Beden Eğitimi Öğretmenlerinin Tükenmişlik Düzeylerinin Saptanması ve Karşılaştırılması

Year 2016, Volume: 24 Issue: 3, 1503 - 1516, 15.07.2016

Ali Haydar Kelgökmen Fatma Saçlı Uzunöz Gıyasettin Demirhan

Abstract

Araştırmanın amacı, ilköğretim okullarında görev yapan beden eğitimi öğretmenlerinin tükenmişlik düzeylerini saptamak ve cinsiyet, medeni durum, mesleki hizmet yılı, haftalık ders yükü açısından karşılaştırmaktır. Araştırmaya, Ankara’da görev yapan 127 beden eğitimi öğretmeni katılmıştır. Veri toplama aracı olarak, Maslach Tükenmişlik Ölçeği (Maslach Burnout Inventory) (Maslach ve Jackson, 1981), verilerin analizinde ise tanımlayıcı istatistik, t-testi ve tek yönlü varyans analizi (ANOVA) kullanılmıştır. Araştırma sonucunda beden eğitimi öğretmenlerinin; duygusal tükenme ve duyarsızlaşma boyutlarında düşük, kişisel başarı boyutunda yüksek tükenmişlik düzeyinde oldukları görülmüştür. Beden eğitimi öğretmenlerinin tükenmişlik düzeyleri; cinsiyet, medeni durum ve haftalık ders yükü değişkenlerine göre karşılaştırıldığında, duygusal tükenme, duyarsızlaşma ve kişisel başarı boyutlarında anlamlı bir fark bulunmazken; duyarsızlaşma boyutunda, mesleki hizmet yılına göre anlamlı bir fark olduğu bulunmuştur.

Keywords

Beden eğitimi öğretmeni, tükenmişlik, duygusal tükenme, duyarsızlaşma, kişisel başarı

Determination and Comparison Of Physical Education Teachers’ Burnout Levels

Abstract

The purpose of this study was to determine burnout levels of physical education (PE) teachers, who work at primary schools in Ankara, and to compare teachers’ burnout levels regarding gender, marital status, working experience, and workload. The study was included 127 physical education teachers. Maslach Burnout Inventory (Maslach & Jackson 1981) was used to gather data. Descriptive statistics, t-test and ANOVA were used for data analyses. The results showed that physical education teachers were at low level in emotional exhaustion and depersonalization subtests whereas at high level in personal accomplishment subtest. As we compared total scores regarding gender, marital status and workload there were no significant differences among teachers’ burnout levels in subtests. However, there was a significant difference in depersonalization subtest regarding working experience.

Keywords

Physical education teacher, burnout, emotional exhaustion, depersonalization, personal accomplishment

