İyimserlik ve kötümserlik düzeylerinin yaşam amacı ve yaşam doyumu ilişkisinde aracı rolü

Year 2024, Volume: 8 Issue: 3, 320 - 334, 25.12.2024

Sena Daşkıran , Ayça Nur Dişkaya , Osman Tolga Arıcak

https://doi.org/10.57127/kpd.26024438.1226551

Abstract

Bu çalışmada üniversite öğrencilerinin yaşam amaçları ile yaşam doyumları arasındaki ilişkide iyimserlik ve kötümserlik düzeylerinin aracı rolü incelemiştir. Katılımcılar 18-25 yaş arası (Ort. = 20.03) 407 kişiden oluşmaktadır. Katılımcıların 229’u (%56.3) kadın, 178’i (%43.7) erkektir. Araştırmada Yaşam Yönelimi Ölçeği, Yaşam Doyumu Ölçeği ve Yaşam Amaçları Ölçeği kullanılmıştır. Çalışma kapsamında iyimserlik-kötümserlik düzeylerinin, yaşam amacı ve yaşam doyumu ilişkisindeki aracılık rolü yapısal eşitlik modellemesi bağlamında incelenmiştir. Bu modele alternatif model olarak yaşam amacının, yaşam yönelimi ve yaşam doyumu arasındaki aracılık rolü de test edilmiştir. İlk model için uyum düzeyi kabul edilebilir iken alternatif modelde uyum indeksleri kabul edilebilir çıkmamıştır. Yaşam yöneliminin, yaşam amacının sosyal sorumluluk ve maddi kazanç alt boyutları ile yaşam doyumu arasında anlamlı aracılık etkisi olduğu görülmektedir. Buna karşın bireysel farkındalık, fiziksel görünüm ve kişisel gelişim alt boyutlarında aracılık etkisi bulunmamıştır. Bulgular sonucunda sosyal sorumluluk ve maddi kazanç yaşam amaçları olan bireylerin iyimserlik düzeyleri yüksek olup yaşamdan aldıkları doyumun daha fazla olduğu tespit edilmiştir.

Keywords

Yaşam yönelimi, İyimserlik, Kötümserlik, Yaşam amacı, Yaşam doyumu, Life orientation, Optimism, Pessimism, Life purpose, Life satisfaction

Ethical Statement

Bu çalışma Hasan Kalyoncu Üniversitesi Etik Kurulundan (Evrak Tarih ve Sayısı: 11.11.2022-E-97105791-050.01.01-25917) ve Edirne Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Müdürlüğü’nden izin alınarak gerçekleştirilmiştir.

Mediator role of optimism and pessimism levels in the relationship between life purpose and life satisfaction

Abstract

In this study, the mediating role of optimism and pessimism levels in the relationship between university students' life goals and life satisfaction was examined. Participants consisted of 407 people between the ages of 18-25 (M = 20.03). Of the participants, 229 (56.3%) were female and 178 (43.7%) were male. Life Orientation Scale, Life Satisfaction Scale, and Life Goals Scale were used in the study. Within the scope of the study, the mediating role of optimism-pessimism levels in the relationship between life purpose and life satisfaction was examined in the context of structural equation modeling. As an alternative model to this model, the mediating role of life purpose between life orientation and life satisfaction was also tested. While the model fit indices were acceptable for the first model, the fit indices were not acceptable in the alternative model. It is seen that life orientation has a significant mediating effect between life purpose, social responsibility and financial gain sub-dimensions and life satisfaction. On the other hand, there was no mediation effect in the sub-dimensions of individual awareness, physical appearance, and personal development. As a result of the findings, it was determined that the optimism levels of the individuals who have social responsibility and financial gain life goals are high, and they have more life satisfaction.

Keywords

Life orientation, Optimism, Pessimism, Life purpose, Life satisfaction

Ethical Statement

This study was conducted with the approval of the Hasan Kalyoncu University Ethics Committee (Document Date and Number: 11.11.2022-E-97105791-050.01.01-25917) and with permission from the Directorate of the Trakya University Edirne Social Sciences Vocational School.

