Historical Station and Administration Building in the Intersection of Baghdad Railway and Konya Irrigation Project in the City Identity of Çumra

Year 2025, Volume: 18 Issue: 1, 353 - 372, 15.01.2025

Mine Sungur , Huriye Alp Koç

https://doi.org/10.35674/kent.1513609

Abstract

Urban identity is a set of meaningful images that carry city-specific characteristics from the past to the future. The railway architecture, which has a monumental feature for the historical identity of the city, is a complex consisting of buildings such a station structure, lodging, administration building, water tank and warehouse. However, although station buildings, which are among the important parts of urban identity, are intensively addressed in the literature as a research area, ignoring works such as lodgings, water tanks and administration buildings built to support station structures negatively affects the integrity of urban identity. If these original and historically important structures are not sufficiently researched and documented or if they are not in compliance with the protection principles after registration, they are in danger of falling into ruin or even destroyed. Therefore, the research of structures built to support station structures, which are an inseparable part of urban identity, has been determined as the problem of the study. The administration building was constructed by the Germans between 1907 and 1914 in the Çumra district of Konya province, during the construction of the Baghdad Railway and Konya Irrigation Facility. The administration building was chosen as the research area because it was the first building constructed alongside the station building when Çumra was first appearing and because it influenced the development of the city's identity and raised awareness of it today. The study employed a review of the literature, fieldwork, and current situation analysis techniques. In the field study, limited data from various scientific sources, pertinent people, and organizations were combined with on-site observation, interviews, and detection studies. According to a scenario analysis based on comparison and evaluation, maintaining the building's original condition, which captures the political, social, and cultural aspects of the era in which it was constructed through its architectural style, entails maintaining the urban identity. Even though the building was registered, it was found that it had undergone modifications that might have taken away from its originality. Consequently, it is imperative to document these buildings with additional scientific analyses concerning their architectural nature and the city's monumental and symbolic elements in order to preserve the city's identity for future railway architecture projects throughout Anatolia.

Keywords

Çumra, Baghdad Railway, Konya Irrigation Project, Administration Project

Çumra Kent Kimliğinde Bağdat Demiryolu ve Konya Sulama Projesi Ara Kesitinde Tarihi İstasyon ve Yönetim Binası

Abstract

Kent kimliği geçmişten geleceğe kente özgü nitelikler taşıyan anlam yüklü imgeler bütünüdür. Kentin tarihsel kimliği için anıtsal özelliğe sahip demiryolu mimarisi; istasyon yapısı, lojman, yönetim binası, su deposu, ambar gibi binalardan oluşan bir komplekstir. Fakat kent kimliğinin önemli parçaları arasında yer alan istasyon binaları araştırma alanı olarak literatürde yoğun bir şekilde ele alınmasına rağmen, istasyon yapılarına destek amaçlı inşa edilen lojmanlar, su depoları, yönetim binaları gibi eserlerin göz ardı edilmesi kent kimliğinin bütünselliğini olumsuz etkilemektedir. Özgün ve tarihi öneme sahip bu yapıların yeterli düzeyde araştırılıp belgelendirilmemesi ya da tescillenme sonrası koruma esaslarına uygun olmayan müdahaleler ile tahrip olma hatta yok olma tehlikesiyle karşı karşıyadır. Bu yüzden kent kimliğinin ayrılmaz parçası olan istasyon yapılarına destek amaçlı yapılan yapıların araştırılması, çalışma problemi olarak belirlenmiştir. Çalışmada Konya ili, Çumra ilçesinde yer alan, 1907-1914 yılları arasında Bağdat Demiryolu ve Konya Sulama Tesisi inşaatı sürecinde Almanlar tarafından yapılan, günümüzde Devlet Su İşleri (DSİ) Çumra Bölge Müdürlüğü tarafından misafirhane olarak hizmet eden yönetim binasının mekânsal ve cephesel durumunun tespit edilmesi çalışma konusu olarak ele alınmıştır. Yönetim binası, Çumra kentinin oluşum sürecinde istasyon binası ile birlikte inşa edilen ilk yapı özelliği taşıması, kent kimlik oluşumundaki etkisi ve günümüzde bilinirliğinin arttırılması amacıyla araştırma alanı olarak seçilmiştir. Çalışmada literatür taraması, saha çalışması ve mevcut durum analizi yöntemleri kullanılmıştır. Birkaç bilimsel kaynak ve ilgili kişi ve kurumlardan elde edilen sınırlı veriler saha çalışmasındaki yerinde gözlem, görüşme ve tespit çalışmaları ile harmanlanmıştır. Karşılaştırma ve değerlendirmeye dayalı bir durum analizi sonucunda yapıldığı dönemin ekonomik, politik ve kültürel özelliğini mimari üslubuyla yansıtan yapının özgün haliyle korunması kentsel kimliğin korunması anlamına gelmektedir. Yapı tescillenmesine rağmen özgünlüğünü kaybettirebilecek müdahaleler ile karşı karşıya olduğu tespit edilmiştir. Bu nedenle mimari karakteri ile kentin simgesi ve anıtsal özelliği göstermesi açısından bu tür yapıların daha fazla bilimsel çalışmalarla kayıt altına alınması, Anadolu’da yer alan diğer demiryolu mimarisi yapıları için de kent kimliğinin devamlılığı açısından gereklidir.

