Şehir Alt Kültüründen “Transaltkültüre” Türk Turizm Kültüründe Dönüşüm

Year 2025, Volume: 18 Issue: Uluslararası Girişimcilik Sosyal Bilimler Kongresi Özel Sayısı, 21 - 40, 30.10.2025

Ebru Özlem Korkutata

Abstract

Bu çalışmanın amacı, Türkiye'de turizmin şehir kültürü içindeki dönüşümünü ve alt kültürden "transaltkültür"e evrilmesini teorik ve sosyolojik bir perspektiften analiz etmektir. Çalışma, Türkiye'de turizmin kent kültürü bağlamında geçirdiği dönüşümü sosyolojik bir bakış açısıyla ele almaktadır. 1960’lardan itibaren turizm, şehir yaşamının yarattığı psikolojik ve kültürel baskılardan uzaklaşma arayışının bir yansıması olarak ortaya çıkmış; sırt çantalı seyahat, kampçılık ve doğa yürüyüşü gibi etkinliklerle somutlaşmıştır. Bu dönemde turizm, yalnızca ekonomik bir faaliyet değil, aynı zamanda bireylerin alternatif yaşam biçimlerini deneyimledikleri bir kültürel alan hâline gelmiştir. Gençlik hareketleri, üniversite doğa toplulukları ve kentli bireylerin doğaya yönelme eğilimleri, Türkiye’de turizmin alt kültürel bir kimlik kazanmasında etkili olmuştur. Bu alt kültür, kamp müzikleri, ekipman kullanımı ve grup içi normlarla kendine özgü bir folklor üretmiştir. 1990’lı yıllardan itibaren dijitalleşme ve sosyal medya kullanımının yaygınlaşmasıyla birlikte, turizm kültürü daha esnek ve çok katmanlı bir yapıya dönüşmüş; geleneksel alt kültür sınırlarını aşarak “transaltkültür” olarak tanımlanabilecek bir forma evrilmiştir. Artık bireyler farklı zamanlarda gezgin, tatilci veya iş amaçlı seyahat eden kişi rollerine bürünebilmekte; bu durum turizmin kimliksel ve kültürel çeşitliliğini artırmaktadır. Çalışma, bu dönüşümün sosyal medya etkisi, ekonomik yapıdaki değişimler ve kentleşme süreçleriyle birlikte değerlendirilmesi gerektiğini savunmakta olup; Türkiye’nin şehir kültürü, sınıfsal dinamikler ve tüketim toplumu bağlamında turizm kültürünün nasıl farklılaştığını açıklayarak, turizm araştırmalarında sosyokültürel boyutun güçlendirilmesine katkı sağlamaktadır.

Keywords

Kent kültürü , Şehir kültürü , Turizm alt kültürü , Transaltkültür , Türkiye’de turizm dönüşümü

Ethical Statement

Derleme olan bu makale çalışmasında her hangi bir etik ihlalinde bulunmadığımı beyan ederim.

Transformation in Turkish Tourism Culture: From Urban Subculture to Transalt Culture

Abstract

This study aims to analyze the transformation of tourism within Türkiye’s urban culture, focusing on its evolution from a subcultural phenomenon into a “trans-subculture” through a theoretical and sociological lens. It explores how, since the 1960s, tourism has emerged as a response to the psychological and cultural pressures of urban life, materializing through practices such as backpacking, camping, and hiking. During this period, tourism evolved beyond its economic function to become a cultural domain where individuals experimented with alternative lifestyles and modes of belonging. Youth movements, university-based nature clubs, and the urban population’s growing interest in outdoor experiences played a formative role in shaping a tourism subculture in Türkiye. This subculture developed its own symbolic language and rituals, including campfire music, gear usage, and group norms, forming a distinct folkloric identity. From the 1990s onward, the proliferation of digital technologies and social media platforms contributed to a shift in tourism culture, rendering it more flexible and multilayered. This shift led to the emergence of a “trans-subcultural” form, wherein individuals could alternate between roles such as backpacker, leisure traveler, or business tourist depending on context and time. The study argues that this transformation must be examined in relation to digital media dynamics, economic restructuring, and urbanization processes. By situating tourism within the broader framework of urban culture, class relations, and consumer society in Türkiye, the research contributes to strengthening the sociocultural dimension of tourism studies.

Keywords

Urban culture , Tourism subculture , Transaltculture , Cultural identity , Tourism transformation in Turkey