References

• Akçay, C. ve Akyol, B. (2014). Self-actualization levels of participants in lifelong education centers. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 116, 1577-1580.
• Appleton, S. ve Song, L. (2008). Life satisfaction in urban China: Components and determinants. World Development, 36(11), 1-26.
• Arnett, J. J. (2001). Conceptions of the transition to adulthood: Perspectives from adolescence through midlife. Journal of Adult Development, 8(2), 133-143.
• Austin, J. T. ve Vancouver, J. B. (1996). Goal constructs in psychology: Structure, process, and content. Psychological Bulletin, 120, 338-375.
• Avşaroğlu, S. ve Koç, H. (2019). Yaşam doyumu ile sıkıntıyı tolere etme arasındaki ilişkide iyimserliğin aracı etkisi. Turkish Psychological Counseling and Guidance Journal, 9(53), 565-588.
• Avşaroğlu, S. ve Okutan, H. (2018). Zihin engelli çocuğu olan ailelerin yaşam doyumları, iyimserlik ve psikolojik belirti düzeylerinin incelenmesi. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(1), 59-76.
• Aydın, G. ve Tezer, E. (1991). İyimserlik, sağlık sorunları ve akademik başarı ilişkisi. Psikoloji Dergisi, 7(26), 2-9.
• Aydıner, B. B. (2011). Üniversite öğrencilerinin yaşam amaçlarının alt boyutlarının genel öz-yeterlik yaşam doyumu ve çeşitli değişkenlere göre incelenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Sakarya Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sakarya.
• Ayyash-Abdo, H. ve Alamuddin, R. (2007). Predictors of subjective well-being among college youth in Lebanon. The Journal of Social Psychology, 147(3), 265-284.
• Bakır, V. (2019). Üniversite öğrencilerinin iyimserlik düzeylerinin yaşam doyumuna etkisi. Bilge Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6(1), 30-38.
• Balcı, Ş., Gölcü, A. ve Gölcü, A. A. (2019). Sosyal medya kullanımı ile kendini gizleme ve yaşam doyumu arasında bir bağlantı var mı?. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21(1), 173-190.
• Baltacı, A. ve Yağlı-Soykan, S. N. (2020). Optimism, happiness, life meaning and life satisfaction levels of the faculty of divinity students: A multi-sample correlational study. Spiritual Psychology and Counseling, 5, 167-184.
• Baş, H. (2017). Türkiye’de genç nüfus: Sorunlar ve politikalar. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(27), 255-288.
• Bayar, Ö. (2019). Üniversite öğrencilerinde beden imajı, öz-şefkat, depresif duygulanım ve cinsiyet. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 46(46), 175-190.
• Bronk, K. C., Hill, P. L., Lapsley, D. K., Talib, T. L. ve Finch, H. (2009). Purpose, hope, and life satisfaction in three age groups. The Journal of Positive Psychology, 4(6), 500-510.
• Brown, K. W., Ryan, R. M. ve Creswell, J. D. (2007). Mindfulness: Theoretical foundations and evidence for its salutary effects. Psychological Inquiry, 18(4), 211-237.
• Burger, J. M. (2006). Kişilik (İ. D. Erguvan Sarıoğlu, Çev.). Kaknüs Yayıncılık.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2016). Bilimsel araştırma yöntemleri (21. baskı). Pegem Akademi.
• Carr, A. (2016). Pozitif psikoloji: Mutluluğun ve Iinsanın güçlü yönlerinin bilimi (Ü. Şendilek, Çev.). Kaknüs Yayıncılık.
• Carver, C. S. ve Scheier, M. F. (2013). On the self-regulation of behavior. Cambridge University Press.
• Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G. ve Büyüköztürk, Ş. (2021). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik: SPSS ve LISREL uygulamaları (2. baskı). Pegem Akademi.
• Dağlı, A. ve Baysal, N. (2016). Yaşam Doyumu Ölçeğinin Türkçe’ye uyarlanması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 15(59), 1250-1262.
• Damon, W. (2008). The path to purpose: Helping our children find their calling in life. Simon and Schuster.
• Davis, L. L., Fowler, S. A., Best, L. A. ve Both, L. E. (2020). The role of body image in the prediction of life satisfaction and flourishing in men and women. Journal of Happiness Studies, 21(2), 505-524.
