Deprem Travmasının Birey ve Toplum İlişkisine Etkisi Üzerine Bir İnceleme

Yıl 2024, Cilt: 2 Sayı: 1, 61 - 75, 07.07.2024

Kenan Tazefidan

Öz

Deprem sonrası travmanın birey ve toplum üzerindeki risk ilişkisini ortaya koymak araştırmanın amacını oluşturmaktadır. Metot bakımından doküman incelemesi yöntemine müracaat edilmiştir. Asrın felaketi olarak tanımlanan ve toplumda travmatik kaos ortamını yaratan depremler, insan ve toplumları çoğu zaman hazırlıksız yakalamış ve bunun sonucunda da büyük bedeller ödendiği anlaşılmıştır. Doğal afetler, jeoloji bilimleri başta olmak üzere farklı doğa bilimleri tarafından yaygın bir şekilde ele alınırken afetin toplumsal boyutunun ele alındığı çalışmaların sınırlı olduğu görülmüştür. Sosyal bilimlerde ise afet sonrası meydana gelen şok ve travma durumlarını konu edinen çalışmalar, psikoloji alanında farklı incelemelere tabi tutulmuştur. Bu bağlamda, toplumsal sorunların çözümüne yönelik çalışmalar hakkında, sosyal bilimlerin kurucu teorisyenlerinden çağdaş teorisyenlere kadar birçok araştırmacı, fikir ve uygulamalarıyla farklı yanıtlar ve arayışlar içerisinde olmuştur. Bu çalışmada, toplumsal problemlere çözüm odaklı yaklaşan sosyal bilimcilerin aldığı sonuçlar doğrultusunda, doğa olaylarının yarattığı sorunlar üzerinde çalışılması gerektiği ve yerel yönetimlerin ve sivil toplum kuruluşlarının afet öncesi ve sonrasında önemli sorumluluklar alması gerektiği sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Deprem, travma, felaket, toplumsal değişim, risk toplumu

A Study on the Effect of Earthquake Trauma on the Relationship Between Individuals and Society

Öz

The purpose of the research is to reveal the risk relationship of post-earthquake trauma on the individual and society. In terms of method, the document review method was used. Earthquakes, defined as the disaster of the century and creating a traumatic environment of chaos in society, have often caught people and societies unprepared, and as a result, it has been understood that they have paid a great price. While natural disasters are widely discussed by different natural sciences, especially geological sciences, it has been observed that studies dealing with the social dimension of the disaster are limited. In social sciences, studies on shock and trauma situations that occur after disasters have been subjected to different examinations in the field of psychology. In this context, many researchers, from the founding theorists of social sciences to contemporary theorists, have sought different answers and solutions with their ideas and practices regarding studies aimed at solving social problems. This study concluded that social scientists, who approach social problems with a solution-oriented approach, should work on the problems created by natural events and that local governments and nongovernmental organizations should take important responsibilities before and after the disaster.

