AMERİKALILAR ARASI İNSAN HAKLARI MAHKEMESİ DANIŞMA GÖRÜŞÜ OC-14/94: AMERİKA İNSAN HAKLARI SÖZLEŞMESİNİ İHLAL EDEN YASALARIN YAYINLANMASI ve UYGULANMASINDAN DOĞAN ULUSLARARASI SORUMLULUK

Year 2023, Volume: 2 Issue: 2, 23 - 52, 13.03.2024

Şeyma Nur Demiray

Abstract

Amerikalılar İnsan Hakları Mahkemesi’nin OC-14/94 sayılı Danışma Görüşü esas olarak, Amerika İnsan Hakları Sözleşmesi’nin bir organı olan Amerikan İnsan Hakları Komisyonu’nun, Peru devletinin yeni anayasa taslağında yer alan “ölüm cezasını” genişleten madde ile ilgili olarak, bu durumun Sözleşmeye uygun olup olmadığı konusunda istenmiştir. Devletlerin uluslararası sorumluluğunun taslak olarak belirtilen bir yasa hükmünde de oluşup oluşmayacağını irdeleyen Mahkeme, insan hakları yönünde bir tavır takınmıştır. Mahkeme, Komisyon’un danışma görüşünde yönelttiği sorulara sadece Peru devletinin “taslak” anayasasını esas alarak değil, bütüncül bir bakış açısıyla yaklaşarak yorumlamıştır. Bu yaklaşım Danışma Görüşünün önemini barındırmaktadır. Bu çalışma ile de Amerikalılar İnsan Hakları Mahkemesi’nin OC-14/94 sayılı Danışma Görüşünün genel olarak incelenmesi ve adı geçen karara ilişkin Mahkeme’nin önemli tespitlerinin değerlendirilmesi hedeflenmektedir .

Keywords

Amerika İnsan Hakları Mahkemesi, Bölgesel koruma, Amerika İnsan Hakları Sözleşmesi, İnsan hakları