• Demirel, S. ve Canat, S. (2004). Ankara’daki beş eğitim kurumunda kendini yaralama davranışı üzerine bir çalışma. Kriz Dergisi, 12(3), 1-9.
• Diener, E. (1984). Subjective well-being. Psychological Bulletin, 95(3), 542-575.
• Diener, E., Emmons, R. A., Larsen, R. J. ve Griffin, S. (1985). The Satisfaction with Life Scale. Journal of Personality Assessment, 49(1), 71-75.
• Emmons, R. A. (2003). Personal goals, life meaning, and virtue: Wellsprings of a positive life. C. L. M. Keyes ve J. Haidt (Ed.), Flourishing: positive psychology and the life well-lived içinde (s. 105-128). American Psychological Association.
• Eraslan, L. (2011). Bireysel Sosyal Sorumluluk Ölçeğinin (BSS) geliştirilmesi: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Eğitim-Kültür ve Araştırma Dergisi, 7(24), 81-91.
• Frankl, V. (2009). İnsanın anlam arayışı (S. Budak, Çev., 3. baskı). Okuyan Us.
• Fromm, E. (2003). Sahip olmak ya da olmak. (A. Arıtan, Çev.). Arıtan Yayınevi.
• Geers, A. L., Wellman, J. A. ve Lassiter, G. D. (2009). Dispositional optimism and engagement: The moderating influence of goal prioritization. Journal of Personality and Social Psychology, 96(4), 913-932.
• Gülcan, A. ve Nedim Bal, P. (2014). Genç yetişkinlerde iyimserliğin mutluluk ve yaşam doyumu üzerindeki etkisinin incelenmesi. Asya Öğretim Dergisi, 2(1), 41-52.
• Headey, B. (2008). Life goals matter to happiness: A revision of set-point theory. Social Indicators Research, 86(2), 213-231.
• Hefferon, K. ve Boniwell, I. (2018). Pozitif psikoloji: Kuram, araştırma ve uygulamalar (T. Doğan, Çev.). Nobel yayınları.
• Heo, J., Chun, S., Lee, S. ve Kim, J. (2016). Life satisfaction and psychological well-being of older adults with cancer experience: The role of optimism and volunteering. The International Journal of Aging and Human Development, 83(3), 274-289.
• Hırlak, B., Taşlıyan, M. ve Sezer, B. (2017). İyimserlik ve yaşam doyumu arasındaki ilişki ve demografik özellikler bağlamında algı farklılıkları: Bir alan araştırması. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 7(1), 95-116.
• Ho, M. Y., Cheung, F. M. ve Cheung, S. F. (2010). The role of meaning in life and optimism in promoting well-being. Personality and Individual Differences, 48, 658-663.
• Ionescu, D. (2018). The role of optimism and progress towards personal goals on basic psychological needs satisfaction and psychological well-being. Romanian Journal of School Psychology, 11(21/22), 48-62.
• Jain, P. ve Tiwari, G. K. (2016). Body image satisfaction and life satisfaction in HIV/AIDS patients. The International Journal of Indian Psychology, 3(2), 81-90.
• Joseph Sirgy, M., Gurel-Atay, E., Webb, D., Cicic, M., Husic-Mehmedovic, M., Ekici, A., Herrmann, A., Hegazy, I., Lee, D. J. ve Johar, J. S. (2013). Is materialism all that bad? Effects on satisfaction with material life, life satisfaction, and economic motivation. Social Indicators Research, 110(1), 349-366.
• Kasser, T. ve Ryan, R. M. (1993). A dark side of the American dream: Correlates of financial success as a central life aspiration. Journal of Personality and Social Psychology, 65(2), 410-422.
• Kim, H. Y. (2013). Statistical notes for clinical researchers: Assessing normal distribution (2) using skewness and kurtosis. Restorative Dentistry & Endodontics, 38(1), 52-54.
• Lio, S., Degeng, I. N. S., Hambali, I. M. ve Hitipeuw, I. (2022). Life satisfaction, self-awareness and personal responsibility in seminary students. Central Asia and The Caucasus, 23(1), 5202-5212.
• Marsh, H. W., Balla, J. R. ve McDonald, R. P. (1988). Goodness-of-fit indexes in confirmatory factor analysis: The effect of sample size. Psychological Bulletin, 103(3), 391-410.
• Marsh, H. W. ve Hocevar, D. (1988). A new, more powerful approach to multitrait-multimethod analyses: Application of second-order confirmatory factor analysis. Journal of Applied Psychology, 73(1), 107-117.
