Peasants in the Early Republic Period (1923-1950) and Tax on Soil Products

Yıl 2024, Cilt: 16 Sayı: Cumhuriyet’in 100. Yılında Türkiye'nin İktisadi ve Siyasi Gelişimi, 115 - 127, 29.10.2024

Özlem Özdeşim Subay

Öz

Purpose: The aim of this study is to examine the relationship between the government and the peasants in the Early Republican Period from an economic and political perspective by focusing on an important event that affected this relationship, such as the Tax on Soil Products.
Design/Methodology: In the study, first of all, the relationship between the government and the peasants in the Early Republic period was examined with political and economic data and sources in the literature, and then the effect of the Tax on Soil Products on this relationship was tried to be explained with the sources in the literature.
Findings: Statism policies implemented by an authoritarian regime in the Early Republic Period sometimes caused tensions to arise between the peasants and the government. With the beginning of the Second World War in 1939, Türkiye experienced a severe war economy. The government tried to increase public revenues by implementing extraordinary war taxes such as the Wealth Tax and the Tax on Soil Products. This tax is shown as one of the reasons why the peasants gradually moved away from the CHP government in the post-war period and supported to the Democrat Party with the transition to multi-party life.
Limitations: One of the limitations of the study is that primary sources in the literature about Tax on Soil Products cannot be accessed.
Originality/Value: In the literature, studies on the government-peasant relationship and the Tax on Soil Products in the Early Republic period are limited.

Anahtar Kelimeler

Early Republic Period, Peasants, Republican People's Party, Second World War, Tax on Soil Products

Erken Cumhuriyet Döneminde (1923- 1950) Köylüler ve Toprak Mahsulleri Vergisi

Öz

Amaç: Bu çalışmanın amacı, Erken Cumhuriyet döneminde hükümet ile köylü arasındaki ilişkiyi, Toprak Mahsulleri Vergisi gibi bu ilişkiyi etkileyen önemli bir olaya odaklanarak, ekonomik ve siyasal perspektifle incelemektir.
Tasarım/Yöntem: Çalışmada öncelikle Erken Cumhuriyet döneminde hükümet ile köylü arasındaki ilişki siyasal ve ekonomik verilerle alan yazınındaki kaynaklarla incelenmiş ve daha sonrasında Toprak Mahsulleri Vergisi’nin bu ilişkiye olan etkisi alan yazınındaki kaynaklarla açıklanmaya çalışılmıştır.
Bulgular: Erken Cumhuriyet döneminde otoriter bir rejimle uygulanan devletçilik politikaları zaman zaman köylü ile hükümet arasında gerilimlerin ortaya çıkmasına sebep olmuştur. 1939 senesinde II. Dünya Savaşı’nın başlamasıyla birlikte Türkiye savaş ekonomisini ağır bir biçimde yaşamıştır. Hükümet, , Varlık Vergisi ve Toprak Mahsulleri Vergisi gibi olağanüstü savaş vergi uygulamalarına giderek kamu gelirlerini arttırmaya çalışmıştır. Bu vergi savaş sonrası dönemde köylünün giderek CHP hükümetinden uzaklaşmasının ve çok partili hayata geçişle birlikte Demokrat Parti’ye yönelmesinin sebeplerinden biri olarak gösterilmektedir.
Sınırlılıklar: Toprak Mahsulleri Vergisi ile ilgili alan yazınında birincil kaynaklara ulaşılamaması çalışmanın sınırlılıklarındandır.
Özgünlük/Değer: Alan yazınında Erken Cumhuriyet döneminde hükümet- köylü ilişkisine ve Toprak Mahsulleri Vergisi’ne ilişkin çalışmalar sınırlıdır.

Anahtar Kelimeler

Erken Cumhuriyet Dönemi, Köylüler, Cumhuriyet Halk Partisi, İkinci Dünya Savaşı, Toprak Mahsulleri Vergisi

