Dönüşmesi Gereken Bir Olgu: Kentsel Dönüşüm

Year 2023, , 420 - 442, 20.03.2023

Nihal Tataroğlu , Gamze Uzun

https://doi.org/10.35674/kent.1023442

Abstract

Yüzyılın en önemli sorunu kuşkusuz ki biyosferin sürdürülebilirliğidir. Söz konusu sorun mekânsal ölçek olarak kentlerde her gün daha belirgin bir nitelik kazanmaktadır. Bu kapsamda kentlerin sürdürülebilirliği sorunsalı önem kazanmıştır. Kentlerin yeni bir anlayışla yeniden inşa edilmesi gerekliliği Covid-19 küresel salgınıyla bir kez daha anlaşılmıştır. Bugüne kadar kentler “pazar” mekânı olarak sadece ekonomik göstergeler üzerinden tasarlanmıştır. Oysa gelinen noktada kentsel ekosistemde yaşanan krizin tüm ekonomik göstergeleri yerle bir ettiği görülmüştür. Bu nedenle kentlerin, bir pazar olmanın ötesinde bir ekosistem olduğu gerçeği üzerinden tasarlanması gerekmektedir. Sürdürülebilirliği sağlanacak şekilde mevcut kentlerin yeniden tasarlanmasında elimizdeki en önemli uygulama araçlarından birisi kentsel dönüşüm uygulamalarıdır. Bununla birlikte mevcut kentsel dönüşüm uygulamaları yaşadığımız krize cevap verecek nitelikte değildir. Bu nedenle kentlerin yeniden yapılandırılmasında en önemli uygulama aracı olan kentsel dönüşüm politika ve uygulamalarının daha işlevsel kılınarak yaşanan ekolojik krize cevap verecek niteliğe kavuşturulması gerekmektedir. Bunun için kentsel dönüşüm uygulamalarında benimsenen klasik planlama ve altyapı yaklaşımlarının dönüşmesi gerekmektedir.

Keywords

sürdürülebilir kentler, kentsel ekosistem, kentsel dönüşüm, ekolojik kentsel planlama, ekolojik altyapı

A Concept That Needs to Transform: Urban Transformation

Abstract

Sustainability of biosphere is undoubtedly the most important problem of this century. This problem becoming a more prominent feature in cities as a spatial scale by the time. In this context, sustainability problem of the cities has gained more importance. Especially, together with the occurrence of Covid-19 epidemic, it becomes more observable that cities are the center of crisis in the earth surface and the necessity of redesign/rebuilding of the cities is essential. Until today, cities have been designed as market spaces only on economic indicators. However, it is seen that the crisis in the urban ecosystem has destroyed all economic indicators. Therefore, cities should be designed with the reality of being more an ecosystem than a market. Urban transformation applications are one of the most important implementation tools to redesign of the existing cities in a way to ensure sustainability. However, existing urban transformation practices are not capable of responding to the crisis we are experiencing. For this reason, urban transformation practices, which are the most important application tools in the re-design of cities, should be made more functional and rendered to respond to the ecological crisis. Therefore, the classical planning and infrastructure approaches adopted by urban transformation applications need to be transformed.

Keywords

sustainable cities, urban ecosystem, urban transformation, ecological urban transformation, ecological urban planning, urban infrastructure