Keywords

Çumra, Bağdat Demiryolu, Konya Sulama Projesi, Yönetim Binası

References

• Akbulut, E. (2023). Zonguldak-Irmak Demiryolu Hattı ve Yapılarının Koruma Sorunları. [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. İstanbul Teknik Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, İstanbul.
• Akçakaya, U. (2022). Bir Karış Fazla Şimendifer: Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Demiryolu Politikasının Değişimi. ESOGÜ Tarih Dergisi. 5 (1), 29-61, https://doi.org/10.47437/esogutd.1078259.
• Alp Koç, H. (2023). Kişisel Arşiv.
• Araz, M. (1995). Impacts of Political Decisions in the Formation of Railroads and Railroad Architecture in Turkey Between 1856 and 1950. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Başar, M. E. ve Erdoğan, H. A. (2009). Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Türkiye’de Tren Garları. Selçuk Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, 24 (3), 29-44.
• Candan, R. (2021). Çumra Bir Vuslat Öyküsü. https://konyayeniguncom.teimg.com/konyayenigun-com/images/upload/9_Bin_YYllYk_DelikanlY_CUMRA.pdf (Erişim Tarihi 21.08.2024).
• Çoygun Sabutay, G. L. (1996). Türkiye’de İstasyon Yapılarının Geçmişten Günümüze Değişmesi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Çumra DSİ Şube Müdürlüğü Arşivi, 2023.
• Çumra, https://www.konyapedia.com/makale/849/cumra, (Erişim Tarihi: 27.03.2024)
• Çumra İlçe Raporu, (2019). https://www.konyadayatirim.gov.tr/assets/upload/dosyalar/cumra.pdf. (Erişim Tarihi: 22.04.2024)
• Dinç, İ. (2024). Eski Çumra. Çumra 3 (12).184-189 https://konyayeniguncom.teimg.com/konyayenigun-com/uploads/2024/05/cumra-1-birlestirildi.pdf (Erişim Tarihi 20.08.2024).
• Durak, S. (2003). Bir Modernleşme Projesi Olarak Anadolu’da Demiryolları ve Bursa-Mudanya Demiryolu Hattı [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Uludağ Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Bursa.
• Es, M. (2007). Kent Üzerine Düşünceler. İstanbul: Okutan Yayıncılık.
• Google Map, (2024). Çumra Tren İstasyonu ve Çumra DSİ Misafirhane Uydu Görüntüsü, (Erişim Tarihi: 26.03.2024)
• Göktaş, A. (2020). Kütahya'daki Tren İstasyonları. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Pamukkale Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kütahya.
• Güler, T. Şahnagil, S. & Güler, H. (2016). Kent Kimliğinin Oluşturulmasında Kültürel Unsurların Önemi: Balıkesir Üzerine Bir İnceleme, PARADOKS Ekonomi, Sosyoloji ve Politika Dergisi, (12), Özel Sayı, 86-104
• Haştemoğlu, H. & Erkan İ. (2013). Tarihsel Süreçte Türkiye’de Demiryolu İstasyon Binaları ve Isparta Burdur Örneği. History Studies. 5 (6),165-181. Doi Number :10.9737/historyS912.
• Kalay, G., & Bölükbaşı Ertürk, A. E. (2023). Irmak – Zonguldak Demiryolu Hattı: Karabük (İsmetpaşa) – Zonguldak Arası Demiryolu Mimari Yapılanması. Sanat Tarihi Dergisi, 32(1), 169-203. https://doi.org/10.29135/std.1122249
• Karpuz, H. (2009). Türk Kültür Varlıkları Envanteri Konya 1-2-3. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Kaya, E. (2007). Kentleşme ve Kentlileşme. İstanbul: Okutan Yayıncılık.
• Kaypak, Ş. (2014). Antakya’nın Kent Kimliği Açısından İrdelenmesi, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi,7 (14), 373 – 392.
• Köşgeroğlu, E. (2006). Demiryolu Mirası – Korunması, TMMOB Mimarlar ODASI ANKARA Şubesi, Bülten 03 (45), 19-23.
• Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu Arşiv. 2006.
• Mülayim, M. (2024a). Çumra Tarihi. Çumra Tanıtım ve Ticaret Rehberi 2024. 62-64 https://konyayeniguncom.teimg.com/konyayenigun-com/uploads/2024/02/116sayi.pdf (Erişim Tarihi 23.08.2024).
• Mülayim, M. (2024b). Tarımın Başkenti Çumra İlçesi. Çumra Tanıtım ve Ticaret Rehberi 2024. 12-15 https://konyayeniguncom.teimg.com/konyayenigun-com/uploads/2024/02/116sayi.pdf (Erişim Tarihi 23.08.2024).
