Kapitalist Toplumda Özgürleşme: Georges Bataille Düşüncesinde Vazgeçme ve Harcama Olarak Egemenlik

Yıl 2020, Sayı: 2, 92 - 109, 15.10.2020

Zeliha Dişci

Öz

Bu çalışma, Georges Bataille’ın kapitalist toplum eleştirisi bağlamında egemenliğin anlamını araştırır. Köle olmayan varoluşu ve egemenliği Bataille’ın nasıl düşündüğünü belirlemek için öncelikle düşünürün kapitalist toplum kavrayışına değinir. Buradaki pratiklerin kapitalist üretim ve yarar ile sınırlı yapısına dikkat çeker. Bu sınır insanların yabancılaşmasına ve köleleşmesine neden olur. Ardından kapitalist toplumun sınırlı, homojen yapısı karşısında Bataille’da varoluşun heterojen yapısını ele alır. Varoluşun heterojen yapısının özgürleşmenin ve egemenliğin öncelikli olanak koşulu olduğuna dikkat çeker. Ardından egemenliğin kapsamını belirleyerek vazgeçmeyle ilişkisini açıklığa kavuşturur. Üretici etkinliklerle var olan homojen toplum karşısında egemenlik, üretici olmayan etkinliklerle görünür olur. Saf üretici etkinlikler en önemli köleleştiren, egemenliği iptal eden etkinliklerdir. Bataille’a göre ilginin geleceğe, üretime boyun eğdiği hayatta egemenlik ölür. Sınırlardan kurtulma, özgürlük deneyimi olarak egemenliği yakalamanın yolu üretici olmaktan vazgeçen eylemlerdir. Kapitalist toplumda egemenlik, üretici olmayan eylemlilikten kurtulmadır. Bu nedenle birikimden ziyade harcama nosyonuyla tanımlanır. Harcamak, sahip olmaktan, biriktirmekten vaz geçmektir. Kapitalist toplumun talep ettiği oluş biçimlerini geride bırakmak, onlardan feragat etmektir. Harcama ve vaz geçme egemenlikte çakışan iki eylemliliktir.

Anahtar Kelimeler

Homojenlik, Heterojenlik, Egemenlik, Vazgeçme, Harcama

Emancipation in Capitalist Society: Sovereignty as Renunciation and Expenditure in the Thought of George Bataille

Öz

This study aims to reveal the meaning of sovereignty in the context of Georges Bataille’s critique of capitalist society. In order to determine how Bataille thinks about sovereignty, it firstly touches upon the conception of the capitalist society of the thinker. It draws attention to the nature of the practices here limited to capitalist production and profit/usefulness. This limit causes people to be alienated and enslaved. Then, in the face of the limited, that is, homogeneous structure of capitalist society, this study deals with the heterogeneous structure of existence in Bataille’s view. It points out that the heterogeneous structure of existence is the primary condition of sovereignty and emancipation. It then clarifies the relationship of sovereignty with renunciation by determining the content of sovereignty. From the viewpoint of Bataille, sovereignty becomes visible through non-productive activities and therefore it is in contrast with the homogeneous society that exists with only productive activities. Pure productive activities are the most important activities that enslave humans and cancel sovereignty. According to Bataille, sovereignty dies in the life where concern bows to the future and the production. The way of capturing sovereignty in capitalist society is hidden in actions that give up being productive. Thus sovereignty is defined by the notion of expenditure rather than accumulation. The expenditure means renouncing possession and accumulation. To leave behind the forms of existence which are demanded by the capitalist society is to relinquish them. Consequently, the expenditure and relinquishing appear as two overlapping activities in sovereignty.

Anahtar Kelimeler

Homogeneity, Heterogeneity, Sovereignty, Renunciation, Expenditure

Kaynakça

• Bataille, G. (1985). Visions of Excess: Selected Writings, 1927-1939 (Allan Stoekl, Ed.) (Allan Stoekl, Carl R. Lovitt ve Donald M. Leslie Jr., Çev.). Minneapolis: University of Minnesota Press.
• Bataille, G. (1986). “Sacrifice” Art, Theory, Criticism, Politics (Special Issue: Bataille). vol. 36, 61-74.
• Bataille, G. (1991a). The Accursed Share: An Essay on General Economy Volum III Sovereignty, (Robert Hurley, Çev.). New York: Zeno Books.
• Bataille, G. (1991b). The Accursed Share: An Essay on General Economy Volume I Consumption, çev. Robert Hurley, New York: Zeno Books.
• Bataille, G. (2000). Nietzsche Üzerine (Mukadder Yakupoğlu, Çev.). İstanbul: Kabalcı Yayınları.
• Bataille, G. (2004). “Animality” Animal Philosophy (Matthew Calarco ve Peter Atterton, Ed.). London: Continuum.
• Bataille, G. (2011). The Unfinished System of Nonknowledge (Stuart Kendall, Ed.), (Michelle Kendall ve Stuart Kendall, Çev.). Minneapolis: University of Minnesota Press. Bataille, G. (2014). Edebiyat ve Kötülük (Ayşegül Sönmezay, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Bataille, G. (2015). İç Deney (Mukadder Yakupoğlu, Çev.). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Bataille, G. (2018). “Definition of Heterology”. Theory, Culture and Society. Vol. 35 (4-5), 29-40.
• Derrida, J. (2005). “Sınırlı Ekonomiden Genel Ekonomiye Sakınımsız Bir Hegelcilik” çev. Ragıp Ege, Erişim Tarihi: 18.03.2015, Erişim Adresi: http://turcologie.u-strasbg.fr/ege-derrida.pdf
• Direk, Z. (2012). “Bataille: Tarih, Egemenlik ve Çöp”, Erişim Tarihi: 15.02.2015, Erişim Adresi: https://zeynepdirek.wordpress.com/2012/12/15/bataille-tarih-egemenlik-ve-cop/
• Freud, S. (2013). Uygarlığın Huzursuzluğu (Haluk Barışcan, Çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
• Giaimo, S. (2016). “L’incontro, La Morte, La Comunita”, Erişim Tarihi: 12.12.2017, Erişim Adresi: https://blogs.mediapart.fr/serena-di-giaimo
• Hegel, G. W. (1986). Tinin Görüngübilimi. Çev. Aziz Yardımlı. İstanbul: İdea Yayınları.
• Kojève, A. (2012). Hegel Felsefesine Giriş. (Selahattin Hilav, Çev.). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Marx, Karl (2005). 1844 El Yazmaları. (Kenan Somer, Çev.). Ankara: Sol Yayınları.
• Nietzsche, F. (2003). İyinin ve Kötünün Ötesinde. (Ahmet İnam, Çev.). İstanbul: Say Yayınları.
• Pinkard, T. (2010). Hegel. (Mehmet Barış Albayrak, Çev.). İstanbul: İş Bankası Yayınları.
• Yalım, B. (2015). “Bataille’ın Hayvanı” Cogito, Sayı 80, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.