References

• Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun. (2012, 05 16). 6306 sayılı kanun.
• Akkar, M. (2006). Kentsel Dönüşüm Üzerine Batı'daki Kavramlar, Tanımlar, Süreçler ve Türkiye. Planlama (2), 29-38.
• Alberti. M. (2008). Advances In Urban Ecology: Integrating Humans and Ecological Processes in Urban Ecosystems. New York: Springer Science+Business Media.
• Angın, C. (2016). Anayasa Mahkemesi ve Danıştay Kararlarında Yerel Yönetimler ve Yerel Özerklik. Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 6(3), s. 643-656.
• Balaban. O. (2017). İnşaat Sektörü Neyin Lokomotifi? T. Bora içinde, İnşaat Ya Resulullah (s. 17-33). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Belediye Kanunu. (2005, 07 03). 5393 sayılı kanun.
• Birleşmiş Milletler Dünya Çevre ve Kalkınma Komisyonu. (1987). Ortak Geleceğimiz, Ankara: Türkiye Çevre Sorunları Vakfı Yayını.
• British Ecological Society (2013). Urban Planning For Ecology: Insights and Opportunities. https://www.britishecologicalsociety.org/urban-planning-for-ecology-insights-and-opportunities/
• Childers, D.L., Bois, P., Hartnett, H.E., McPhearson, T., Metson, G.S. ve Sanchez, C.A., (2019). Urban Ecological Infrastructure: an Inclusive Concept for The Non-Built Urban Environment. https://www.elementascience.org/articles/10.1525/elementa.385/
• Colantonio, A., ve Dixon, T. (2011). Urban Regeneration & Social Sustainability; Best Practice from European Cities. United Kingdom: Wiley-Blackwell.
• Czischke, D., Moloney, C. ve Turcu, C. (2015). Sustainable Regeneration in Urban Areas (URBACT II), Fransa: URBACT.
• Çiğdem, A. (1997). Toplum, Doğa ve Eko-politik hareketler. Birikim dergisi, 98, 31-3.
• Demirkol, S., ve Bereket Baş, Z. (2013). Kentsel Dönüşümün, 6306 Sayılı Yasa Kapsamında Hak ve Özgürlükler Açısından Ele Alınması. TBB Dergisi, 108.
• Doğaner, A. (2017). Türkiye’de Kentsel Dönüşüm Politikaları ve Finansman Modelleri. İstanbul: Marmara Belediyeler Birliği Kültür Yayınları.
• Erdin, E.H. (2011). Şehirsel Yerleşmelerde Teknik Altyapı Sorunlarının Proje Niteliklerini Belirleyen Ortak-Eşgüdümsel Değişkenlere Göre Değerlendirilmesi, Tire Belediyesi (İzmir) Örneği https://Dergipark.Org.Tr/Tr/Download/Article-File/589229
• Ersavaş Kavanoz, S. (2012). AB Mekân Politikası: Avrupa Mekansal Gelişme Perspektifi, Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. Sayı: 3. Ocak 2012, s. 27-39.
• Ersavaş Kavanoz, S. (2021). Kentsel Direnç Planlamasında İş Birliği, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Sayı: 59, Mayıs-Ağustos 2021.
• Ersoy, M. (2012). Planlama Kuramına Giriş. http://www.melihersoy.com/wp-content/uploads/2012/04/9-340.pdf
• Ertürk, H. (2014). Kent Ekolojisi ve Sürdürülebilir Kentler, Sosyo-Kültürel Farklılık ve Alaşım Mekanları (Ed. Sam, N. ve Sam, R.). Bursa: Ezgi Kitabevi, s.119-139.
• Folke, C., vd. (2011). Reconnecting to the Biosphere. AMBIO.40. s. 719-718. https://link.springer.com/article/10.1007/s13280-011-0184-y.
• Frey, H. (1999). Designing the City Towards a more Sustainable Urban Form. New York: Spon Press
• Girardet.H. (2007). Creating Sustainable and Liveable Cities. Surviving the Century Facing Climate Chaos and Other Global Challenges içinde. Ed. H. Girardet. s:103-127. Earthscan: UK ve USA
• Hahn, E. (2017). Ecological Urban Restructuring Theoretical Foundation and Concept for Action. https://bibliothek.wzb.eu/pdf/1991/ii91-402.pdf