Kaynakça

• Ahmad, F. (2008). Bir Kimlik Peşinde Türkiye, 3. Baskı, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Akman, Ş. T. ve Akman, İ S. (2011). II. Dünya Savaşı Yıllarında Türkiye'de Hububat Üretiminin Vergilendirilmesi. Hacettepe Hukuk Fakültesi Dergisi, 1 (2), Aralık, 2011, 73-91.
• Ataay, F. (2020). Türkiye Demokrasi Tarihi: 1789’dan Günümüze. Genişletilmiş İkinci Baskı. Ankara: Nika Yayınevi.
• Aydın, M. K. (2017). Savaş Yıllarının Olağanüstü Bir Uygulaması: Toprak Mahsulleri Vergisinin Hayata Geçirilmesi. Journal of Turkish Studies. 12 (26), 1-20. DOI:10.7827/TurkishStudies.12774
• Berkes, N. (2019). Türkiye’de Çağdaşlaşma. 28. Baskı. Cogito, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Birtek, F. ve Keyder, Ç. (1975). Agriculture and the State: An Inquiry into Agricultural Differentiation and Political Alliances: The Case of Turkey. The Journal of Peasant Studies, 2 (4), 446-467.
• Birtek, F. ve Keyder, Ç. (1976) Türkiye’de Devlet- Tarım İlişkileri, 1923- 1950. Birikim Dergisi, (çev: Nur İmer), sayı: 22, 31-40.
• Boratav, K. (2006). Türkiye’de Devletçilik. 2. Baskı. Ankara: İmge Kitabevi.
• Boratav, K. (2015). Türkiye İktisat Tarihi: 1908-2009. 20.Baskı, Şubat 2015, Ankara: İmge Kitabevi.
• Boratav, K. (2018). İktisat Tarihi (1908-1980). Türkiye Tarihi 4: Çağdaş Türkiye 1908-1980, (yayın yönetmeni: Sina Akşin), 13. Basım, Kasım, İzmir: Cem Yayınevi.
• Coşar, N. (2003). Varlık Vergisi Konusundaki Yolsuzluk Söylentileri. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, cilt: 58, sayı: 02, 1-27.
• Dayıoğlu Erul, R. ve Buz, F. (2019). İkinci Dünya Savaşı Döneminde Türkiye’de Uygulanan Vergi Politikaları. Ekonomi İşletme ve Maliye Araştırmaları Dergisi, 1 (4) , 391-406. DOI: 10.38009/ekimad.637977
• Dik, E. (2016). Türkiye’de Erken Cumhuriyet Döneminde (1923-1930) “Köy” Sorunu. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 71 (3) , 693-729. DOI: 10.1501/SBFder_0000002409
• Ertan, M. (2018). Toprak Mahsulleri Vergisinin Esasları ve Sonuçları: Toprak Mahsulleri Vergisi II. Aşar mıydı? . Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi,14 (2) , 239-256.
• Goloğlu, M. (2017). Türkiye Cumhuriyeti Tarihi- III: Milli Şef Dönemi (1939-1945), 2. Baskı, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Haytoğlu, E. (2007). İnönü Döneminde Türkiye'de Siyasal Yaşam (1938-1950), Yakın Dönem Türk Politik Tarihi, edt: Süleyman İnan ve Ercan Haytoğlu, 2. Baskı, Ankara: Anı Yayıncılık, 77- 114.
• Hobsbawn, E. J. (2010). 1780'den Günümüze Milletler ve Milliyetçilik: "Program, Mit, Gerçeklik", (çev: Osman Akınhay), 4. Baskı, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Karabulut, K. ve Akyol, H. (2017). Türk Tarımının Gelişimi, Sorunları Ve Uygulanan Politikalar Üzerine Bir Araştırma (1839-1950). Global Journal of Economics and Business Studies, Bahar 2017, Cilt: 6, Sayı: 11, 70- 84.
• Kafaoğlu, A. B. (2002). Varlık Vergisi Gerçeği. İstanbul: Kaynak Yayınları.
• Karaömerli̇oğlu, M. A. (1998). The People’s Houses and the Cult of the Peasant in Turkey. Middle Eastern Studies, 34(4), 67–91. http://www.jstor.org/stable/4283970
• Karaömerlioğlu, M. A. (2002). Agrarian Populism as an Ideological Discourse of Interwar Europe. New Perspectives on Turkey, 26, 59-93. doi:10.1017/S089663460000371X
• Karaömerlioğlu, M. A. (2006). Orada Bir Köy Var Uzakta: Erken Cumhuriyet Döneminde Köycü Söylem, 1. Baskı, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Karaömerlioğlu, M. A. (2015). Türkiye’de Köycülük, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce Cilt 2: Kemalizm, edt: Ahmet İnsel, İstanbul: İletişim Yayınları, 284-297.
• Karpat, K. (2012). Türk Demokrasi Tarihi: Sosyal, Kültürel, Ekonomik Temeller, 3. Baskı, İstanbul: Timaş Yayınları.
• Kayra, C. (2018). Savaş Türkiye Varlık Vergisi: Tepkiler ve Yanıtlar,6. Baskı, İstanbul: Tarihçi Kitabevi.
• Keyder, Ç. (2015), Türkiye’de Devlet ve Sınıflar, 20. Baskı, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Koçak, C. (2016). Tek Parti: Cumhuriyet ve Şefler, 1. Baskı, Ocak, İstanbul: Timaş Yayınları.