References

• Aslan, S.H., Gürkan, S.B., Alparslan, Z.N. ve Ünal, M. (1996). Tıpta uzmanlık öğrencisi hekimler- de tükenme düzeyleri. Türk Psikiyatri Dergisi, 7 (1), 39-45.
• Avşaroğlu, S., Deniz, M.E. ve Kahraman, A. (2005). Teknik öğretmenlerde yaşam doyumu iş do- yumu ve mesleki tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (14), 115-129.
• Baykoçak, C. (2002). “Beden Eğitimi Öğretmenlerinin Mesleki Sorunları ve Tükenmişlik Düzey- leri (Bursa ili uygulaması).” Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
• Baysal, A. (1995). “Lise ve Dengi Okul Öğretmenlerinde Tükenmişliğe Etki Eden Faktörler.” Ya- yımlanmamış doktora tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Cheuk, W.H. & Sai, W.K. (1995). Stress, social support, and teacher burnout in Macau. Current Psychology, 14 (1), 42-46.
• Çam, O. (24-26 Haziran 1992). Hemşirelerin Tükenmişlik Düzeyleri ve Tükenmişliği Etkileyen Bazı Etmenlerin İncelenmesi. III. Ulusal Hemşirelik Kongresinde sunulmuş bildiri, Sivas.
• Ergin, C. (1992). Doktor ve Hemşirelerde Tükenmişlik ve Maslach Tükenmişlik Ölçeğinin Uygulanma- sı. VII. Ulusal Psikoloji Kongresi Bilimsel Çalışmaları. Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayını.
• Girgin, G. (1995). “İlkokul Öğretmenlerinde Meslekten Tükenmişliğin Gelişimini Etkileyen Değiş- kenlerin Analizi ve Bir Model Önerisi.” Yayımlanmamış doktora tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Girgin, G. ve Baysal A. (2005). Tükenmişlik sendromuna bir örnek: Zihinsel engelli öğrencilere eğitim veren öğretmenlerin mesleki tükenmişlik düzeyi. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni, 4 (4), 172-187.
• Gündüz, B. (2005). İlköğretim öğretmenlerinde tükenmişlik. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(1), 152-166.
• Hamman, D.L. & Gordon, D.G. (2000). Burnout: An occupational hazard. Music Educators Jour- nal, 87 (3), 34-39.
• Kokkinos, C.M. (2007). Job stressors, personality and burnout in primary school teachers..British Journal of Educational Psychology, 77 (1), 229-243.
• Koustelios, A. (2003). Burnout among physical education teachers in Greece. International Journal of Physical Education, 40(1), 32–8.
• Koustelios, A. & Tsigilis, N. (2005). The relationship between burnout and job satisfaction among physical education teachers: A multivariate approach. European Physical Education Review, 11 (2), 189- 203.
• Leung, P.Y.D. & Lee, S.W.W. (2006). Predicting intention to quit among Chinese teacher: Differen- tial predictability of the components of burnout. Anxiety, Stress, and Coping, 19 (2), 129-141.
• Maslach, C. & Jackson, S.E. (1981). The measurement of experienced burnout. Journal of Occu- pational Behavior, 2, 99- 113.
• Maslach, C., Schaufeli, B.W. & Leiter, P.M. (2001). Job burnout. Annual Reviews Pscyhology, 52, 397- 422.
• Mearns, J. & Cain, E.J. (2003). Relationships between teachers’ occupational stress and their bur- nout and distress: Roles of coping and negative mood regulation expectancies. Anxiety, Stres, and Coping, 16 (1), 71-82.
• Ozdemir, S. (2006). Burnout levels of teachers of students with AD/HD in Turkey: Comparison with teachers of non-AD/HD students. Education and Treatment of Children, 29 (4), 693-709.
• Örmen, U. (1993). “Tükenmişlik Duygusu ve Yöneticiler Üzerine Bir Uygulama.” Yayımlanma- mış yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Schwarzer, R., Schmitz, G.S. & Tang, C. (2000). Teacher burnout in Hong Kong and Germany: A cross- cultural validation of the Maslach Burnout Inventory. Anxiety, Stress and Coping, 13, 309-326.
• Sears, S.F., Jr. Urizar, G.G. & Jr. Evans, G.D. (2000). Examining a stress-coping model of burnout and depression in extension agents. Journal of Occupational Health Psychology, 5(1), 56-62.
• Smith, D. & Leng, G.W. (2003). The prevalence and sources of burnout in Singapore secondary school physical education teachers. Journal of Teaching in Physical Education, 22(2), 203–18.
• Talmor, R., Reiter, S. & Feigin, N. (2005). Factors relating to regular education teacher burnout in inclusive education. European Journal of Special Needs Education, 20 (2), 215-229.
• Torun, A. (1996). Stres ve Tükenmişlik, S. Tevrüz (Ed.) Endüstri ve Örgüt Psikolojisi (ss.43-53). Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayını.
• Tuğrul, B ve Çelik, E. (2002). Normal çocuklarla çalışan anaokulu öğretmenlerinde tükenmişlik. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2 (12), 1-11.