• Harvey, D. (2016). Kent Deneyimi, Ankara: Sel Yayıncalık.
• Iswoyo, H., Dariati, T., Vale, B., Bryant, M.(2018). Contribution of Urban Farms to Urban Ecology of a Developing City IOP Conf. Series: Earth and Environmental Science 157. s1-10. https://iopscience.iop.org/article/10.1088/1755-1315/157/1/012026/pdf
• İNTES Türkiye İnşaat Sanayicileri İşveren Sendikası. (2019). İnşaat Sektörü Raporu.
• Karakiewicz, J. (2011) Urban Metabolism of Low Carbon Cities https://pdfs.semanticscholar.org/bc4b/c1adbc45b71219b0e590ad4db88f178313e8.pdf
• Keleş, R. (2008). Kentleşme Politikası. Ankara: İmge kitabevi.
• Keleş, R. (2014). Türkiye'de Kentleşme, Konut ve Gecekondu. İstanbul: Cem Yayınevi.
• Keleş, R. ve Mengi, A. (2017), Kent Hukuku. Ankara: İmge Kitabevi.
• Kışlalıoğlu, M. ve Berkes, F. (2014), Çevre ve Ekoloji, İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Kocabaş, A. (2019). İklim Değişikliği Bağlamında Kentsel Koruma Esaslı Kentsel Dönüşüm, İklim Değişikliği ve Kentler (Ed. Aksoy, Y.). İstanbul: Dakam Yayınları, ss. 46-75.
• Kuzey Ankara Girişi Kentsel Dönüşüm Projesi Kanunu. (2004, 3 4). 5104 Sayılı Kanun. http://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.5104.pdf adresinden alındı
• Li, F., Liu, H., Huisingh, D., Wang,Y., Wang, R., (2016). Shifting to Healthier Cities with Improved Urban Ecological Infrastructure: From the Perspectives of Planning, Implementation, Governance and Engineering. Journal of Cleaner Production, s.1–11. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0959652616002560?via%3Dihub
• Liynch, A., K. (2008). What Is the Form of a City, and How Is It Made? Ss.677-691. Urban Ecology içinde. Ed. John M. Marzluff · Eric Shulenberger, Wilfried Endlicher, Marina Alberti · Gordon Bradley · Clare Ryan, Craig ZumBrunnen, Ute Simon
• McDonald, S., Malys, N., ve Maliene, V. (2009). Urban Regeneration for Sustainable Communities: A Case Study. Technological and Economic Development of Economy, 15(1), 49-59.
• Niemala, J. (1999). Ecology and Urban Planning. Biodiversity and Conservation 8: 119- 131 https://core.ac.uk/download/pdf/14900343.pdf
• OECD. (2001). Sustainable Development Critical Issues. Paris.
• Önder, S., Kurtaslan, Ö., B. (2009). Kent Planlamaya Ekolojik Yaklaşımlar Ve Konya Kenti Yeşil Kuşak Örneği. Selçuk Üniversitesi Selçuk Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi 23 (47): (2009) 56-62. http://sjafs.selcuk.edu.tr/sjafs/article/view/82
• Özer, Y. E., Yönten, A., & Yılmaz, F. (2013). Afet Riski Taşıyan Bölgelerdeki Kentsel Dönüşüm Uygulamalarında Sosyo Beşerî Faktörlerin İncelenmesi Üzerine Bir Çalışma: Uzundere TOKİ Dayanışma ve Yardımlaşma Derneği Örneği. VIII. Kamu Yönetimi Sempozyumu. Hatay.
• Özden, P. P. (2016). Kentsel Yenileme. Ankara: İmge Kitabevi.
• Pandit,A., Minné,E., A., Li, F., Brown,H., Jeong,H., . James,J., A., Newell,P., J., Weissburg, M., Chang, E., M., Xu, M., Yang, P., Wang, R., Thomas,M., V., Yu, X., Lu, Z., Crittenden, C., J.(2015). Infrastructure Ecology: An Evolving Paradigm for Sustainable Urban Development. Journal of Cleaner Production, 163, s. 19–s27 https://sci-hub.tw/10.1016/j.jclepro.2015.09.010
• Pepper, D. (1984). Modern Enviromentalism, Londra ve New York: Routledge.
• Richter, Ulrike Weiland Blackwell Publishing Ltd: UK https://www.un.org/en/coronavirus/covid-19-urban-world