Anahtar Kelimeler

Earthquake, trauma, disaster, social change, risk society

Kaynakça

• Akıllı, E. (2023). New horizons through relief diplomacy. In the disaster of the century, relief diplomacy, and international solidarity. Center for Strategic Research (SAM), 14–18. http://www.jstor.org/stable/resrep49324.7
• AKUT, (2008). Deprem eğitimi el kitabı. AKUT Arama Kurtarma Derneği Yayını.
• Atasoy, F. (2023, 15 Şubat). Deprem ve toplum ilişkisini nasıl analiz edebiliriz? https://zorbatv.com/felsefe/deprem-ve-toplum-iliskisini-nasil-analiz-edebiliriz adresinden 25 Haziran 2023 tarihinde erişildi.
• Ayhan, Z. (2023). The traumatic effect and consequences of the earthquake in the political context. GeSec, 14(10), 17727–17742. https://doi.org/10.7769/gesec.v14i10.2994
• Bayhan, V. (2012). Travmatik kaos ortamında depremi anlamlandırmanın sosyolojik bağlamı. Sosyologca Dergisi, 2(3), 341-354. https://sosyologca.org/files/sosyologca/3-26.pdf
• Beck, U. (2011). Risk toplumu: Başka bir modernliğe doğru. İthaki Yayınları.
• Birkök, M., & Eroğlu, C. (2002). 17 Ağustos Marmara depremi sonrası Adapazarı’ında sosyal yapı problemleri: Bilişim ölçekleriyle sosyoloji değerlendirmeler. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 1, https://doi.org/10.14687/ijhs.v1i1.182
• Cutcliffe, S. (2000). Earthquake resistant building design codes and safety standards: The California experience. GeoJournal, 51, 259–262. https://doi.org/10.1023/A:1017566714380
• Çokcan, B., & Brell Çokcan, S. (2003). Deprem ile yaşamak. Dünya Kitapları. Doğan, M. (1990). Büyük Türkçe sözlük. Rehber Yayınları.
• Duman, Z. (2016). Sosyolojik açıdan deprem ve din: Depremlerin dini inanç ve davranış üzerindeki etkisi. Rağbet Yayınları.
• Furedi, F. (2017). Korku kültürü: Risk almanın riskleri (B. Yıldırım, Çev.). Ayrıntı Yayınları.
• Hayes, N. (2011). Psikolojiyi anlamak (F. Şar, Çev.). Optimist Yayın ve Dağıtım.
• Jones, E., & Wessely, S. (2007). A paradigma shift in the conseptualization of psychological trauma in the 20th century. Journal of Anxiety Disorders, 21, 164–175 https://doi.org/10.1016/j.janxdis.2006.09.009
• Kağıtçıbaşı, Ç. (1988). İnsan ve insanlar. Evrim Basım-Yayın-Dağıtım.
• Kasapoğlu, A., & Ecevit, M. (2004). Impact of several worry factors on responsible behavior: The case of the 1999 earthquake in Turkey. International Journal of Mental Health, 33(1), 13–30. https://doi.org/10.1080/00207411.2004.11043361
• Kasapoğlu, A., & Ecevit, M. (2001). Depremin sosyolojik araştırması. Sosyoloji Derneği Yayınları.
• Luxemburg, R. (2022). Vardım, varım, var olacağım (D. Yalkut, Ed.). Destek Yayınları.
• Marx, K., & Engels, F. (2007). Komünist parti manifestosu (4. baskı) (Y. Onay, Çev.). Ezgi Matbaacılık.
• Özer, A., Buğdaycı, R., & Bulut, İ. (2023). “Deprem alanlarında çevre sağlığı kılavuzu” Sağlık Bakanlığı, Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü. https://hsgm.saglik.gov.tr/depo/Yayinlarimiz/Rehberler/hsgm-deprem-Cevre-sagligi-rehberi.pdf
• Öztürk, O., & Uluşahin, A. (2013). Ruh sağlığı ve bozuklukları (18. baskı). Nobel Tıp Kitapevleri.
• Peykan, R., & Hacioğlu, M. (1999). The aftermath of the 1999 earthquake in Turkey: Questions and answers. International Journal of Mental Health, 33, 5-12. https://doi.org/10.1080/00207411.2004.11043362
• Poper, K. (2014). Açık toplum ve düşmanları, Liberte Yayınları.
• Ross, L. (1984). Earthquake policy in China. Asian Survey, 24(7), 773–787.https://doi.org/10.2307/2644188
• Sezgin, U., & Punamäki, R. (2012). Earthquake trauma and causal explanation associating with PTSD and other psychiatric disorders among South East Anatolian women. Journal of Affective Disorders, 141(2–3), 432–440. https://doi.org/10.1016/j.jad.2012.03.005
• Şenol, D. (2023). Deprem ve Toplumsal Hayat, Net Kitapçılık.