References

• Arslan, N., & Kocabaş, F. (2017). Büyükşehirlerde yaşamın psikolojik etkileri: İstanbul örneği. Psikoloji Çalışmaları Dergisi, 37(1), 45-62.
• Aydın, M. (2008). Türkiye’de gençlik alt kültürlerinin sosyolojik analizi. Sosyoloji Konferansları Dergisi, 37, 101-119.
• Bauman, Z. (1996). Modernlik ve Müphemlik. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Bauman, Z. (1998). Akışkan Modernite. (Çev. I. Ergüden). İstanbul: Can Yayınları.
• Çeken, H., Dalgıç, A., & Balık, M. (2012). Türkiye’de Alternatif Turizm Türleri Üzerine Bir Değerlendirme. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 2(3), 55-67.
• Demirtaş-Milz, N. (2011). The role of tourism in the transformation of space: The case of Bodrum. METU Journal of the Faculty of Architecture, 28(2), 151-172.
• Doğan, İ. (2015). Türkiye'de gençlik alt kültürleri: Kimlik, müzik ve direniş. Sosyoloji Dergisi, 3(31), 75-92.
• Duman, E. (2020). Türkiye’de gençlik kültürleri ve dijital alt kültürler: Bir inceleme. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(93), 623-640.
• Egresi, I. (2018). Backpackers and Alternative Tourism in Turkey: Patterns, Impacts, and Policy Responses. Tourism Planning & Development, 15(5), 532-550.
• Epstein, M. N. (1999). Transculture: A Broad Way between Globalism and Multiculturalism. Common Knowledge, 6(1), 46-64.
• Epstein, M. N. (2000). Transculture: A Broad Way Between Globalism and Multiculturalism. Comparative Literature Studies, 37(1), 94-116.
• Eray, B. (2017). Kültür ve altkültür ilişkisi: Sosyolojik bir çözümleme. Toplum ve Kültür Dergisi, 4(1), 243-260.
• Erkal, M. (1999). Kültür ve Sosyal Değişme. İstanbul: Der Yayınları.
• Ersanlı, E. & Keleş, R. (2011). Türkiye’de Kentleşme Süreci ve Kentsel Sorunlar. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 66(2), 23-45.
• Eryılmaz, B., & Güzel, H. (2020). Turizmin toplumsal etkileri: Sosyolojik bir değerlendirme. Turizm Araştırmaları Dergisi, 8(2), 190-206.
• Florida, R. (2002). The Rise of the Creative Class: And How It's Transforming Work, Leisure, Community, and Everyday Life. New York: Basic Books.
• Franklin, A. & Crang, M. (2001). The trouble with tourism and travel theory? Tourist Studies, 1(1), 5-22.
• Fromm, E. (2010). Sahip Olmak ya da Olmak. (Çev. H. Özbek). İstanbul: Say Yayınları.
• Karabağ, S. F., & Öztürk, Y. (2016). Türkiye’de kültürel altkültürlerin şekillenmesinde kentleşme ve göçün rolü. Sosyoloji Dergisi, 3(33), 45-68.
• Karakuş, Y. & Gökçe, N. (2016). Türkiye’de Yurtdışı Turizm Hareketlerinin Gelişimi. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 4(3), 112-126.
• Keyder, Ç. (1987). State and Class in Turkey: A Study in Capitalist Development. London: Verso.
• Korkmaz, H., & Altun, M. (2019). Türkiye’de şehir kültürü ve alt kültürel pratikler: İstanbul örneği. Kent Araştırmaları Dergisi, 4(1), 99-115.
• Kozak, M. (2014). Gastronomi Turizmi ve Türkiye: Fırsatlar ve Tehditler. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 25(2), 232-237.
• Kurt, M. (2018). Taraftar alt kültürü ve kimlik inşası: Türkiye’de ultras grupları üzerine bir inceleme. Spor ve Toplum Dergisi, 2(1), 45-61.
• Kurtuluş, H. & Turan, Ö. (2017). Kültür Endüstrileri ve Şehir: İstanbul Üzerinden Bir Değerlendirme. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, (52), 139-160.
• Mumford, L. (1961). The City in History: Its Origins, Its Transformations, and Its Prospects. Harcourt, Brace & World.
• Richards, G., & Raymond, C. (2000). Creative tourism. ATLAS News, 23, 16-20.
• Shabalova, N. N. (2017). The concept of transsubculture in cultural studies. Bulletin of the Moscow State Regional University, 4, 135-141.
• Smith, M. K. (2003). Issues in Cultural Tourism Studies. London: Routledge.
• Şahin, A., & Ekinci, M. B. (2019). Türkiye’de doğa yürüyüşü ve trekking turizmi üzerine bir değerlendirme. Turizm Akademik Dergisi, 6(2), 143-157.
• Şaylan, G. (2012). Türkiye'de Kültürel Değişme ve Modernleşme. İstanbul: İletişim Yayınları.
• TÜRSAB. (2023). 2023 Türkiye Turizm İstatistikleri Raporu. Türkiye Seyahat Acentaları Birliği.
• Uluocak, H., & Gümüş, H. (2019). İstanbul'da alt kültürel kimlikler ve mekânsal görünürlükleri: Cihangir örneği. Mekân ve Kültür Dergisi, 2(1), 53-68.
• UNESCO. (2006). Towards Sustainable Strategies for Creative Tourism. Paris: UNESCO.
• UNESCO. (2015). UNESCO Creative Cities Network: Gaziantep City of Gastronomy. Paris: UNESCO.
• UNESCO. (2021). Creative Cities Network: Gaziantep City of Gastronomy. https://en.unesco.org/creative-cities/gaziantep
• Yardımcı, S. (2005). Festivalizing Culture: European Cultural Capital Istanbul 2010 and the Politics of Culture. Istanbul: Cultural Studies Journal, 17(3), 435-455.
• Yardımcı, S. (2017). Kentsel gençlik alt kültürleri ve mekânsal dönüşüm: İstanbul örneği. Mekân ve Kültür Dergisi, 1(2), 55-70.
• Yıldız, M. (2014). Gezi Direnişi’nde gençlik kültürünün sanatsal ve mizahi ifadeleri. Toplum ve Bilim, 130, 153-178.
• Yılmaz, B., & Keleş, R. (2020). Türkiye’de gençlik turizmi ve kültürel etkileşim: Alternatif turizm pratiklerinin değerlendirilmesi. Turizm Akademik Dergisi, 7(2), 194-210.
• Urry, J. (2002). The Tourist Gaze. London: Sage Publications.