References

• ACER, Y., KAYA, İ., Uluslararası Hukuk Temel Ders Kitabı İngilizce Özetli, Gözden Geçirilmiş ve Genişletilmiş 12. Baskı, Seçkin Yayınevi, 2021
• AGUSMAN, D.D., Self Executing and Non Self Executing Treaties What Does It Mean?, Indonesian Journal of International Law, vol.11, number 3
• AKİPEK S., “Türk Mevzuatının Onaylanan Uluslararası Antlaşmalar ile Uyumlaştırılması Sorunu”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 48, sy. 1, Mayıs 1999
• AKKUTAY, A. İ., "Uluslararası Antlaşmaların Türk İç Hukukundaki Konumu ve Etkileri", Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 11 / 1, Haziran- 2007
• Annual Report of the Inter- American Court of Human Rights 2022 https://www.corteidh.or.cr/images/informes/2022_informe_eng_02.pdf
• ASLAN, V., “Amerikalılar Arası İnsan Hakları Sistemi”, İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt:3 Sayı:2 Yıl, 2012
• AYBAY R., “Uluslararası Antlaşmaların Türk Hukukundaki Yeri”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, Sayı 70, 2007
• ÇAPAN, A., “İnter-Amerikan İnsan Hakları Sistemi (Tarihsel Gelişim ve Güncel Sorunlara Yeni Yaklaşımlar)” Hukuk Kuramı, Cilt: 1, Sayı: 3, Mayıs Haziran 2014
• ÇAMURCUOĞLU, G., “Amerikan İnsan Hakları Sözleşmesi Çerçevesinde Öngörülen Koruma Mekanizmaları”, Erciyes Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 14- 2019
• DWYER, A. S., “The Inter-American Court of Human Rights: Towards Establishing an Effective Regional Contentious Jurisdiction,” 13 B.C. Int'l & Comp. L. Rev. 127, 1990, http://lawdigitalcommons.bc.edu/iclr/vol13/iss1/6
• ERKİNER, H., H., Devletin Haksız Fiilden Kaynaklanan Uluslararası Sorumluluğu, XII Levha Yayınları, 2010
• GEMALMAZ, M. S., Ulusalüstü İnsan Hakları Hukukun Genel Teorisine Giriş, Genişletilmiş ve Güncelleştirilmiş 4. Baskı, Beta Yayınevi, 2003
• Human rights in the Inter American System, https://www.oas.org/ipsp/images/English%20FAQs.pdf
• LAMMERS, J. G., "The Monist or Dualist Approach to the Relationship between International Law and National Law", NJA Law Journal, 3, 2009
• NESLİ, A., Amerikalılararası İnsan Hakları Mahkemesinin Tarihi Gelişim Süreci, Genel Teşkilât Yapısı ve Yargılama Usûl Esasları, Terazi Hukuk Dergisi, Cilt: 14, Sayı: 150, Şubat 2019
• ÖZKAN I., “Uluslararası Hukuk- Ulusal Hukuk İlişkileri”, https://journal.yasar.edu.tr/wp-content/uploads/2014/01/1-I%C5%9F%C4%B1l-%C3%96ZKAN.pdf
• PAZARCI, H., Uluslararası Hukuk Dersleri 1. Kitap, Gözden Geçirilmiş 15. Bası, Turhan Kitapevi, 2021
• PAZARCI, H., Uluslararası Hukuk Dersleri 3. Kitap, Tamamen Gözden Geçirilmiş ve Güncellenmiş 6. Baskı, Turhan Kitapevi, 2019
• SAMANCI, U., “Amerikan İnsan Hakları Sözleşmesinin Denetim Organları ve Amerikalılar-Arası İnsan Hakları Mahkemesi Kararlarının Uygulanmasının Denetimi”, D.E.Ü. Hukuk Fakültesi Dergisi, Prof. Dr. Durmuş TEZCAN’a Armağan, C.21, Özel S., 2019
• SHALE, I., "Historical Perspective on the Place of International Human Rights Treaties in the Legal System of Lesotho: Moving beyond the Monist-Dualist Dichotomy." African Human Rights Law Journal, vol. 19, no. 1, 2019
• SHAVER, L., "The Inter-American Human Rights System: An Effective Institution for Regional Rights Protection." Washington University Global Studies Law Review, vol. 9, no. 4, 2010
• SHAW, M. N., Uluslararası Hukuk, Çeviri Editörü İbrahim Kaya: Çevirenler Yücel Acer, İbrahim Kaya, M. Turgut Demirtepe, G. Engin Şimşek, Sekizinci Baskı, TÜBA Yayınları
• SOMMER KONUK, B., “Çevre ve İnsan Hakları İlişkisine Yeni Bir Yaklaşım: Amerikalılar Arası İnsan Hakları Mahkemesi’nin OC-23/17 Sayılı Tavsiye Görüşü”, Inonu University Law Review –InULR 11(1): 384-393, 2020
• SUR M., Uluslararası Hukukun Esasları, Tıpkı 15. Baskı, Beta Yayınevi, 2021
• URAL USLAN, Y., GÜNER, T., “İnsan Haklarının Bölgesel Düzeyde Korunması: Amerikan Sistemi”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, C.19, S.2, s.309-322, 2014
• UZUN, E. Milletlerarası Hukuka Aykırı Eylemlerinden Dolayı Devletin Sorumluluğu, 3. Baskı, Seçkin Yayınevi, 2021
• TEKİN APAYDIN, D. "Monizm-Düalizm İkileminde Türk Hukuk Sistemi: Uluslararası Hukuka Bakış Üzerine Doktrinel Uzlaşmazlığın Nedenleri ve AB Hukuku Işığında Bir Değerlendirme". İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 9 / 1, Haziran -2018
• Uluslararası Andlaşmalar ve Belgeler
• Amerika İnsan Hakları ve Ödevleri Bildirgesi https://insanhaklariizleme.org/vt/yayin_view.php?editid1=531
• Amerika İnsan Hakları Sözleşmesi, https://www.oas.org/dil/treaties_b-32_american_convention_on_human_rights.pdf
• Amerikalılar Arası İnsan Hakları Mahkemesi Statüsü, https://www.oas.org/xxxivga/english/reference_docs/Estatuto_CorteIDH.pdf
• Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi, https://www.echr.coe.int/documents/d/echr/convention_tur
• BM Kişisel ve Siyasal Haklar Sözleşmesi, https://inhak.adalet.gov.tr/Resimler/Dokuman/2312020093321bm_05.pdf
• BM Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklara İlişkin Sözleşme, https://www5.tbmm.gov.tr/tutanaklar/TUTANAK/TBMM/d22/c016/tbmm22016089ss0148.pdf
• Uluslararası Hukuk Komisyonu bu konuyla ilgili olarak Uluslararası Eylemlerden Dolayı Devletlerin Sorumluluğuna İlişkin Taslak Madde, https://legal.un.org/ilc/texts/instruments/english/draft_articles/9_6_2001.pdf