Moving Technique In Architectural Conservation And The Example Of Izmir Yalı Mosque

Year 2025, Volume: 18 Issue: 3, 1404 - 1429

Mert Çelik , Mine Tanaç Zeren , Ayhan Nuhoğlu

https://doi.org/10.35674/kent.1538652

Abstract

The concept of protection, which has been studied on the question of how and with which values monuments and sites should be protected since the 19th century, ensures that monuments are transferred to future generations by preserving their originality.The methods of applications carried out within the scope of protection are specified in the bylaws and declarations related to the conservation area and have been developed over the years.Within the scope of the continuous maintenance clause, it is recommended that monuments and sites be strengthened with minimal intervention in order to be transferred to the future.When the damages incurred in the structures are examined, the main causes of damage are damages originating from materials, damages originating from the carrier system, damages originating from the ground, damages originating from external factors and damages originating from vandal attacks.Such damages should be intervened and the transfer of the structures to the future should be ensured.Problems arising from the ground where the monument is located are also one of the important factors in the destruction of monuments. In this case, in order to prevent damage to the monument, it is necessary to reinforce the ground where the monument is located or to move the monuments to another location. If the ground problem in question can be solved by strengthening, improving the grounds on which the monuments are located should be a priority, rather than moving the monuments from their location and removing them from their context.In these cases, monuments can be removed from their original locations where they have existed for a certain period of time, and they can be transferred back to their original locations after ground improvement works have been carried out.The aim of this study is to examine the situation of moving the structures from their original positions during the strengthening work on the ground they are located on.For this purpose, the process related to the structure planned to be moved for a short time was presented, and in the light of the process, the structure was modeled in the SAP 2000 program and the reference ranges of the productions planned to be made with numerical data were determined.

Keywords

Conservation, Transportation, Holistic Transportation, Yalı Mosque, SAP 2000

Mimari Korumada Taşıma Tekniği Ve İzmir Yalı Camii Örneği

Abstract

19. yüzyıldan günümüze anıt ve sit alanlarının ne şekilde ve hangi değerler özelinde korunması gerektiği sorunsalı üzerinde çalışılan koruma kavramı, anıtların özgünlüklerini koruyarak daha sonraki nesillere aktarılmasını sağlamaktadır. Koruma çerçevesinde yapılan uygulamaların yöntemleri, koruma alanıyla ilgili tüzük ve bildirgelerde belirtilmiş ve yıllar içerisinde geliştirilmiştir. Sürekli bakım maddesi kapsamında anıtlar ve sitlerin geleceğe aktarılmaları için en az müdahale ile sağlamlaştırılmaları önerilmektedir. Yapılarda meydana gelen hasarlar incelendiğinde, başlıca hasar nedenleri, malzemeden kaynaklı hasarlar, taşıyıcı sistemden kaynaklı hasarlar, zeminden kaynaklı hasarlar, dış etmenlerden kaynaklı hasarlar ve vandal saldırılardan kaynaklı hasarlar öne çıkmaktadır. Bu gibi hasarlara müdahale edilmeli, yapıların geleceğe aktarılmaları sağlanmalıdır. Anıtın yer aldığı zeminden kaynaklanan sorunlar da anıtların yok olması noktasında önemli etmenlerden bir tanesidir. Bu durumda anıtın zarar görmemesi için, anıtın bulunduğu zeminde güçlendirme çalışması yapmak ya da anıtları başka bir yere taşımak gerekmektedir. Söz konusu zemin problemi güçlendirme ile çözülebilecek durumdaysa, anıtları bulundukları yerden taşımak ve bağlamından kopartmak yerine anıtların yer aldığı zeminlerin iyileştirilmesinin yapılması öncelik olmalıdır. Bu durumlarda anıtlar belirli süreliğine mevcudiyetini sürdürdükleri özgün konumlarından alınabilir, özgün konumlarında zemin iyileştirilme çalışmaları yapıldıktan sonra tekrar özgün konumlarına nakledilebilirler. Bu çalışmada hedeflenen de yapıların bulundukları zeminde güçlendirme çalışması sırasında özgün konumlarından taşınması durumunu incelemektir. Bu amaç için, kısa süreliğine taşınması planlanan yapı ile ilgili süreç ortaya konmuş, ortaya konulan süreç ışığında SAP 2000 programında yapı modellenerek sayısal verilerle yapılması düşünülen imalatların referans aralıkları belirlenmiştir.

