THE POLITICAL IMPLICATIONS OF SCIENTIFIC PLURALISM: THE DEMOCRATISATION OF SCIENTIFIC INQUIRY IN FEYERABEND'S UNDERSTANDING OF SCIENCE

Yıl 2024, Sayı: 2, 215 - 240, 25.10.2024

Mehmet Büyüktuncay , Mete Han Arıtürk

Öz

Beginning his career in Austria after World War II with his writings on empiricism and scientific method, Feyerabend had initially written compatibly with logical positivism; but he later criticized these views and questioned the methodological standards of Western science. He argued that the claimed universality of Western science was ideological and that science could exist in many ways. Feyerabend's methodological anarchism suggests that science progresses not through strict universal standards but through contingencies, leaps, and unforeseen events. He believes that pluralism of scientific methods is essential for the development of knowledge, and each culture should be allowed to determine its own scientific practice. According to Feyerabend, the framework of scientific research varies according to different historical and cultural conditions, necessitating the addition of contextual rules to absolute ones. He further criticizes the dominance of military, economic and political powers on science. This paper attempts to analyze the foundations of Feyerabend's views on the influence of historical values and contextual inputs in the formation of universal scientific theories. Subsequently, the article will seek to deal with the question as to whether the philosopher is an enemy of science or a significant rational critic of scientism, on the background of the relevant debates.

Anahtar Kelimeler

Paul Feyerabend,, enemy of science, methodological anarchism, scientific pluralism,, contextual rules

Bilimsel Çoğulculuğun Politik Yansımaları: Feyerabend'in Bilim Anlayışında Araştırmanın Demokratikleşmesi

Öz

II. Dünya Savaşı sonrası Avusturya'sında empirizm ve bilimsel yöntem üzerine yazmaya başlayan Feyerabend, önceleri mantıksal pozitivizmle uyum gösterse de daha sonra bu görüşleri eleştirmiş ve Batı biliminin metodolojik standartlarını sorgulamıştır. Batı biliminin iddia ettiği evrenselliğin ideolojik olduğunu ve bilimin birçok şekilde var olabildiğini savunmuştur. Feyerabend'in metodolojik anarşizmi, bilimin sıkı evrensel standartlarla değil, tesadüfler, sıçramalar ve öngörülmeyen olaylarla ilerlediğini öne sürmektedir. Ona göre, bilgi gelişimi için bilimsel yöntemlerin çoğulculuğu esastır ve her kültürün kendi bilimsel uygulamasını belirlemesine izin verilmelidir. Bilimsel araştırma çerçevesi farklı tarihsel ve kültürel koşullara göre değişir; bu da mutlak kurallara bağlamsal olanların eklenmesini gerektirir. Feyerabend, buna ek olarak bilimin askeri, ekonomik ve siyasi güçlerin egemenliği altında kalmasını eleştirir. Bu çalışma, Feyerabend’in evrensel karakterli bilimsel teorilerin oluşumu aşamasında tarihsel değer ve bağlamsal girdilerin de etkili unsurlar olduğuna dair görüşlerinin dayanaklarını çözümleme amacı taşımaktadır. Bunun ardından makale, filozofun pek çoklarınca düşünüldüğü gibi bir bilim düşmanı mı yoksa bilimselciliğin önemli bir rasyonel eleştirmeni mi olduğu meselesini ilgili tartışmalar ışığında aydınlatmaya çalışacaktır.

Anahtar Kelimeler

Paul Feyerabend, bilim düşmanı, metodolojik anarşizm, bilimsel çoğulculuk, bağlamsal kurallar