• Oğurlu, İ. (2014). Çevre- Kent İmajı - Kent Kimliği- Kent Kültürü Etkileşimlerine Bir Bakış, İstanbul Ticaret Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi 13 (26). 275-293
• Özyiğit, H. (2017). Zamanın Tanıkları: Bozkurt ve Çardak Tren İstasyonları. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(39), 4379-407.
• Sezginalp, Ş. (2020). Station Buildings in the History of Turkish Railways: Catalogue of Buildings Constructed Between 1850s-1950s, [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. ODTÜ FBE, Ankara.
• Sunay, S. (2021). Birinci Ulusal Mimarlık Akımının Taşrada İzleri: Cumhuriyetin Demiryolu Anıtlarından “Kayseri İstasyonu 31 Plan Numaralı Lojman”. DTCF Dergisi 61 (2), 1101-1122.
• Tapur T. (2018). Çumra İlçesi’nin Nüfus Coğrafyası. Türk İslam Medeniyeti Akademik Araştırmalar Dergisi, 13 (26), 31-58.
• Tarihi İstasyon Binası (2024). https://gokonya.com/tr/tarihi-istasyon-binasi, (Erişim Tarihi: 19.02.2024)
• TCDD 6. Bölge Müdürlüğü Emlak Servis Müdürlüğü Arşivi, (2022). TCDD Konya-Çumra Gar Sahası Tescilli İstasyon Binası Rölöve-Restitüsyon-Restorasyon Raporu.
• Tellioğlu, S. (2023). Tarihi Yapıların Restorasyonu Sırasında Uygulanacak Malzemenin Belirlenmesi ve Göztepe İstasyon Lojmanı Üzerinden Örneklendirilmesi. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. İstanbul Ticaret Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Tuncer, B. & Tapur, T. (2012). Çumra'da Şehirleşme ve Şehirsel Fonksiyonlar. Marmara Coğrafya Dergisi, (25), 274-301.
• Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı, https://www.devletarsivleri.gov.tr/ (Erişim Tarihi: 23.03.2024)
• URL-1. https://www.pervasiz.com.tr/aksehir-tcddnin-ihalesi-19-ocakta (Erişim Tarihi 19.08.2024).
• URL-2. https://www.konyapedia.com/makale/2627/ilgin (Erişim Tarihi 19.08.2024).
• URL-3. https://tr.wikipedia.org/wiki/Ere%C4%9Fli_Tren_%C4%B0stasyonu (Erişim Tarihi 19.08.2024).
• URL-4. https://www.facebook.com/photo/?fbid=4074901925935412&set=a.1635553996536896 (Erişim Tarihi 19.08.2024).
• URL-5. https://tr.railturkey.org/seyahat/istasyonlar/karaman/ (Erişim Tarihi 19.08.2024).
• URL-6. https://tarihgezisi.com/ozel-mekanlar/ayranci-tren-istasyonu-karaman/ (Erişim Tarihi 19.08.2024).
• URL-7. https://www.safakomac.com/2022/05/13/toroslardan-egeye-06-19-mayis-2022-7-ve-8-nci-gun-ismil-catalhoyuk-cumra-alibeyhuyugu-akoren-dolukuyu-akkise-seydisehir/ (Erişim Tarihi 19.08.2024).
• URL-8. https://www.eskiturkiye.net/3941/konya-ovasi-cumra-1914 (Erişim Tarihi 19.08.2024).
• Uysal, M., Ersöz, Z. R. ve Fazla, İ. A. (2019). Konya Tren Garı Yerleşkesi Tarihi Lokomotif Deposu İçin Bir Yeniden Kullanım Önerisi. Konya Sanat Dergisi, (2), 67-86.
• Ünal, M. (2009). Endüstri Mirası Kapsamında İstanbul Yedikule TCDD Atölyelerinin Mimarisi ve Koruma Sorunları [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Trakya Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü. Edirne.
• Wirth, L. (2002). Bir Yaşam Biçimi Olarak Kentlileşme, D. Bülent, A. Alkan (der.), 20. Yüzyıl Kenti içinde Ankara: İmge Kitabevi, 77-106.
• Yavuz, M. (2005). Eine vergleichende Studie über den Bahnbau und die Bahnhofsarchitektur der Anatolischen Bahnen und der Bagdadbahn mit ihren Vorbildern im Deutschen Reich.(Inauguraldissertation Zur Erlangung des Grades Eines Doktors der Philosophie In der Fakultät Für Geschichtswissenschaft der Ruhr Universität Bochum).
• Yıldız, A. (2008). Tarihi Tren İstasyonlarının Çağdaş Kullanımları; Kırklareli Tren İstasyonu’nun Rehabilitasyonu [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Trakya Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Edirne.