Keywords

Koruma, Taşıma, Bütüncül Taşıma, Yalı Camii, SAP 2000

References

• Ahunbay Z., (2019), Kültür Mirasını Koruma İlke ve Teknikleri, YEM Yayın.
• Ahunbay Z., (2014), Tarihi Çevre Koruma ve Restorasyon, YEM Yayın.
• Ahunbay Z., (1996), Hasankeyf’in Korunması/Anıtların Taşınmasıyla İlgili Sorunlar, YEM Yayın.
• Alparslan, H.İ., (2014), Osmanlı Dönemi İzmiri’nde Müslüman Cemaatin Sosyo-Ekonomik Olanakları ile Cami Mimarisinin Gelişimi Arasındaki İlişkiler 17-20. Yüzyıl(Tez No. 374162)[Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi].YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Balzar, D.,&Dillenburger, B. (2018). Architectural implications of moving buildings: the cases of Diegten church, Villa Sarasin, and Villa Jucker. International Journal of Architectural Heritage, 12(7), 1071-1091.
• Batukan, F.B., (2017). Korumada taşıma yönteminin kültürel hafızaya etkisinin Kayseri örneği üzerinden irdelenmesi (Tez No. 467804) [Yüksek Lisans Tezi, Erciyes Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Cadsay, (2024,Mayıs). SAP 2000. https://cadsay.com/sap2000-nedir
• Curtis,J. (1979).“Moving Historic Buildings”, U.S Department Of The Interior Heritage Conservation And Rescreation Service Technical Preservation Services Division, Washington D.C.,ABD.
• Devlet Su İşleri.(2016). Artuklu Hamamı, taşıma koruma ve onarım proje raporu. Orta Kapı’nın Koruma/Taşıma/Yerinde Sergileme Sunumu ile Restorasyonu Özel Teknik Şartnamesi. Devlet Su İşleri.
• Dönmez, M. T. (2012). Osmanlı dönemi vakıf eserlerinin onarım süreçlerinin irdelenmesi: İzmir-Kemeraltı örneği. (Tez No. 328378)[Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Fırat,S., (2020), Tarihi Yapıların Temel Sistemlerinin Güçlendirilmesi.Türk Doğa ve Fen Dergisi,9,182-189.
• Gençoğlu, I.Z. (2018). Tarihi Anıtsal Yapıların Korunmasında Yeniden İşlevlendirme-Oluşan Sorunlar: Bursa ve Barselona(Tez No. 3514930) [Doktora Tezi, Beykent Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Gültekin, E.R. (2007). Ülkemizdeki taşınmaz kültür varlıklarının restorasyonuna ilişkin sorunlar. Tarihi Eserlerin Güçlendirilmesi ve Geleceğe Güvenle Devredilmesi Sempozyumu-1,159-168.
• Gültekin, E.R. (2004). Tarihi Kemeraltı Çarşısının Dini Yapıları, Dokuz Eylül Üniversitesi Yayınevi.
• Gültekin, H. (1952). İzmir tarihi, Ege Turizm Yayınevi.
• Gültekin, N.T. (2001). Türkiye’de taşınmaz kültür varlıklarını koruma sürecinde yaşanan açmazlar. TAÇ Vakfı’nın 25 Yılı Anı Kitabı Türkiye’de Risk altındaki Doğal ve Kültürel Miras, Türkiye Anıt Çevre Turizm Değerlerini Koruma Vakfı.
• Hrasnica M, Medic S., (2012, 24-28 September),“Seismic strengthening of historical Stone masonry structures in bosnia herzegovina”, 15WCEE, Lisnonia, Portugal.
• ICOMOS, (2024, Mayıs). https://www.icomos.org.tr/
• ICCROM, (2024, Mayıs). https://www.iccrom.org/
• İstanbul Teknik Üniversitesi. (2021). İzmir Büyükşehir Belediyesi Ana Hizmet Binasının Deprem Güvenliğinin ve Güçlendirmeye Uygunluğunun Önceki Çalışmalar ve 30.10.2020 Depremi sonrası Yapılan Gözlemler Işığında Değerlendirilmesi, İstanbul Teknik Üniversitesi.
• Kendir, H., (2020), Mimari Restorasyonda Taşıma Yönteminin İrdelenmesi (Tez No. 632848) [Yüksek Lisans Tezi, Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Koitzsch, Y. Bennewitz, T. And Wenzel, U., (2008), Geotechnical challenges when transporting the Emmaus Church from Heuersdorf to Borna, Kolloquium Bodenmechanik, Grundbauundbergbauliche Geotechnik,10,1-10.
• Kuyulu, İ. (1999), İzmir’de Osmanlı Dönemi yapıları, XIII. Türk Tarih Kongresi,1187- 1204.
• Öztekin, S.,“Tarihi Yapıların Bir Açık Hava Müzesine Taşınması Örneği”: Altınköy Açık Hava Müzesi, Haliç Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi.
• Peltola, X., (2008), Moving Historic Buildings: A Study of WhatMakesGoodPreservationPracticesWhenDealingwithHistoricallySignificantBuildingsandStructures[Yüksek Lisans Tezi, Clemson Üniversitesi].
• SAP 2000 (2015) Integrated Finite Element Analysis and Design of Structures, Computers and Structures Inc., Berkeley, California, USA.
• Sevgi, Çetin, Yılmaz, (2017) “Hasankeyf Zeynel Bey Türbesinin Koruma ve Kurtarma (Taşıma) Projesi”, İBB Kültür Varlıkları Daire Başkanlığı, Koruma Uygulama Denetim Müdürlüğü.
• Smith, J. et al. (2018). "The Benefits of Building Relocation in Urban Redevelopment Projects." Journal of Urban Preservation, 5(2), 123-136.
• Şener, İ., (2004), Tarihi Yığma Anıtların Başka Bir Yere Taşınması Üzerine Bir Yöntem Ve Bu Yöntemin Yapısal Analizi: Hasankeyf'de Örnek Bir Uygulama(Tez No. 153315) [Yüksek Lisans Tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Török, Á.,&Domokos, G. (2016). Architectural impacts of transportation on buildings. Periodical Polytechnical Architecture, 47(2), 93-99.
• Türkmen M, Bilgin H. “Structural behaviour of domed roof systems in traditional architectural buildings”, Sakarya Üniversitesi Mühendislik ve Mimarlık Dergisi, 21(3-4), 119-128.
• UNESCO, (2024, Mayıs).The World Heritage Convention.https://whc.unesco.org/en/convention/
• Usta, P., Bozdağ, Ö.,(2020),Tarihi Başdurak Camisinin Deprem Analizi, Pamukkale Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 27(3), 244-250.