Müze Olarak İşlevlendirilen Ergani Hükümet Konağı’nın Mimari Analizi Ve Mevcut Durumunun Değerlendirilmesi

Year 2023, , 1835 - 1860, 15.09.2023

Oktay Ekici , Nursen Işık

https://doi.org/10.35674/kent.1239569

Abstract

Tarihi yapılar, geçmiş nesillerden günümüze aktarılan en önemli kültürel miraslar arasında yer almaktadır. Toplumun kültürel yapısını ve inşa edildiği döneme ait mimari ve kentsel üslubunu yansıtan bu yapılar, korunması gereken belge niteliği taşımakta olup evrensel nitelikteki eserlerdir. Gelişen kentler ve farklılaşan ihtiyaçlar, tarihi yapıların korunmasında bir yöntem olarak kullanılan yeniden işlevlendirmeye ilgiyi artırmıştır. Yeniden işlevlendirme, günümüz konfor ihtiyaçlarını karşılayamayan ve özgün haliyle kullanımının mümkün olmadığı yapılara farklı bir işlev kazandırılarak kullanımına devam edilmesini sağlayan bir koruma yöntemidir. Yeniden işlevlendirilen tarihi yapıların bakım onarımları, sürekli hale getirilerek yok olmaları engellenmekte ve gelecek kuşaklara aktarımı sağlanmaktadır. Bununla birlikte bu yapılar, kentlerin ekonomileri, kültürel turizmleri ve tanıtımları açısından önemli katkılar sağlamaktadır.
Tanzimat Dönemi’nde başlayan batılılaşma etkisindeki imar ve kent düzenlemeleri ile Osmanlı Devleti’nde birçok kamu yapısı inşa edilmeye başlanmıştır. Sultan II. Abdülhamid’in 1876-1909 yılları arasındaki saltanat döneminde, birçok kentte yapılan kamu yapıları devletin gücünü ve otoritesini yansıtan önemli yapılardır. Sosyal ve ekonomik gelişmelerin etkisiyle, kentte kamu yapıları ile birçok anıtsal ve tarihi yapıların inşa süreci ile kentin gelişim süreci başlamıştır. Hükümet konakları, 19. yüzyılın sonlarına doğru farklı vilayet ve taşralarda inşa edilen, devletin gücünün ve otoritesinin gösterildiği kamu yapılarından en önemlisidir. Hükümet konaklarının çevresinde diğer kamu yapılarının eklenmesi ile meydanlar oluşturulmuştur. Osmanlı Dönemi’nde inşa edilen hükümet konakları ile diğer kamu yapılarında, Batı (İtalyan) mimarisi etkisi altında kaldığı bilinmektedir. Günümüzde Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nin önemli merkezlerinden biri olan Diyarbakır Vilayeti’nde kamu yapıları yapılarak, kentin tarihi yapı çeşitliliği artırılmıştır. Ergani, Diyarbakır kentinin büyük ilçelerinden biridir. Ergani Hükümet Konağı, Tanzimat Dönemi’nde inşa edilen hükümet konaklarının mimari üslubuna uygun inşa edilmiştir. Dikdörtgen plan düzeninde ve iki katlı olarak inşa edilen Ergani Hükümet Konağı’nda, hükümet konaklarının mimari öğelerinden biri olan hitabet balkonu ve geleneksel plan düzeni korunmuştur. Ergani Hükümet Konağı’nda restorasyon çalışması yapılmış (2010) ve yeni işlev verilerek müze olarak düzenlenmiştir. Bu çalışmada, müze olarak işlevlendirilen Ergani Hükümet Konağı kapsamında, yapılan yeniden işlevlendirme çalışmasına ait mimari analiz ile işlevlendirme sonrası mevcut durumun değerlendirilmesi ve yapının sürdürülebilirliği ile ilgili önerilerin sunulması amaçlanmıştır. Alan çalışmasında yerinde çekilen fotoğraflar ile görsel analizler yapılarak tespitlerde bulunulmuştur.

Keywords

Ergani Hükümet Konağı, Yeniden İşlevlendirme, Müze, Mimari Analiz, Sezai Karakoç

Architectural Analysis and Evaluation of the Current Situation of Ergani Government House Functioned as a Museum

Abstract

Historical buildings are among the most important cultural heritages transferred from past generations to the present. These structures, which reflect the cultural structure of the society and the architectural and urban style of the period in which they were built, are documents that need to be preserved and are works of universal quality. Developing cities and differentiating needs have increased the interest in refunctioning, which is used as a method for the preservation of historical buildings. Re-functioning is a protection method that provides a different function to buildings that cannot meet today's comfort needs and cannot be used in their original form, allowing them to continue to be used. The maintenance and repair of historical buildings that have been re-functioned are prevented from disappearing by making them permanent and transferring them to future generations is ensured. However, these structures provide important contributions to the economies of cities, cultural tourism and promotion.
With the zoning and city regulations under the influence of westernization that started in the Tanzimat Period, many public buildings began to be built in the Ottoman Empire. Sultan II. During the reign of Abdulhamid between 1876-1909, public buildings built in many cities are important structures that reflect the power and authority of the state. With the effect of social and economic developments, the development process of the city started with the construction of public buildings and many monumental and historical buildings in the city. Government mansions are the most important of the public structures built in different provinces and provinces towards the end of the 19th century, where the power and authority of the state are shown. Squares were created around the government mansions with the addition of other public buildings. It is known that the government mansions and other public buildings built during the Ottoman Period were under the influence of Western (Italian) architecture. Today, public buildings have been built in Diyarbakır Province, which is one of the important centers of the Southeastern Anatolia Region, and the historical building diversity of the city has been increased. Ergani is one of the big districts of Diyarbakir city. Ergani Government Mansion was built in accordance with the architectural style of the government mansions built during the Tanzimat Period. In the Ergani Government House, which was built in a rectangular plan and two storeys, the oratory balcony, which is one of the architectural elements of the government mansions, and the traditional plan order have been preserved. Restoration work was carried out in Ergani Government House (2010) and it was organized as a museum by giving it a new function. In this study, it is aimed to evaluate the current situation after the functionalization with the architectural analysis of the re-functioning work carried out within the scope of Ergani Government House, which is functioned as a museum, and to present suggestions about the sustainability of the building. In the field study, visual analyzes were made with photographs taken on site and determinations were made.

