Teknoloji Felsefesinin Antropolojik ve Görüngübilimsel Kipleri Üzerine Bir Sorgulama

Yıl 2022, Sayı: 2, 1 - 22, 27.10.2022

Murat Baç

Öz

Teknoloji felsefesi görece olarak genç bir akademik alt-alan olmakla birlikte, ontoloji, epistemoloji, siyaset felsefesi, etik ve estetik gibi felsefe disiplininin daha köklü alt-alanlarıyla önemli bir kavramsal ilişki ağı içinde bulunmaktadır. Ayrıca bu dalın temel bazı meselelerinin derinlemesine incelenmesinin sosyoloji, antropoloji, psikoloji ve siyasi bilimler gibi disiplinlerin birikimlerinden ve yaklaşımlarından yararlanmayı da gerekli kıldığını belirtebiliriz. Bu yazımda teknoloji felsefesi alanını genel hatlarıyla ve güncel olgular ışığında kısaca tanıttıktan sonra, bu alanda ilginç ve kuramsal yönden değerli bulduğum iki sorunsalı sergileyip irdeliyorum. İlki toplumsal bir gerçek olarak teknolojinin nasıl bir doğası, karakteri veya kendini ileri taşıma itkisi olduğunun sorgulanmasıdır. Bu çerçevede, söz konusu literatüre 20. yüzyılda önemli katkılar yapmış olan Jacques Ellul, Hans Jonas ve Arnold Gehlen’in antropolojik-felsefi boyuttaki önemli bazı düşüncelerini açıklayıp tartışıyorum. İkinci olarak, Albert Borgmann’ın Heidegger’in fikirlerinden ilham alarak ürettiği “odaklı pratikler” kavramını betimleyerek onun görüşlerine gelen tepkilerden bazılarını ele alarak inceliyorum. Yazının son kısmında, çağdaş teknolojinin çoğulculuk, değişkenlik ve geçişkenlik kavramları üzerinden oluşan yeni felsefi kimliğine ilişkin bazı görüngübilimsel düşünceler sunuyorum.

Anahtar Kelimeler

Ellul, Fenomenoloji, Heidegger, Odaklı Pratikler, Teknoloji

Kaynakça

• Baç, Murat. (2006). Pluralistic Kantianism. The Philosophical Forum, 37 (2), 183-204.
• Borgmann, Albert. (2003). Focal Things and Practices. Robert C. Scharff, Val Dusek (Ed.), Philosophy of Technology. The Technological Condition, An Anthology içinde (ss.293-314). Malden: Blackwell Publishing.
• Dreyfus, L. Hubert ve Spinosa, Charles. (2003). Heidegger and Borgmann on How to Affirm Technology. Robert C. Scharff, Val Dusek (Ed.), Philosophy of Technology. The Technological Condition, An Anthology içinde (ss.315-326). Malden: Blackwell Publishing.
• Ellul, Jacques. (1964). The Technological Society. New York: Vintage Books.
• Ellul, Jacques. (1980). The Technological System. New York: The Continuum Publishing.
• Feenberg, Andrew. (2003). Critical Evaluation of Heidegger and Borgmann, Robert C. Scharff, Val Dusek (Ed.), Philosophy of Technology. The Technological Condition, An Anthology içinde (ss.327-337). Malden: Blackwell Publishing.
• Gehlen, Arnold. (2003). A Philosophical-Anthropological Perspective on Technology. Robert C. Scharff, Val Dusek (Ed.), Philosophy of Technology. The Technological Condition, An Anthology içinde (ss.213-220). Malden: Blackwell Publishing.
• Heidegger, Martin. (1954). Die Frage nach der Technik, Vorträge und Aufsätze, Teil I içinde (ss.5-36). Pfullingen: Verlag.
• Heidegger, Martin. (1977). The Question Concerning Technology (William Lovitt, Çev.), The Question Concerning Technology, and Other Essays içinde (ss.3-35). New York: Harper & Row.
• Heidegger, Martin. (2011). Varlık ve Zaman (Kaan H. Ökten, Çev.), 2. basım. İstanbul: Agora Kitaplığı.
• Jonas, Hans. (2003). Towards a Philosophy of Technology, Robert C. Scharff, Val Dusek (Ed.), Philosophy of Technology. The Technological Condition, An Anthology içinde (ss.191-204). Malden: Blackwell Publishing.
• Kapp, Ernst. (1877). Grundlinien einer Philosophie der Technik. Braunsweig: Westermann.
• Mumford, Lewis. (2010). Technics and Civilization. Chicago: University of Chicago Press.
• Rojcewicz, Richard. (2006). The Gods and Technology: A Reading of Heidegger. New York: SUNY Press.
• Scharff, Robert. C. ve Dusek, Val. (Ed.) (2003). Philosophy of Technology: The Technological Condition, An Anthology. Malden: Blackwell Publishing.