Türkiye’de Covid- 19 Sürecinde Sağlık Politikalarının Oluşturulmasında Sağlık Diplomasisinin Rolü

Yıl 2021, Cilt: 23 Sayı: 41, 591 - 606, 31.12.2021

Ercan Oktay , Selime Yıldırım

Öz

Sağlık konusu toplum açısından çok önemli olmakla birlikte; krizler, doğal afetler, salgınlar gibi olağanüstü durumlarda devlet açısından çok daha gerekli bir konuma gelir. Devletin asli fonksiyonlarından olan sağlık hizmetlerinin planlanması ve yürütülmesi, olağanüstü durumlardan çıkabilmek açısından stratejik bir önem arz eder. Devletler açısından politika belirleme ve iyi uygulama transferi birçok alanda olduğu gibi sağlık hizmetleri açısından da uygulanabilen bir argüman olarak karşımıza çıkar. Dünya genelinde giderek artan bu yaklaşım, sağlığın sadece teknik olarak ele alınmasını engellemiştir. Bu bağlamda sağlık diplomasisi kavramı da ülkelerarasında sağlık alanında yapılan birtakım çalışmaları anlatmak için kullanılmaktadır. Bu çalışma, Türkiye’de COVID-19’un ortaya çıktığı dönemde sağlık politikalarının belirlenmesinde sağlık diplomasisinin etkilerini tartışmaktadır. COVID-19 küresel çapta bir pandemi dönemi olduğundan politika ve uygulama süreçlerinin de küresel ölçekte olmasını zorunlu kılmaktadır. Dolayısıyla sağlık alanında gerçekleştirilen diplomasi, mücadelenin başarısını pozitif olarak etkileyecektir. Çalışmada bu iddiayı desteklemek üzere Sağlık Bakanlığı’nın rapor ve çalışmaları başta olmak üzere pek çok basın ve yayın organının güncel haberlerinden de yararlanılmıştır

