Nükleer Emniyet Kapsamında Fiziksel Koruma Sistemi Tasarlamak ve Analiz Etmek İçin Yerli Yazılım Geliştirilmesi

Yıl 2022, , 1 - 20, 02.11.2022

Mahsum Akdemir Senem Şentürk Lüle

https://doi.org/10.17134/khosbd.998901

Öz

Nükleer enerjinin askeri amaçlar için kullanılması sonrasında nükleer silahların birçok devlet tarafından geliştirilmesi, nükleer silahların çalınması, nükleer madde ve radyoaktif maddelerin çalınması, nükleer tesislere sabotaj, nükleer maddelere taşıma sırasında sabotaj ve kirli bomba tehdidi gibi kaygılar ortaya çıkmıştır. Bu kapsamda nükleer tesis ve maddelerin korunması nükleer emniyet (nuclear security) konsepti altında değerlendirilmektedir. Hedefi kişileri, mülkleri, toplumu ve çevreyi nükleer madde ve radyoaktif madde kaynaklı temelde hırsızlık ve sabotajı içeren kötü niyetli olaylardan korumak olan nükleer emniyet rejiminin kapsamını devletler belirlenmektedir. Bu bağlamda, nükleer emniyetin sağlanmasında devletin belirlediği yasal çerçeve ülkedeki yetkili kurum tarafından yürütülürken, nükleer tesisi işleten, nükleer maddeyi depolayan ve/veya taşıyan yetkilendirilen kişi de fiziksel koruma sistemi (FKS) ile nükleer emniyetli sağlamaktadır. Bu çalışma nükleer emniyetin sağlanmasında ve sürdürülmesinde kritik öneme sahip olan FKS’nin tasarımı ve değerlendirilmesinde kullanılabilecek yerli ve milli bir yazılımın metodolojisi anlatılmıştır. Yazılım FKS’nin gelen tehdide karşı etkinliğini hesaplamakta ve tehdidin hedefine ulaşmada en çok tercih edebileceği sistemin en zayıf halkası olan yolu belirlemektedir. Bu en zayıf halkada yapılacak iyileştirmeler ile sistemin etkinliğinin arttırabilmektedir. Test aşamalarını başarıyla geçen yazılım mevcut haliyle sadece nükleer tesislerde değil diğer kritik tesislerdeki fiziksel koruma sistemlerinin analizine de olanak vermektedir. Ayrıca ara yüzün Türkçe olması yazılımın Türkiye’de nükleer emniyet konusundaki eğitimlerde kullanımının önünü açmaktadır. Yazılım daha da geliştirilirse ülkemizdeki nükleer tesislerin analizinde düzenleyici kuruluş tarafından kullanılabilir.

Anahtar Kelimeler

Nükleer emniyet, fiziksel koruma sistemi, nükleer malzeme, nükleer tesis, yazılım geliştirme

Kaynakça

• Margulies, P. (2008). Global Issues: Nuclear Nonproliferation (sf. 3). New York: Infobase Publishing
• IAEA. (2020). The Legal Framework for Nuclear Security, Vienna: International Atomic Energy Agency.
• IAEA. (2005). The Convention on the Physical Protection of Nuclear Material (CPPNM) and its Amendment. Vienna: International Atomic Energy Agency.
• IAEA. (2011). Nuclear Security Recommendations on Physical Protection of Nuclear Material and Nuclear Facilities, Vienna: International Atomic Energy Agency.
• TC. (2012). Nükleer Tesislerin ve Nükleer Maddelerin Fiziksel Korunması Yönetmeliği, Ankara: T. C. Resmi Gazete 28300.
• TC. (2020a). Nükleer Güvence Yönetmeliği (2020), Ankara: T. C. Resmi Gazete 31019.
• TC. (2020b). Nükleer Tesislerin ve Nükleer Maddelerin Emniyetine İlişkin Yönetmelik, Ankara: T. C. Resmi Gazete 31207.
• TC. (2018). Nükleer Düzenleme Kurumunun Teşkilat ve Görevleri İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Hükmünde Karaname, Ankara: T. C. Resmi Gazete 30473.
• TC. (1983). Nükleer Tesislere Lisans Verilmesine İlişkin Tüzük, Ankara: T. C. Resmi Gazete 18256.
• Gerçeker N. (2013). Küresel Felaket: Nükleer Terörizm, Uluslararası Hukuk Çerçevesine İlişkin Bir Değerlendirme. Savunma Bilimleri Dergisi, 12 (1). 91-95.
• UN. 06.06.2021’de https://www.un.org/en/conf/npt/2015/pdf/background%20 info.pdf adresinden alınmştır.
• Sandia. 25.05.2021a tarihinde https://share-ng.sandia.gov/itc/assets/18_path-interruption-analysis.pdf adresinden alınmıştır.
• Sandia. 25.05.2021b tarihinde https://share-ng.sandia.gov/itc/assets/21_ neutralization-analysis.pdf adresinden alınmıştır.
• Python. 25.05.2021 tarihinde https://www.python.org/doc/essays/blurb/ adresinden alınmıştır.
• MySQL. 25.05.2021 tarihinde http://www.mysql.com/ adresinden alınmıştır.
• Jetbrains. 25.05.2021 tarihinde https://resources.jetbrains.com/storage/products/ jetbrains/docs/jetbrains_corporate_overview.pdf adresinden alınmıştır.
• Sandia. 25.05.2021c tarihinde https://share-ng.sandia.gov/itc/assets/ hypo_fac_limp.pdf adresinden alınmıştır.