Keywords

Sezai Karakoç, Ergani Government House, Refunctioning, Museum, Architectural Analysis

References

• Ağca, V. (2011). Ergani Hükümet Konağı. Diyarch Mimarlık Bülteni, 45-52.
• Ahunbay, Z. (2009). Tarihi Çevre Koruma ve Restorasyon. Yem Yayınları, İstanbul.
• Avcı, Y. (2004), Değişim Sürecinde Bir Osmanlı Kenti: Kudüs (1890–1914). Phoneix Yayıncılık, Ankara.
• Aydın, D., Yaldız, E. (2010). Yeniden Kullanıma adaptasyonda bina performansının kullanıcılar üzerinden değerlendirilmesi. METU JFA, 27(1), 1-22.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA), A.MKT, MVL., 114/93 15 Şaban 1276, 8 Mart 1960.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA), DH, MKT., 1807/162, 1 Recep 1308, 10 Şubat 1891.
• Bullen, P., Love, P. (2011). A new future for the past: a model for adaptive reuse decision‐making. Built Environment Project and Asset Management, 1:1, 32-44.
• Çadırcı, M. (1997). Tanzimat Döneminde Anadolu Kentlerinin Sosyal ve Ekonomik Yapısı. TTK Yayını, Ankara.
• Darkot, B. (1977). Ergani. MEB. İslam Ansiklopedisi, C. IV, 310-311.
• Deniz, M. (2019). 51 Numaralı Tapu Tahrir Defterine Göre Ergani Sancağı. Yüksek Lisans
• Tezi, Kütahya Dumlupınar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kütahya.
• DİTAV. Diyarbakır Tanıtma Vakfı İnternet Sitesi. https://www.ditav.org/index.php/diyarbakir/ilceleri/ergani , (E.T.02.09.2022)
• Ergani Kaymakamlığı resmî sitesi http://www.ergani.gov.tr/ ,(E.T.20.10.2022)
• Ergani Makam TV. https://facebook.com/erganimakamtv/photos, (E.T.02.09.2022)
• Erpolat, M. S. (1993). XVI. Yüzyılda Ergani Sancağı. Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Feilden, B. M. (1982). Conservation of Historic Buildings. Butterworth Scientific, London.
• Google Earth. https://earth.google.com/web/search/Ergani,+Diyarbak%C4%B1r/, (E.T.02.09.2022)
• Göyünç, N. (1999). Diyarbakır. Diyanet İslam Ansiklopedisi, C. IX, 464-469.
• Güntan, Ç. (2007). II. Abdülhamit Döneminde İmparatorluk İmajının Kamu Yapıları Aracılığı İle Osmanlı Kentine Yansıtılması. (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi). Yıldız Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Güzel, C., Haspolat, Y. K. (2014). Tüm yönleriyle Ergani ilçesi ve turizm. Ergani
• Kaymakamlığı, Dicle Üniversitesi, Diyarbakır.
• Koca, F. (2017). Muğla’da Osmanlıdan Cumhuriyete İdari Merkezin Sembolü: Hükümet
• Konakları. Dicle Üniversitesi Mimarlık Dergisi, 389, 59-65.
• Kuban, D. (2000). Tarihi Çevre Korumanın Mimarlık Boyutu: Kuram ve Uygulama. YEM Yayın, İstanbul.
• Metin, N. Y. (2019). Devlet Kapısı: Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Hükümet Konaklarının İnşa
• Süreci ve Mimarisi. Kitabevi Yayınları, İstanbul.
• Tanrıkulu, A., Aksoy, M. A. (2012). Diyarbakır Kültür ve Turizm Projeleri Raporu.
• Toptaş, R. (2016). Bergama Hükûmet Konağı Örneğinde II. Abdülhamit Dönemi Hükûmet
• Konakları. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9/47, 411.
• Topçubaşı, M., Eyüpgiller, K.K. (2010). 19. Yüzyılda Kastamonu Eyaletinde Hükümet Daireleri. İTÜ Dergisi/A Mimarlık, Planlama, Tasarım, 2564-7474, 9, 2, 108- 120.
• Uğursal, S. (2011). Tarihi Yapıların Yeniden İşlevlendirilmesi: İzmir Sümerbank Basma Sanayi yerleşkesi Örneği. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Venedik Tüzüğü (1964). Tarihi Anıtların ve Yerleşmenin Korunması Onarımı için Uluslararası
• Tüzük” II. Uluslararası Tarihi Anıtlar Mimar ve Teknisyenleri Kongresi.
• Vardar, B. (2012). Üsküp Vilayet Konağı. Bursa’da Zaman, 4, 28-29.
• Yınanç, M.H. (1977). Diyarbekir. MEB. İslam Ansiklopedisi, C. III, 601-626.