.). İstanbul: Birleşik Yayıncılık.
• Referans 12 Gasset, J. O. (1998). Üniversitenin Misyonu. (N. G. Işık, Çev.). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Referans13 Gasset, J. O. (2005). Avcılık Üstüne. (D. Türkömer, Çev.). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Referans14 Gasset, J. O. (2011). Kütüphanecinin Görevi. (M. T. Acaroğlu, Çev.). İstanbul: Türk Kütüphaneciler Derneği İstanbul Şubesi.
• Referans15 Gasset, J. O. (2013). Tarihsel Bunalım ve İnsan Ortega y Gasset’ten Seçme Yazılar. (N. G. Işık, Çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
• Referans16 Gasset, J. O. (2014a). İnsan ve Herkes. (N. G. Işık, Çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
• Referans17 Gasset, J. O. (2014b). Kitlelerin Ayaklanması. (N. G. Işık, Çev.). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Referans18 Gasset, J. O. (2014c). Mission Of The University. Trans. By H. L. Nostrand. New York: Routledge Taylor & Francis Group.
• Referans19 Gasset, J. O. (2015). Sistem Olarak Tarih. (N. G. Işık, Çev.). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Referans20 Gasset, J. O. (2017a). Sevgi Üstüne. (Y. Salman, Çev.). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Referans21 Gasset, J. O. (2017b). Sanatın İnsansızlaştırılması ve Roman Üstüne Düşünceler. (N. G. Işık, Çev.). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Referans22 Güçlü, A., Uzun, E., Uzun, S., Yolsal. Ü. H. (2008). Felsefe Sözlüğü, Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• Referans23 Güleryüz, O. (2018). José Ortega Y Gasset: Kitlelerin Eğitimi, Avrupa’nın Öğretmeni José Ortega Y Gasset: Peyzaj Pedagojisi’nden Geleceğin Eğitimi’ne içinde (ss. 55-65). (B. Ata, Ed.). Ankara: Pegem Akademi.
• Referans24 Holmes, W. O. (1975). Human Reality and the Social World: Ortega’s Philosophy of History. Amherst: University of Massachusetts Press.
• Referans25 Işık, N. G. (1992). Sunuş. Ortega y Gasset. Tarihsel Bunalım ve İnsan, Ortega y Gasset’ten Seçme Yazılar içinde (ss. 7-33). İstanbul: Metis Yayınları.
• Referans26 Işık, N. G. (1995). Sunuş. Ortega y Gasset. İnsan ve Herkes içinde (ss. 9-21). İstanbul: Metis Yayınları.
• Referans27 Işık, N. G. (1998). Önsöz. José Ortega y Gasset. Üniversitenin Misyonu içinde (ss. 7-16). İstanbul: Yapı Kredi Kültür Sanat Yayınları.
• Referans28 Işık, N. G. (2010). Sunuş. José Ortega y Gasset. Kitlelerin Ayaklanması içinde (ss. vii-xxi). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Referans29 Ibáñez, F. M. (1998). Felsefe Öyküleri. (H. Koyukan, Çev.). Ankara: İmge Kitabevi.
• Referans30 Marías, J. (1967). History of Philosophy. Trans. By S. Appelbaum & C. C. Strowbridge. New York: Dover Publications, Inc.
• Referans31 Mora, J. F. (1963). Ortega Y Gasset An Outline Of His Philosophy, U.S.A: Yale Universty Press.
• Referans32 Wyatt, J. F. (1981). Ortega Y Gasset’s mission of the university: an appropriate document for an age of economy? West Sussex Institute of Higher Education, Bognor Regis, 6:1, 59-69, doi: http://dx.doi.org/10.1080/03075078112331379529