TÜRKİYE'DEKİ İLETİŞİM FAKÜLTELERİNDE VERİLEN MEDYA OKURYAZARLIĞI DERSLERİNE YÖNELİK BİR İÇERİK ANALİZİ

Yıl 2023, Sayı: 22, 191 - 214, 02.10.2023

Fatih Serdar Özgültekin

Öz

Medya okuryazarlığı, medya içeriklerinin eleştirel bir yaklaşımla ele alınıp değerlendirilmesini ve kullanıcıların kendi iletilerini üretebilme kabiliyetini ifade etmektedir. Medya okuryazarlığı eğitimine dönük stratejiler UNESCO’nun öncülüğünde ve daha çok “medya eğitimi” kavramıyla gelişme kaydetmiştir. Bu çalışmalar Türkiye’de de karşılık bulmuş, medya okuryazarlığıyla ilgili olarak yapılan çalışmalar hızlanmış ve 2006 yılında Radyo Televizyon Üst Kurulu ile Millî Eğitim Bakanlığının ortak çalışması neticesinde ortaöğretim kurumlarına medya okuryazarlığı dersi konulmuştur. Bu anlamda eğitim kurumlarının pek çok aşamasında iletişim araçlarını kullanma becerisi, yanıltıcı içeriklere dair farkındalık ve doğrulama kabiliyeti gibi konularda âdeta bir toplumsal seferberlik söz konusu olmuştur. İletişim fakültesi öğrencileri de bu yıllardan itibaren medya okuryazarlığı dersiyle müfredatlarında daha sık karşılaşmaya başlamıştır. Bu çalışma, devlet ve vakıf üniversitelerinin iletişim fakültelerinde verilen medya okuryazarlığı derslerinin amaçlarına, hedeflerine, öğrenme çıktılarına ve içeriklerine odaklanmaktadır. Bu bağlamda 33’ü devlet, 11’i vakıf olmak üzere toplam 44 iletişim fakültesinin 121 bölümünde medya okuryazarlığı adıyla verilen dersler, içerik analizine tabi tutulmuştur. Elde edilen bulgular doğrultusunda medya okuryazarlığı derslerinin konuya dair teorik çerçeveyle önemli ölçüde örtüştüğü belirlenmiştir. Derslerin konuları ve içerikleri açısından ise kullanıcıların içerik üretimi ve medyaya dair eleştirel bakışı merkezî bir yer teşkil etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Medya Okuryazarlığı, İletişim Fakültesi, İçerik Analizi, Ders İçeriği, Medya Eğitimi

Kaynakça

• Altun, A. (2011). UNESCO’nun medya okuryazarlığı eğitimi faaliyetlerine toplu bir bakış. Millî Eğitim Dergisi, 41(191), Yaz/2011, 86-107.
• Asrak Hasdemir, T. (2012). Gelenekselden yeni medya okuryazarlığına: Türkiye örneğinde bir değerlendirme. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(2), 23-40.
• Berg, B. L. (2001). Qualitative research methods for the social sciences. California State University.
• Bek, M. G. ve Binark, M. (2010). Eleştirel medya okuryazarlığı: Kuramsal yaklaşımlar ve uygulamalar. Kalkedon Yayınları.
• Çalışır, G. ve Sönmez, G. (2020). Bir olgubilim çalışması: İletişim fakültesi öğrencilerinin medyaya ve medya okuryazarlığına bakış açılarının belirlenmesi. The Journal of International Scientific Researches, 5(2), 128-142. https://doi.org/10.23834/isrjournal.729405
• Dikbaş Torun, E. (2019). Üniversite öğrencilerinin sahte ve kaynağı belirsiz Facebook iletilerini medya okuryazarlığında beş anahtar soru çerçevesinde sorgulama ve paylaşma süreçleri. Erciyes İletişim Dergisi, 6(2), 1359-1382. https://doi.org/10.17680/erciyesiletisim.530056
• İnceoğlu, Y. (2006). Medyayı doğru okumak. N. Türkoğlu (Ed.), Medya okuryazarlığı içinde ss. 4-8). Marmara Üniversitesi İletişim Fakültesi.
• Karaman, M. K. ve Karataş, A. (2009). Öğretmen adaylarının medya okuryazarlık düzeyleri. İlköğretim Online, 8(3), 798-808.
• Katz, E., Blumler, J. G. ve Gurevitch, M. (1974). Uses and gratifications research. The Public Opinion Quarterly, 37(4), 509-523.
• Kıran, Ö. (2020). Temel yaklaşımlar açısından medya okuryazarlığı eğitimi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 39(3), 233-248.
• Köktener, A. (2019). İletişim fakültesi öğrencilerinin medya okuryazarlığı algıları ve medya okuryazarlığı eğitimine yaklaşımları. Erciyes İletişim Dergisi, 6(1), 227-242. https://doi.org/10.17680/erciyesiletisim.454544
• Önderoğlu, E. (2006, 23 Ağustos). Okullarda medya okuryazarlığı dersi başlıyor. Bianet. https://bianet.org/bianet/cocuk/84153-okullarda-medya-okuryazarligi-dersi-basliyor
• Özcan, S. (2017). İstanbul Ticaret Üniversitesi ve Erciyes Üniversitesi öğrencilerine dair güncel veriler ışığında medya okuryazarlığı. Erciyes İletişim Dergisi, 5(1), 194-208. https://doi.org/10.17680/erciyesakademia.291894
• Özonur, D. ve Özalpman, D. (2009). Türkiye’de medya okuryazarlığı projesi üzerine bir değerlendirme, Marmara İletişim Dergisi, (15), 195-212.
• Pekman, C. (2006). Avrupa Birliği’nde medya okuryazarlığı. N. Türkoğlu (Ed.), Medya Okuryazarlığı içinde (ss. 16-25). Marmara Üniversitesi İletişim Fakültesi.
• Potter, W. J. (2005). Media literacy (3. bs.). Sage Publications.
• Taşkaya, M. ve Aydoğan, H. (2019). Advertainment dünyasının ‘oyun’una karşı, eleştirel medya okuryazarlığı. ETHOS: Felsefe ve Toplumsal Bilimlerde Diyaloglar, 12(1), 94-131.
• Türkoğlu, N. (2006). Okuryazarlıktan medya okuryazarlığına: Şifrelerin ortaklığını aramak. N. Türkoğlu (Ed.), Medya okuryazarlığı içinde (ss. 166-170). Marmara Üniversitesi İletişim Fakültesi.