• Roberts, P. (2000). The Evolution, Definition and Purpose of Urban Regeneration. P. Roberts, ve H. Sykes içinde, Urban Regeneration a Handbook (s. 9-37). SAGE Publication.
• Rosales, N.(2017). How can an Ecological Perspective be used to Enrich Cities Planning and Management? http://www.scielo.br/scielo.php?script=sci_arttext&pid=S2175-33692017000200314
• Steiner, F.(2014). Frontiers in Urban Ecological Design and Planning Research . Landscape and Urban Planning, 125, 304–311. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0169204614000425
• Şengül, T. (2002). Planlama Paradigmalarının Dönüşümü Üzerine Eleştirel Bir Değerlendirme. Planlama. 8-29, https://www.spo.org.tr/resimler/ekler/2626d850c80ea07_ek.pdf
• Tataroğlu, N. (2018). Regional Integration Through Locality, EU Cohesion and Urban Regeneration Practices. T. Uçma Uysal, & C. Aldemir içinde, Multi-Level Governance in Developing Economies (s. 190-214). IGI Global.
• Tataroğlu, N. (2019). Kentsel Dönüşüm Uygulamaları Çerçevesinde Politika Ağları: İzmir Özelinde Ampirik Bir İnceleme. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, Muğla: Basılmamış Doktora Tezi.
• Teale, C. (2020). Cities Play 'Key Role' in Green Covıd-19 Recovery: Report. https://www.smartcitiesdive.com/news/cities-play-key-role-in-green-covid-19-recoveryreport/591851/?utm_source=Sailthru&utm_medium=email&utm_campaign=Issue:%2020201209%20Smart%20Cities%20Dive%20Newsletter%20%5Bissu:31320%5D&utm_term=Smart%20Cities%20Dive
• Tekeli, İ. (2008). Günümüzde Kentsel Altyapı Sorunsalına Genel Bir Bakış. 5. Kentsel Altyapı Ulusal Sempozyumu http://www.imo.org.tr/resimler/ekutuphane/pdf/13774.pdf
• Thorns, D. C. (2004). Kentlerin Dönüşümü: Kent Teorisi ve Kentsel Yaşam. İstanbul: CSA Global Yayın Ajansı.
• TMMOB Şehir Plancıları Odası Bursa Şubesi. (2008). Kentsel Dönüşüm ve Bursa Raporu. M. İlkme, (Der.)
• Tosun, E. K. (2009). Sürdürülebilirlik Olgusu ve Kentsel Yapıya Etkileri, Paradoks, Ekonomi, Sosyoloji ve Politika Dergisi, Yıl: 5, Sayı: 2.
• Turhan, Y. (2020). Kalkınma Kavramının Tarihsel Süreci ve Etimolojik Analizi, Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, Cilt: 29, s. 149-164.
• Tuğaç, Ç. (2019). Sürdürülebilir ve İklim Değişikliğine Dayanıklı Kentleşme Bağlamında Kent Metabolizması Yaklaşımı Çağdaş Yerel Yönetimler Dergisi, Cilt 28, Sayı 1-2, Ocak-Nisan 2019, s.45-79. https://www.researchgate.net/publication/331967179_Surdurulebilir_ve_Iklim_Degisikligine_Dayanikli_Kentlesme_Baglaminda_Kent_Metabolizmasi_Yaklasimi_Urban_Metabolism_Approach_in_the_Context_of_Sustainable_and_Climate_Change_Resilient_Urbanization
• Türk Dil Kurumu Sözlüğü (2021). www.tdk.gov.tr
• Türkün, A., Ünsal, B. Ö., & Yapıcı, M. (2014). İstanbul'da 1980'ler Sonrasında Kentsel Dönüşüm: Mevzuat, Söylem, Aktörler ve Dönüşümün Hedefindeki Alanlar. A. Türkün içinde, Mülk, Mahal, İnsan İstanbul'da Kentsel Dönüşüm (s. 79-141). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• UN-Habitat. (2016). Urbanization and Development: Emerging Futures. World Cities report 2016. United Nations Human Settlements Programme http://www.unhabitat.org
• Yıpranan Tarihi ve Kültürel Taşınmaz Varlıkların Yenilenerek Korunması ve Yaşatılarak Kullanılması Hakkında Kanun. (2005, 06 16). 5366 sayılı kanun.
• Yu, K. (2012). Ecological Infrastructure Leads The Way: The Negative Approach and Landscape Urbanism for Smart Preservation and Smart Growth. Applied Urban Ecology: A Global Framework Ed. Matthias