DEĞİRMEN VE HAÇ: PIETER BRUEGEL’İN “KALVARİ’YE GİDEN YOL” RESMİNDEN BİR FİLM UYARLAMASI

Yıl 2020, Sayı: 15, 31 - 68, 30.03.2020

Zehra Canan Bayer

Öz

“Kalvari’ye Giden Yol” resmini sinemaya uyarlayan Lech Majewski’nin yöntemlerini ve kaynaklarını tespit etmeyi amaçlayan bu çalışmada, önce Bruegel’in sanat serüveni üzerinde durulmuş, ikonografik örgüsüyle resim çözümlenmiştir. Sonrasında filmin kurgusu ve ikonografik göndermeleri tespit edilmiş ve bu süreçte özellikle Majewski’nin, sanatın sembollerinin gizli dili üzerine gerçekleştirdiği konferansı birincil kaynak oluşturmuştur. Bu bölümde metni destekleyen unsurlar olarak filmden alıntılanan sahnelerin görsellerine yer verilmiştir. Film, Bruegel’in resminin 16. yüzyıl Flandrasına uyarlanmış canlı bir versiyonudur. “Değirmen ve Haç” kitabı ile filmin prodüksiyon aşamasında büyük katkı sağlayan Michael Gibson, Majewski’ye “Bruegel aklına sa- hip” sıfatını uygun görürken, bu filmi gerçekleştirmede ne denli yetkin olduğunun da ipuçlarını vermektedir. Majewski, İsa’nın çarmıha gerilmek üzere Kalvari’ye giden sürecini, bir önceki geceden başlamak üzere bütün gün boyunca gerçekleşen olaylar döngüsüyle anlatır. Bu döngüde Hıristiyanlıkla ilgili sembolik, ikonografik katmanların defalarca altını çizerken, Bruegel’in yaşadığı çağda Flandra’daki Katolik İspanya yönetiminin Protestanlar üzerindeki baskısını dehşet verici sahnelerle kadraja giren İspanyol milisler üzerinden anlatır. Majewski, bu filmi ile Bruegel’in başyapıtını anlamlandırmamızda bizi yetkin kılacak kılavuza imza atmış; izleyenlerin Bruegel gibi düşünebilmesini sağlamıştır.

Anahtar Kelimeler

Bruegel, Majewski, Flandra, İkonografi, Batı Resmi

Kaynakça

• Gibson, M.F. (2012). The Mill And the Cross A Commentory on Peter Bruegel’s Way to Calvary. Paris: The University of Levena Pres.
• İncil, Elçilerin İşleri 2:1-4. https://incil.info/kitap/act/2 (Erişim: 13.02.2020) İncil, Luka 6:48-49. https://incil.info/kitap/luk/6 (Erişim: 28.01.2020)
• İncil, Luka 22:19. https://incil.info/kitap/luk/22 (Erişim: 28.01.2020)
• İncil, Markos 14:22. https://incil.info/kitap/mar/14 (Erişim: 28.01.2020) İncil, Markos 14: 32-41. https://incil.info/kitap/mar/14 (Erişim: 12.02.2020) İncil, Matta 7:24-27. https://incil.info/kitap/mat/7 (Erişim: 28.01.2020) İncil, Matta 16:18. https://incil.info/kitap/mat/7 (Erişim: 28.01.2020)
• İncil, Matta 26: 14-15. https://incil.info/kitap/mat/26 (Erişim: 12.02.2020)
• İncil, Matta 26:26. https://incil.info/kitap/mat/26 (Erişim: 28.01.2020)
• İncil, Matta 26: 36-45. https://incil.info/kitap/mat/26 (Erişim: 12.02.2020)
• İncil, Matta 27: 1-2, 11-26. https://incil.info/arama/Matta+27 (Erişim: 06.02.2020) İncil, Yuhanna 10:1-21. https://incil.info/kitap/joh/10 (Erişim: 13.02.2020)
• İncil, Yuhanna 13: 1-17. https://incil.info/kitap/joh/13 (Erişim: 12.02.2020)
• Majewski, L. (5 Şubat 2013) Hidden Language of Symbols in Art. https://tat.lv/ en/video-lectures/190116-lech-majewski-hidden-language-of-symbols-in-art/(Erişim: 05.02.2020)
• Mander, K. (1617). Het schilder-boeck. Utrecht: Davaco Publishers. https://www.dbnl. org/tekst/mand001schi01_01/(Erişim: 15.01.2020)
• Mclntosh, G. (2004). Schola Caritatis, Twelfth Century Cistercians and the Ideas of Mo- nastic Caritas and Amicitia. Master of Arts in History Thesis. New Zealand: Massey University. https://mro.massey.ac.nz/handle/10179/13459?show=full (Erişim: 6.02.2020)
• Metford, JCJ (1983). Dictioanry of Christian Lore and Legend. London: Thames and Hudson.
• Orenstein, N. M. (2001). “The Elusive Life of Pieter Bruegel the Elder”, Pieter Bruegel the Elder: Drawings and Prints, New York: The Metropolitan Museum of Art. https:// www.metmuseum.org/art/metpublications/Pieter_Bruegel_the_Elder_Drawings_and_ Prints (Erişim: 15.01.2020)
• Tanah, Hezekiel 1:1–28. https://incil.info/arama/Ezekiel+1(Erişim: 28.01.2020)
• Tanah, Levililer 9: 2–3, 8. https://incil.info/arama/Levililer+9 (Erişim: 28.01.2020)
• Tanah: Levililer 22:27. https://incil.info/arama/Levililer+22 (Erişim: 28.01.2020)
• Tanah, Mısır’dan Çıkış 32: 1, 4, 8, 19, 20, 35. https://incil.info/arama/Misirdan+Ci- kis+32 (Erişim: 29.01.2020)
• Tanah, Yasa’nın Tekrarı 9:16–21. https://incil.info/arama/Yasanin+Tekrari+9 (Erişim: 29.01.2020)
• Tevrat, Yaratılış 3:14-15. https://incil.info/kitap/Yaratilis/3 (Erişim: 05.02.2020) Tevrat, Yaratılış 11:1-9. https://incil.info/kitap/gen/11 (Erişim: 13.02.2020)
• Tükel U. ve Arsal Yüzgüller S. (2014). Sözden İmgeye Batı Sanatında İkonografi. İstan- bul: Kabalcı Yayıncılık.
• Wilkinson, K. (2011). Kökenleri ve Anlamlarıyla Semboller & İşaretler, Binlerce Yıllık Görsel Bir Yolculuk. (Çev. S. Toksoy). İstanbul: Alfa Yayınları.
• İnternet Kaynakçası: http://www.dictionaryofspiritualterms.com/public/Glossaries/terms.aspx?ID=1138 (Erişim: 23.01.2020)