• Murat, N., Cengiz, M. A. ve Terzi, Y. (2009). Genç nüfusun sorun algılaması: Trabzon örneği. Journal of International Social Research, 2(7), 175-184.
• Oriol, X., Miranda, R., Bazán, C. ve Benavente, E. (2020). Distinct routes to understand the relationship between dispositional optimism and life satisfaction: Self-control and grit, positive affect, gratitude, and meaning in life. Frontiers in Psychology, 11(907), 1-13.
• Özer, M. ve Karabulut, Ö. (2003). Yaşlılarda yaşam doyumu. Turkish Journal of Geriatrics, 6(2), 72-74.
• Reker, G. T., Peacock, E. J. ve Wong, P. T. (1987). Meaning and purpose in life and well-being: A life-span perspective. Journal of Gerontology, 42(1), 44-49.
• Rezaei, A. ve Khosroshahi, J. B. (2018). Optimism, social intelligence and positive affect as predictors of university students’ life satisfaction. European Journal of Mental Health, 13(2), 150-162.
• Rodriguez, S. N., Dutra-Thomé, L. ve Koller, S. H. (2021). What do you really want? Change in goals and life satisfaction during emerging adulthood in Brazil. Revista Latinoamericana de Psicología, 53, 30-36.
• Santrock, J. W. (2015). Yaşam boyu gelişim: Gelişim psikolojisi (G. Yüksel, Çev.). Nobel Akademik Yayıncılık.
• Sapmaz, F. ve Doğan, T. (2012). İyimserliğin mutluluk ve yaşam doyumuna etkisinin incelenmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(3), 63-69.
• Sarı, E. ve Karabağ Sarı, Ç. (2014). Öğrenciler için üniversitelerin anlamı: “Bizim düşlediğimiz üniversite…” Mülkiye Dergisi, 38(2), 35-65.
• Scheier, M. F. ve Carver, C. S. (1985). Optimism, coping, and health: Assessment and implications of generalized outcome expectancies. Health Psychology, 4(3), 219-247.
• Scheier, M. F. ve Carver, C. S. (1992). Effects of optimism on psychological and physical well-being: Theoretical overview and empirical update. Cognitive Therapy and Research, 16(2), 201-222.
• Segerstrom, S. C., Carver, C. S. ve Scheier, M. F. (2017). Optimism. M. D. Robinson ve M. Eid (Ed.), The happy mind: Cognitive contributions to well-being içinde (s. 195-212). Springer International Publishing AG.
• Sheldon, K., Gordeeva, T., Sychev, O., Osin, E. ve Titova, L. (2022). Self-concordant goals breed goal-optimism and thus well-being. Current Psychology, 41, 6549-6557.
• Sheldon, K. M. ve Elliot, A. J. (1999). Goal striving, need satisfaction, and longitudinal well-being: The self-concordance model. Journal of Personality and Social Psychology, 76(3), 482-497.
• Sim, T. N. ve Lui, Z. J. (2022). Positive affect, self-efficacy, goal-related variables, and life satisfaction: The role of goal attainment and domain value. Applied Research in Quality of Life, 17(1), 57-69.
• Tuzgöl Dost, M. (2007). Üniversite öğrencilerinin yaşam doyumunun bazı değişkenlere göre incelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(22), 132-143.
• Türkiye İstatistik Kurumu (2021). İstatistiklerle gençlik, 2021. http://www.tuik.gov.tr/
• Usán Supervía, P., Salavera Bordás, C. ve Murillo Lorente, V. (2020). Exploring the psychological effects of optimism on life satisfaction in students: The mediating role of goal orientations. International Journal of Environmental Research and Public Health, 17(21), 7887.
• Veenhoven, R. (1996). The study of life satisfaction. W. E. Saris, R. Veenhoven, A. C. Scherpenzeel ve B. Bunting (Ed.), A comparative study of satisfaction with life in Europe içinde (s. 11-48). EOtvOs University Press.
• Wan, P., Wen, T., Zhang, Y., Gao, H. ve Wang, J. (2021). Goal Self-Concordance Model: What have we learned and where are we going. International Journal of Mental Health Promotion, 23(2), 201-219.
• Wrosch, C. ve Scheier, M. F. (2003). Personality and quality of life: The importance of optimism and goal adjustment. Quality of life research: An International Journal of Quality of Life Aspects of Treatment, Care and Rehabilitation, 12(1), 59-72.