Deprem Sonrası Oluşan Enkaz Atıklarının Bertarafı: 6 Şuat Depremleri Sonrası Nurdağı ve Islahiye İlçelerinin İncelemesi

Year 2025, Volume: 18 Issue: 4, 1918 - 1937, 15.07.2025

Yakup Bulut , Seda Kulu Bay

https://doi.org/10.35674/kent.1518053

Abstract

Depremler, gerçekleşeceği fay hatlarının hareketlerinden dolayı tahmin edilebilir ancak belirli bir tarih veya saatte gerçekleşeceğine ilişkin bir öngörünün yapılması mümkün olmayan afetlerdir. Bu nedenle depremlere hazırlığın sürekliliği ve olası deprem senaryolarının dikkate alınması çok önemlidir. Özellikle, Türkiye gibi aktif üç fay hattına sahip bir ülkenin depreme hazırlıksız yakalanması büyük felaketlere neden olabilir. Depremlerin büyüklük ve şiddetine bağlı olarak yıkıcı etkileri göz önüne alındığında, gerçekleşeceği bölgelerde deprem öncesi, anı ve sonrası için gerekli hazırlıkların olmaması olası can ve mal kaybına, kentsel alanların büyük tahribine neden olabilmektedir. İşte “6 Şubat Depremleri” veya “Asrın Felaketi” olarak adlandırılan ve 11 ili etkisi altına alan özellikle 4 ilde büyük yıkımlara neden olan depremler, böylesine bir afeti ifade etmektedir. Bu tür afet sonrası ortaya çıkan enkaz atıklarının hızlı bir şekilde tespiti, taşınması, depolanması ve bertaraf edilmesi, depremlerin meydana getirdiği yaraların hızlı sarılmasını sağlayabilir. Bu açıdan yasal yeterlilik kadar uygulamaya yönelik hazırlıklar da önemlidir. Bu açıdan çalışma, büyük depremler yaşayan Türkiye’de yasal ve yapısal sorunlar çerçevesinde, ortaya çıkan enkaz atıklarının nasıl depolandığı ve bertaraf edildiğini İslâhiye ve Nurdağı ilçeleri ölçeğinde ortaya koymaya çalışmaktadır.
Enkaz atıkları çok farklı maddelerden oluşan ve bu maddelerin ayrıştırılması, depolaması ve geri dönüşümü oldukça zorlu bir süreci gerektirmektedir. Enkaz atıklarının nasıl taşındığı, nereye götürüldüğü, hangi ayrıştırma ve bertaraf işlemlerine tabi tutulduğu bu iki ilçe ölçeğinde nasıl gerçekleştiği, il ve ilçelerin ilgili kurum yetkilileriyle görüşmeler yapılarak bilgi toplanılmıştır. Ayrıca, kurum ziyaretleri esnasında sahadan alınan görseller ve yine sahada yapılan görüşmelerden elde edilen veriler birlikte incelenmekte, olası afetlere karşı nasıl bir plan uygulanacağı veya uygulanması gerektiği konusunda birtakım öneriler geliştirilmektedir.

Keywords

enkaz atıkları, geri dönüşüm, atık bertarafı

Supporting Institution

TÜBİTAK 1002/B

Project Number

125K965

DISPOSAL OF POST-EARTHQUAKE DEBRIS WASTE: INVESTIGATION OF NURDAĞI AND ISLAHIYE DISTRICTS AFTER FEBRUARY 6 EARTHQUAKES

Abstract

Earthquakes are disasters that can be predicted due to the movements of fault lines, but it is not possible to predict that they will occur at a specific date or time. Therefore, continuous earthquake preparedness and consideration of possible earthquake scenarios are very important. Especially in a country like Turkey, which has three active fault lines, being unprepared for earthquakes can lead to major disasters. Considering the destructive effects of earthquakes depending on their magnitude and intensity, the lack of the necessary preparations before, during and after the earthquake in the regions where it will occur can cause possible loss of life and property and great destruction of urban areas. The so-called "February 6 Earthquakes" or "Disaster of the Century", which affected 11 provinces and caused major destruction in 4 provinces in particular, represents such a disaster. Rapid identification, transportation, storage and disposal of the debris wastes generated after such disasters can ensure that the wounds caused by earthquakes are healed quickly. In this respect, preparations for implementation are as important as legal competence. In this respect, the study tries to reveal how debris wastes are stored and disposed of within the framework of legal and structural problems in Turkey, which has experienced major earthquakes, on the scale of Islâhiye and Nurdağı districts.
Debris wastes are composed of many different materials and the separation, storage and recycling of these materials requires a very challenging process. Information on how debris wastes are transported, where they are taken, what sorting and disposal processes they are subjected to, and how these processes are realized at the scale of these two districts was collected by interviewing the relevant institution officials of the provinces and districts. In addition, the visuals taken from the field during the visits to the institutions and the data obtained from the interviews conducted in the field are analyzed together, and some suggestions are developed on how a plan will or should be implemented against possible disasters.