Kaynakça

• Akpan, C. O. (2005). Feyerabend’s Philosophy of Science and its Implications for National Development in Africa. Journal of Indian Council of Philosophical Research (JICPR) (4), 45-55. https://philarchive.org/rec/AKPFPO
• Anetoh, B. C. (2022). An Evaluation of Paul Feyerabend’s Anarchical Approach in Philosophy of Science.
• Aquino Journal of Philosophy, 2 (1), 11-21.
• Anlı, Ö. F. (2013). Bir Karşıt-Bilim Tezi Olarak Dilsel Görelilik: Wittgenstein, Kuhn, Rorty, Feyerabend. FLSF (Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi), 15, 145-169.
• Anowai, E., Okafor C. (2018). Relevance of Feyerabend’s Scientific Anarchism to Scientific Advancement in Nigeria. Open Journal of Philosophy, 8, 506-521. https://doi.org/10.4236/ojpp.2018.85035
• Barker C., Pistrang N. (2005). Quality Criteria Under Methodological Pluralism: Implications for Conducting and Evaluating Research. American Journal of Community Psychology. 35 (3), 201–212.
• Barker C., Pistrang N., Elliott R. (2002). Research Methods in Clinical Psychology: An Introduction for Students and Practitioners. Malden: Wiley Blackwell.
• Bschir, K., Shaw, J. (2021). Introduction: Paul Feyerabend’s Philosophy in the Twenty-First Century. Interpreting Feyerabend: Critical Essays (K. Bschir, & J. Shaw, Ed.) içinde (ss. 1-10). Cambridge; New York: Cambridge University Press.
• Carrier, M. (2020). Tarihsel Yaklaşımlar: Kuhn, Lakatos ve Feyerabend. (Ö. F. Anlı, Çev.) Bilim Felsefesi, (J. R. Brown, Ed.) içinde (ss. 187-212). Ankara: Fol Kitap.
• Demir, Ö. (2000). Bilim Felsefesi. Ankara: Vadi Yayınları.
• Farrell, R. P. (2011). Feyerabend and Scientific Values: Tightrope-Walking Rationality. Dordrecht: Springer.
• Feyerabend, P. (1962). Explanation, Reduction and Empiricism. Scientific Explanation, Space, and Time. Minnesota Studies in the Philosophy of Scence, Vol. III. (H. Feigl and G. Maxwell, Ed.) içinde (28-97). Minneapolis: University of Minnesota Press.
• Feyerabend, P. (1981). Realism, Rationalism and Scientific Method: Philosophical Papers: Volume 1. Cambridge; New York: Cambridge University Press.
• Feyerabend, P. (1991). Özgür Bir Toplumda Bilim (A. Kardam, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Feyerabend, P. (1995). Bilgi Üzerine Üç Söyleşi (C. Güzel, L. Kavas, Çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
• Feyerabend, P. (1997). Vakit Öldürmek: Otobiyografi (N. Çatlı, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Feyerabend, P. (1999). Yönteme Karşı (E. Başer, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Feyerabend, P. (2007). Anarşizm Üzerine Tezler (E. Altınsöz, Çev.). İstanbul: Öteki Yayınevi.
• Feyerabend, P. (2012). Akla Veda (E. Başer, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Feyerabend, P. (2015). Bilimin Tiranlığı (B. Yıldırım, Çev.). İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Güzel, C. (2008). Postmodern Bilim Anlayışının Olumsuz Sonuçları. Yeditepe’de Felsefe. 7, 1-14.
• Horgan, J. (2016). Was Philosopher Paul Feyerabend Really Science’s ‘Worst Enemy’? Scientific American. Erişim Tarihi: 06 Mart 2024, https://www.scientificamerican.com/blog/cross-check/was-philosopher-paul-feyerabend-really-science-s-worst-enemy/
• Hoyningen-Huene, P. (1990). Kuhn’s Conception of Incommensurability. Studies in History and Philosophy of Science, 21 (3), 481-492. DOI: 10.1016/0039-3681(90)90006-T
• Hoyningen-Huene, P. (2005). Three Biographies: Kuhn, Feyerabend, and Incommensurability. Rhetoric and Incommensurability (R. A. Harris, Ed.) içinde (ss. 150-175). Indiana: Parlor Press.
• Kuhn, T. S. (1970). The Structure of Scientific Revolutions. İkinci basım. Chicago: The University of Chicago Press.
• Motterlini, M. (2006). Paul K. Feyerabend. The Philosophy of Science: An Encyclopedia Vol. 1 (S. Sarkar, J. Pfeifer, Ed.) içinde (ss. 304-310). New York; London: Routledge.
• Munévar, G. (2000). Preface. The Worst Enemy of Science? Essays in Memory of Paul Feyerabend (J. Preston, G. Munévar, D. Lamb, Ed.) içinde (ss. v-vi). New York; Oxford: Oxford University Press.
• Nola, R., Sankey H. (2000). A Selective Survey of Theories of Scientific Method. After Popper, Kuhn and Feyerabend: Recent Issues inTheories of Scientific Method (R. Nola, H. Sankey, Ed.) içinde (ss. 1-65). Dordrecht: Kluwer Academic Publishers.
• Nola, R., Sankey H. (2000). Introduction. After Popper, Kuhn and Feyerabend: Recent Isuues in Theories of Scientific Method (R. Nola, H. Sankey, Ed.) içinde (ss. xi-xix). Dordrecht: Kluwer Academic Publishers.
• Oberheim, E. (2006). Feyerabend's Philosophy. Berlin: Walter de Gruyter.
• Preston, J. (2020). Paul Feyerabend. The Stanford Encyclopedia of Philosophy (E. N. Zalta, Ed.). URL: https://plato.stanford.edu/archives/fall2020/entries/feyerabend/ Sankey, H. (2000). Methodological Pluralism, Normative Naturalism and the Realist Aim of Science. After Popper, Kuhn and Feyerabend: Recent Issues in Theories of Scientific Method (R. Nola, H. Sankey, Ed.) içinde (ss. 211-229). Dordrecht: Kluwer Academic Publishers.
• Theocharis, T., Psimopoulos, M. (1987). Where Science Has Gone Wrong. Nature, 329 (6140), 595-598. Worrall, J. (2000). Kuhn, Bayes, and ‘Theory-Choice’: How Revolutionary is Kuhn’s Account of Theoretical Change? After Popper, Kuhn and Feyerabend: Recent Issues in Theories of Scientific Method (R. Nola, H. Sankey, Ed.) içinde (ss. 125-151). Dordrecht: Kluwer Academic Publishers.