Anahtar Kelimeler

COVID-19, Kamu Politikası, Sağlık Politikası, Sağlık Diplomasisi, Türkiye

Kaynakça

• Adams, V., Novotny, T.E., Leslie, H. (2008). “Global Health Diplomacy”. Medical Anthropology, 27(4), 315-323.
• Akalın, A. (2020). “Salgında İki Asırlık Deneyimimizi Neden Kullanmıyoruz?”, https://sol.org.tr/haber/salginda-iki-asirlik-deneyimimizi-neden kullanmiyoruz-9964, ( 28.07.2020).
• Akalın, M. A. (2013). Toplumcu Tıbba Giriş. 1. Baskı. İstanbul: Yazılama Yayınevi.
• Akdağ, R. (Baş Editör) (2008). İlerleme Raporu: Türkiye Sağlıkta Dönüşüm Programı. ed.: Prof. Dr. S. Aydın ve Dr. H. Demirel. Ankara: Sağlık Bakanlığı.
• Altıok, D. (2020). “COVID-19: Türkiye Yurtdışında Nereye, Nasıl Destek Sağlıyor?”, https://www.dw.com/tr/covid19t%C3%BCrkiyeyurtd%C4%B1%C5%9F%C4%B1nda-nereye-nas%C4%B1l-destek sa%C4%9Fl%C4%B1yor/a-53184552 (21.08.2020).
• Bayırbağ, M. K. (2020). Fırtınanın Gözünde: Zor Zamanlarda Kamu Politikası Analizi. C. U. Çiner (Ed.), Türkiye’de Kamu Politikaları: Güncel Konular ve Eğilimler içinde (ss. 35-48), Ankara: Ankara Üniversitesi Yayınları, Yayın No:685.
• Chattu, V. K., Knight, A., Reddy, K.S., Aginam, O. (2020). Global Health Diplomacy Fingerprints on Human Security. International Journal of Preventive Medicine, 11 (32), 1-4. http://www.ijpvmjournal.net/temp/IntJPrevMed11132-8320073_230640.pdf (20.08.2020).
• Cihanoğlu Gülen, G. (2018). İşlevsel Bir Bütünleşme Alanı Olarak Küresel Sağlık ve Sağlık Diplomasisi (Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• cnnturk.com (2020). “Türkiye, 125 Ülkeye Sağlık Ekipmanı Yardımında Bulundu”, https://www.cnnturk.com/dunya/turkiye-125-ulkeye-saglik-ekipmani-yardiminda-bulundu (21.08.2020).
• Çelik, A. (2020). “ Salgınla Mücadelede Öncü Bir Kanun: 90 Yıllık Umumi Hıfzıssıhha Kanunu”, https://www.birgun.net/haber/salginla-mucadelede-oncu-bir-kanun-90-yillik umumi-hifzissihha-kanunu-299417 (03.08.2020).
• Çiner, C. U. (2013). Fransa’da Kamu Politikası Analizi Disiplini ve Kamusal Eylem. Bilgi Dergisi, 26, 37-61.
• Çiner, C. U. (2020). Kamu Politikaları: Perspektifler, Temalar ve Tezler. C. U. Çiner (Ed.), Türkiye’de Kamu Politikaları: Güncel Konular ve Eğilimler içinde (ss. 1-33), Ankara: Ankara Üniversitesi Yayınları, Yayın No:685.
• DÜNYA SAĞLIK ÖRGÜTÜ (2005). Uluslararası Sağlık Tüzüğü, 2. Baskı: İsviçre.
• dw.com/tr (2020). “Türkiye’den İspanya ve İtalya’ya Tıbbi Yardım”, https://www.dw.com/tr/t%C3%BCrkiyeden-ispanya-ve-italyaya-t%C4%B1bbi yard%C4%B1m/a-52977904 (21.08.2020).
• Dye, R. T. (2011). Understanding Public Policy. 13. Baskı. Pearson.
• Erman, K. (2016). Sessiz ve Etkili: Küba’nın Tıp Diplomasisi. Uluslararası İlişkiler, 12(48), 77-94.
• Eskiocak, M. (2015). Türkiye’de Bulaşıcı Hastalıkların Kontrolünde Güncel Durum: Sağlıkta Dönüşüm Programının Etkilerine Yönelik Bir Değerlendirme, Toplum ve Hekim, 30 (2), 96-109.
• Feinsilver, J. (2014). Yurtiçinde ve Dışında Küba Sağlık Politikası, L. Panitch- C. Leys (haz.) Kapitalizmde Sağlık içinde (ss. 237-262), U. Haskan (Çev.), 2. Baskı, İstanbul: Yordam Kitap.
• Giannopoulou, I. ve Tsobanoglou, G.O. (2020). COVID-19 Pandemic: Challenges and Opportunities for the Greek Health Care System. Irish Journal of Psychological Medicine, 37 (3), 1-5.
• Hamzaoğlu, O. (2013). Dünyada Sağlık Reformu Türkiye’de Sağlıkta Dönüşüm: Gerçekler ve Belgeler. Toplum ve Hekim, 28 (3), 172-180.
• Hayran, O. (2017), Sağlık Diplomasisi ve Küresel Sağlığa Etkisi, O. Özen (yay. haz.), Sağlık Diplomasisi: Sağlık Politikaları Sistem Analisti Eğitimi içinde (ss. 13-22), İstanbul: Medipol Üniversitesi.
• Katz, R., Kornblet, S., Arnold, G., Lief, E., Fischer, J.E. (2011). Defining Health Diplomacy: Changing Demands in the Era of Globalization. The Milbank Quarterly, 89 (3), 503–523.
• Knoepfel, P., Larrue, C., Varone, F., Hill, M. (2007). Public Policy Analysis. First Ed., Bristol: The Policy Press.
• Koivusalo, M. (2014). Küresel Sağlık Politikasının Biçimlenişi. L. Panitch - C. Leys (haz.), Kapitalizmde Sağlık içinde (ss. 302-317), U. Haskan (Çev.), 2. Baskı, İstanbul: Yordam Kitap.
• Leys, C. (2014). Sağlık ve Kapitalizm. L. Panitch - C. Leys (haz.), Kapitalizmde Sağlık içinde (ss. 15-42), U. Haskan (Çev.), 2. Baskı, İstanbul: Yordam Kitap.
• milliyet.com.tr (2016). “Göç ve Küresel Sağlık Diplomasisi Uluslararası Üst Düzey Sempozyumu Yapıldı”, https://www.milliyet.com.tr/yerel-haberler/gaziantep/goc-ve-kuresel-saglik-diplomasisi-uluslararasi-ust-duzey-sempozyumu-yapildi-11376313 (20.08.2020).