• Koçak, C. (2017). Türkiye'de Millȋ Şef Dönemi (1938-1945:) Dönemin İç ve Dış Politikası Üzerine Bir Araştırma, cilt:2, 7. Baskı, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Kongar, E. (2016). 21. Yüzyılda Türkiye: 2000’li Yıllarda Türkiye’nin Toplumsal Yapısı, 48. Basım, İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Kuruç, B. (2015). Kemalist Ekonomi Görüşü: Kesitler, Modern Türkiye'de Siyasi Düşünce: Kemalizm (cilt:2), edt: Tanıl Bora ve Murat Gültekingil, 8. Baskı, İstanbul: İletişim Yayınları, 298-312.
• Kuruç, B. (2018). Mustafa Kemal Döneminde Ekonomi: Büyük Devletler ve Türkiye, 3. Baskı, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Metinsoy, M. (2017). İkinci Dünya Savaşı'nda Türkiye: Gündelik Yaşamda Devlet ve Toplum, 2. Basım, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Okudan Dernek, K. ve Kemahlı Garipoğlu, F. (2022). Erken Cumhuriyet Dönemi Türkiye (1923- 1950): Disiplinler Arası Bir Bakış, Birinci Basım, Aralık 2022, Ankara: Nobel Bilimsel Eserler.
• Ortaylı, İ. ve Küçükkaya, İ. (2017). Cumhuriyet'in İlk Yüzyılı: 1923-2023, İstanbul: Timaş Yayınları.
• Ökte, F. (1951). Varlık Vergisi Faciası, İstanbul: Nebioğlu Yayınevi.
• Özcan, G. (2020). Savaş Ekonomisinde Vergileme Anlayışı Örneği “Türkiye’de II. Dünya Savaşı Yılları”, Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 27 (2), 291-308. DOI: 10.18657/yonveek.668017
• Özer, S. (2011). II. Dünya Savaşı Yıllarında Uygulamaya Konulan Toprak Mahsulleri Vergisi ve Köylü Üzerindeki Etkisi, Tarihin Peşinde, Uluslararası Tarih ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, sayı: 5, 215- 234.
• Pamuk, Ş. (2006). Orada Bir Köy Var Uzakta: Erken Cumhuriyet Dönemi’nde Köycü Söylem, 1. Baskı, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Pamuk, Ş. (2008). Osmanlı’dan Cumhuriyete Küreselleşme, İktisat Politikaları ve Büyüme, 1. Basım, İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları.
• Pamuk, Ş. (2013). Türkiye’nin 200 Yıllık İktisadi Tarihi: Büyüme, Kurumlar ve Bölüşüm, İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları.
• Sağlam, A. (2013). Haydarpaşa’dan Anadolu’ya: Ulusun ‘Kıtlık’ Endişesi ve Toprak Mahsulleri Ofisi’nin İşlevleri. MSGSÜ Sosyal Bilimler, (8), 153-170. https://dergipark.org.tr/en/pub/msgsusbd/issue/46973/589493
• Subay, Ö. Ö. (2020). Tek Parti Dönemi Gazeteciliğinde Faşizan Söylem: Varlık Vergisi Örneği, Denizli: Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (doktora tezi).
• Subay, Ö. Ö. (2022). Türkiye’de II. Dünya Savaşı’nda Olağanüstü Bir Uygulama: Varlık Vergisi, Erken Cumhuriyet Dönemi Türkiye (1923- 1950): Disiplinler Arası Bir Bakış, edt. Kadriye Okudan Dernek ve Funda Kemahlı Garipoğlu, Birinci Basım, Aralık 2022, Ankara: Nobel Bilimsel Eserler, 183- 210.
• Şener, S. (2004). İkinci Dünya Savaşı Yıllarında Türkiye’de Tarım Politikası Arayışları. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (7), 73-92.
• TBMM 7. Dönem Tutanak Dergisi (1943). Toprak Mahsulleri Hakkında Kanun Lâyihası ve Mukavvat Encümen Mazbatası (1/76), S. Sayısı: 66, 15.V.1943.
• Tekeli, İ. ve İlkin, S. (2004). Cumhuriyetin Harcı: Köktenci Modernitenin Ekonomik Politikasının Gelişimi, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Tekeli, İ. ve İlkin, S. (2018). Dış Siyaseti ve Askerȋ Stratejileriyle İkinci Dünya Savaşı Türkiyesi: Birinci Cilt, 3. Baskı, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Tezel, Y. S. (2015). Cumhuriyet Döneminin İktisadi Tarihi, 1. Basım, Ağustos, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Toprak, Z. (1992). Popülizm ve Türkiye’deki Boyutları, Tarih ve Demokrasi- Tarık Zafer Tunaya’ya Armağan, İstanbul: Cem Yayınları, 41-65.
• Yetkin, Ç. (2019). Karşı Devrim: 1945- 1950, 11. Basım, Ankara: Kilit Yayınları.
• Zürcher, E. J. (2009). Modernleşen Türkiye'nin Tarihi, çev: Yasemin Saner, 23. Baskı, İstanbul: İletişim Yayınları.