Keywords

debris waste, recycling, waste disposal

Project Number

125K965

References

• Asari, Misuzu ...[et al]. Strategy for Separation and Treatment of Disaster Waste: A Manual for Earthquake and Tsunami Disaster Waste Management in Japan. Journal of Material Cycles and Waste Management 2013, 15(3): 290-299
• Aydın İpekçi, C., Coşgun, N., ve Tıkansak Karadayı, T. (2017). İnşaat Sektöründe Geri Kazanılmış Malzeme Kullanımının Sürdürülebilirlik Açısından Önemi. TÜBAV Bilim Dergisi, 10(2), 43-50.
• Bulut, Y. Akın, S. ve Kara, M. (2017), Afet Yönetiminde Kapasite Geliştirmenin Önemi ve Hatay Açısından Bir Değerlendirme, Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Yıl: 2017, Sayı:4, s.1054-1072.
• Bayra, E. (2021). Büyük Doğu Japonya Depremi Sonrası Japon Mevzuatında Görülen Eksikliklerin Düzeltilmesi Bağlamında Deprem ve Hukuk. Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergis, 27(2), 1191-1206. doi:10.33433/maruhad.983394
• Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı. (2021). 2020 Yılı İçerisinde Elazığ`da Meydana Gelen Depremler ve Sonrasında Yapılan Çalışmalar. Nisan 14, 2024 tarihinde https://elazig.csb.gov.tr/2020-yili-icerisinde-elazig-da-meydana-gelen-depremler-ve-sonrasinda-yapilan-calismalar-haber-260760
• Çüçen, A., Altuncu, Y. T. (2022). Nanoteknolojik Yapı Malzemelerinin Mimaride Kullanım Olanaklarının Araştırılması. Teknik Bilimler Dergisi, 12 (1), 17-23.
• Doğdu , G., & Alkan, S. N. (2023). Deprem Sonrası Oluşan İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Değerlendirilmesi: 6 Şubat 2023 Kahramanmaraş Depremleri. Artvin Çoruh Üniversitesi Mühendislik ve Fen Bilimler Dergisi, 1(1), 38-50.
• Elazığı Kültür ve Tanıtma Vakfı. (2020). 24 Ocak 2020 Depreminden Sonra Elazığ'da Yaşanan Sorunlar ve Öneriler. Ankara: Elazığı Kültür ve Tanıtma Vakfı. Nisan 14, 2024 tarihinde https://elazigvakfi.org.tr/Admin/file_manager/upload/files/Elazig_Deprem_Raporu.pdf
• Euronews. (2015, Ağustos 25). Katrina Kasırgası'nın üzerinden 10 yıl geçti. Nisan 30, 2024 tarihinde Euronews: https://tr.euronews.com/2015/08/25/katrina-kasirgasi-nin-uzerinden-10-yil-gecti
• Göver, İ. H. (2023). Türkiye ve Japonya’nın Deprem Gerçekliği: Karşılaştırmalı Bir Analiz. Mevzu: Sosyal Bilimler Dergisi(10), 278-323. doi:10.56720/mevzu.1319896
• Gümrükçüoğlu, M., İleri, R., Sümer, B., & Seyfettinoğlu, M. A. (2000). Adapazarı'nda 17 Ağustos Depremi Sonrası Çevre Etki Değerlendirmesi. SAÜ Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 4(1. ve 2.), 1-6.
• Güney, D. (2011). Yıldız Teknik Üniversitesi 23 Ekim 2011 Van Depremi Teknik İnceleme Raporu. İstanbul: Yıldız Teknik Üniversitesi.
• Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği. (2004, 03 18). Ocak 24, 2024 tarihinde mevzuat.gov.tr: https://www.mevzuat.gov.tr/File/GeneratePdf?mevzuatNo=5401&mevzuatTur=KurumVeKurulusYonetmeligi&mevzuatTertip=5
• Ide, K. (2014). Treatment of Disaster Waste Generated by the Great East Japan Earthquake. Japanese Geotechnical Society Special Publication, The 15th Asian Regional Conference on Soil Mechanics and Geotechnical Engineering. 137-142.
• Kandilli Rasathanesi. (2024, Nisan 18). Deprem Bilgileri Büyük Depremler. http://www.koeri.boun.edu.tr/sismo/2/deprem-bilgileri/buyuk-depremler/
• Macrotrends.org. (2024). New Orleans Metro Area Population 1950-2024. Nisan 30, 2024 tarihinde Macrotrends: https://www.macrotrends.net/global-metrics/cities/23082/new-orleans/population
• Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü. (2014). Diri Fay Hatları. https://www.mta.gov.tr/v3.0/hizmetler/yenilenmis-diri-fay-haritalari
• Hernández-Padilla, F., ve Anglés, M. (2021). Earthquake Waste Management, Is It Possible in Developing Countries? Case Study: 2017 Mexico City Seism. Sustainability, 13(5), 2431. https://doi.org/10.3390/su13052431
• ODTÜ Deprem Mühendisliği Araştırma Merkezi. (2020). 30 Ekim 2020 İzmir-Seferihisar Açıkları (SİSAM) Depremi (MW 6.6) Kesif Gözlemleri ve Bulguları Ankara: ODTÜ. doi: ODTÜ/DMAM 2020-03
• Öztürk, M. (2023, Mart 26). Afet Sonrası Yıkıntı Atıkları Yönetimi. Şantiye Yapı, Mimarlık ve İnşaat Dergisi. Nisan 18, 2024 tarihinde https://www.santiye.com.tr/afet-sonrasi-yikinti-atiklari-yonetimi-4210.html
• Resmi Gazete. (2012, Aralık 15). 6306 Sayılı Kanunun Uygulama Yönetmeliği. Nisan 21, 2024 tarihinde https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=16849&MevzuatTur=7&MevzuatTertip=5
• Resmi Gazete. (2012, Mayıs 31). Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun. Nisan 21, 2024 tarihinde https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2012/05/20120531-1.htm
• Resmi Gazete. (2013). Asbestle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik. https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=17050&MevzuatTur=7&MevzuatTertip=5
• Resmi Gazete. (2018, Mart 18). Türkiye Bina Deprem Yönetmeliği. Nisan 20, 2024 Tarihinde https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2018/03/20180318M1-2.htm
• T.C. Strateji ve Bütçe Başkanlığı. (2019, Temmuz 18). 100. Yıl Türkiye Planı-11. Kalkınma Planı. Nisan 21, 2024 tarihinde https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2022/07/On_Birinci_Kalkinma_Plani-2019-2023.pdf
• T.C. Strateji ve Bütçe Başkanlığı. (2023, Ekim 31). Nisan 21, 2024 Tarihinde 12. Kalkınma Planı: https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2023/12/On-Ikinci-Kalkinma-Plani_2024-2028_11122023.pdf
• TMMOB. (2023, 10 6). İnşaat Mühendisleri Odası. https://www.imo.org.tr/TR,149503/tmmob-6-subat-depremleri-8-ay-degerlendirme-raporu-yayimlandi.html
• Trt Haber. (2017, Ekim 5). Dünyayı Sarsan Olaylar - Katrina Kasırgası. Nisan 30, 2024 Tarihinde TRT HABER: https://www.trthaber.com/haber/dunya/dunyayi-sarsan-olaylar-katrina-kasirgasi-336485.html
• Ulucan, M., & Alyamaç, K. E. (2022). A Holistic Assessment of the Use of Emerging Tecycled Concrete Aggregates After a Destructive Earthquake: Mechanical, Economic and Environmental. Waste Management (146), 53-65.
• UNDP. (2020). Demolition Waste Assessment Outside the Port of Beirut. UNDP. https://www.undp.org/lebanon/publications/demolition-waste-assessment-outside-port-beirut
• Varol, A. (2019). Afet Yönetimi, Afet Eğitimi ve Afet Farkındalığı: Amerika Örneği. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 29(1), 193-204.
• www.resmigazete.gov.tr. (2008). Bazı Tehlikeli Maddelerin, Müstahzarların ve Eşyaların Üretimine, Piyasaya Arzına ve Kullanımına İlişkin Kısıtlamalar Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik. https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2008/12/20081226M1-1.htm
• Yalçınkaya, E. (2003). 1 Mayıs 2003 Bingöl Depremi (MW=6.4) Kuvvetli Hareket Kayıtlarının İncelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Yerbilimleri Uygulama ve Araştırma Merkezi Bülteni(28), 99-108.