• Mintrom, M., ve Williams, C. (2013). Public Policy Debate and the Rise of Policy Analysis. E. Araral, vd. (ed.), Routledge Handbook of Public Policy içinde (ss.3-16), 1. Baskı, Oxon: Routledge.
• Özatay, F. ve Sak, G. (2020). “COVID-19’un Ekonomik Sonuçlarını Yönetebilmek İçin Ne Yapılabilir?”, https://www.tepav.org.tr/tr/yayin/s/1472 (17.08.2020).
• Ramonet, I. (2006). Fidel Castro: İki Ses Bir Biyografi. Bülent Levi (çev.). 1. Baskı. İstanbul: Doğan Kitap.
• sabah.com.tr (2020). “Başkan Erdoğan’ın Koronavirüs Diplomasisi”, https://www.sabah.com.tr/gundem/2020/06/01/baskan-erdoganin-koronavirus-diplomasisi (21.08.2020).
• saglik.gov.tr (2020a). “Bakan Koca, Lübnanlı Mevkidaşıyla Görüştü”, https://www.saglik.gov.tr/TR,67453/bakan-koca-lubnanli-mevkidasiyla-gorustu.html ( 20.08.2020).
• saglik.gov.tr (2020b). “Bakan Koca, Kazakistan, Özbekistan ve Azerbaycan Sağlık Bakanlarıyla Görüştü”, https://www.saglik.gov.tr/TR,66712/saglik-bakani-koca-kazakistan-ozbekistan-ve-azerbaycan-saglik-bakanlariyla-gorustu.html ( 20.08.2020).
• saglik.gov.tr (2020c). “Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı Kapsamında Mutabakat Zabtı İmzalandı”, https://www.saglik.gov.tr/TR,66021/birlesmis-milletler-kalkinma-programi-kapsaminda-mutabakat-zapti-imzalandi.html (20.08.2020).
• saglik.gov.tr (2020d). “Türkiye ile Venezuela Arasında Sağlık Alanında Hibe Anlaşması İmzalandı”, https://www.saglik.gov.tr/TR,65974/turkiye-ile-venezuela-arasinda-saglik-alaninda-hibe-anlasmasi-imzalandi.html (21.08.2020).
• SAĞLIK BAKANLIĞI (2003). “Sağlıkta Dönüşüm”, https://www.saglik.gov.tr/TR,11415/saglikta-donusum-programi.html (05.08.2020).
• SAĞLIK BAKANLIĞI (2012). Sağlıkta Dönüşüm Programı Değerlendirme Raporu (2003-2011), Recep Akdağ (ed.), ?: Sağlık Bakanlığı https://sbu.saglik.gov.tr/Ekutuphane/Yayin/453 (19.08.2020).
• SAĞLIK BAKANLIĞI (2019). Pandemik İnfluenza Ulusal Hazırlık Planı, Ankara: Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü, https://www.grip.gov.tr/depo/saglik-calisanlari/ulusal_pandemi_plani.pdf (14.08.2020).
• Sağlık Bakanlığı Avrupa Birliği ve Dış İlişkiler Genel Müdürlüğü (2020a). “Sağlıkta Dış İlişkiler ve Avrupa Birliği Bülteni”, Mart 2020, https://dosyamerkez.saglik.gov.tr/Eklenti/36801,84--disabgm-bulten-mart-2020-trpdf.pdf?0 (20.08.2020).
• Sağlık Bakanlığı Avrupa Birliği ve Dış İlişkiler Genel Müdürlüğü (2020b). “Sağlıkta Dış İlişkiler ve Avrupa Birliği Bülteni”, Nisan 2020, https://dosyamerkez.saglik.gov.tr/Eklenti/37140,85--disabgm-bulten-nisan-2020-trpdf.pdf?0 (20.08.2020).
• Sağlık Bakanlığı Avrupa Birliği ve Dış İlişkiler Genel Müdürlüğü (2020c). “Sağlıkta Dış İlişkiler ve Avrupa Birliği Bülteni”, Mayıs 2020, https://dosyamerkez.saglik.gov.tr/Eklenti/37324,86--disabgm-bulten-mayis-2020-trpdf.pdf?0 (20.08.2020).
• Sağlık Bakanlığı Avrupa Birliği ve Dış İlişkiler Genel Müdürlüğü (2020d). “Sağlıkta Dış İlişkiler ve Avrupa Birliği Bülteni”, Ağustos 2020, https://dosyamerkez.saglik.gov.tr/Eklenti/38325,89--disabgm-bulten-agustos-2020-trpdf.pdf?0 (21.08.2020).
• Soyer, A. (2009). 1980’den Günümüze Sağlık Politikaları, Praksis, 9, 301- 319.
• Sönmez, M. (2017). Paran Kadar Sağlık: Türkiye’de Sağlığın Ticarileşmesi. 3. Baskı. İstanbul: Yordam Kitap.
• Taylor, A. L., Dhillon, I. S. (2011). The WHO Global Code of Practice on the International Recruitment of Health Personnel: The Evolution of Global Health Diplomacy. Global Health Governance, V (1), 1-24.
• Thompson, E.P. (2004). İngiliz İşçi Sınıfının Oluşumu. Uygar Kocabaşoğlu (çev.). 1. Baskı. İstanbul: Birikim Yayınları.
• tim.org.tr (?). “TİM’den Korona’ nın Vurduğu Çin’e Tıbbi Yardım”, https://tim.org.tr/tr/haberler-timden-koronanin-vurdugu-cine-tibbi-yardim (21.08.2020).
• Türk Tabipler Birliği (2020). “COVID-19 Pandemisi İki Aylık Değerlendirme Raporu”, https://www.ttb.org.tr/userfiles/files/covid19-rapor.pdf (13.08.2020).
• Yenimahalleli Yaşar, G. (2008). Türkiye'de 1980 Sonrası Sağlık Politikalarında Gözlenen Neoliberal Dönüşüm ve Sonuçları Üzerine Değerlendirmeler. Mülkiye Dergisi, 32 (260), 157-191.
• Yıldırım, H. H. ve Yıldırım, T. (2013). Türkiye Sağlık Reformları ve Politikaları: Politika Analizi Çerçevesinde Bir Değerlendirme. M. Yıldız ve M.Z. Sobacı (der.), Kamu Politikası: Kuram ve Uygulama içinde (ss. 352-385), 1. Baskı, Ankara: Adres Yayınları.
• Yıldız, M. (2011). “Kamu Politikası Ders Notları”, https://www.acikders.org.tr (18.08.2020).
• Zengin, O. (2019). Cumhurbaşkanlığı Hükûmet Sistemi ve İdari Yapıya Etkisi. Emek Araştırma Dergisi, 10(15), 1-24.