TÜRKİYE’DE BANKALARDAKİ ALTIN MİKTARINI ETKİLEYEN FAKTÖRLER

Yıl 2024, Cilt: 26 Sayı: 46, 319 - 342, 30.06.2024

Hasan Hüseyin Deniz , Rümeysa Bilgin

Öz

Bu çalışmada, Türk bankacılık sistemindeki altın mevduat miktarını etkileyen faktörler araştırılmıştır. Bu faktörler, hem bankaların aktif-pasif yönetimi hem de bankalara yatırılan altınların yaklaşık dörtte birini zorunlu karşılık olarak rezervlerine katan Merkez Bankası’nın rezerv yönetimi için oldukça önemlidir. Türkiye’de faaliyet gösteren on mevduat ve üç katılım bankası olmak üzere toplamda 13 bankanın 2010-2022 yılları arasındaki 49 çeyrek dönemlik verileri kullanılarak yapılan panel veri analizi, yatırımcıların altın ya da TL mevduat arasında tercih yaptığını ve bankalardaki altın miktarındaki artışın bu tercihten etkilendiğini göstermektedir. Bankalardaki altın miktarını etkileyen makro ekonomik faktörler ise altının gram fiyatı, döviz kuru ve ekonomik beklentiler olduğu bulgulanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Altın bankacılığı, altın hesaplar, Türkiye’de bankalardaki altın miktarı, altın piyasaları.

FACTORS AFFECTING GOLD AMOUNT OF TURKISH BANKS

Öz

This study investigated factors affecting the amount of gold deposits in the Turkish banking system. They are essential for both the asset-liability management of banks and the reserve management of the Central Bank, which adds one-quarter of the gold deposits to its reserves. Panel data analysis, conducted using 49 quarterly data between 2010 and 2022 of 13 banks operating in Turkey, including ten deposit and three participation banks, shows that investors choose between gold or TL deposits. The macroeconomic factors affecting the amount of gold in banks are the gram price of gold, exchange rate and economic expectations.

Anahtar Kelimeler

Gold Banking, Gold Accounts, Amount of Gold In Turkish Banks, Gold Markets

Kaynakça

• Altın Madencileri Derneği, (2022). Türkiye’de Altın Üretimi. https://altinmadencileri.org.tr/turkiye-altin-uretimi-2/
• Aydın, S. ve Çalı, M. S. (2023). Covid-19’un Bireysel Yatırımcıların Yatırım Davranışları Üzerindeki Etkisi: Covid-19 Öncesi ve Covid-19 Sürecine Yönelik Karşılaştırmalı Bir Analiz. Fiscaoeconomia, 7(1), 62-85.
• Baltagi, B. H., ve P. X. Wu. (1999). Unequally Spaced Panel Data Regressions With AR(1) Disturbances. Econometric Theory 15: 814–823.
• Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu. (2021). Aylık Bankacılık Sektörü Verileri. https://www.bddk.org.tr/BultenAylik/
• Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu. (2023). Aylık Bankacılık Sektörü Verileri. https://www.bddk.org.tr/BultenAylik/
• Barca, O. ve Arabacı, Ö. (2020). BİST Altın Fiyatları Serisinin Markov Rejim Değişim Modeli ile Analizi. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (85), 209-222.
• Bayraktar, M. ve Aksoy, M. (2020). Katılım Esasına Dayalı Bireysel Emeklilik Fonlarının Performans Analizi. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (86),153-184.
• Donat, Y. (1992). Altın, Milliyet, 21 Nisan.
• Duran, N. İ. ve Demirkale, Ö. (2021). Faiz Oranlarını Etkileyen Faktörler: Kırılgan Beşli Ülkeler Örneği. Gazi İktisat ve İşletme Dergisi, 7(2), 122-132.
• Greene, W. (2000). Econometric Analysis. Upper Saddle River, NJ: Prentice--Hall.
• Gürsoy, S. ve Sökmen, F. Ş. (2021). Bitcoin ve Altın Fiyatları Arasındaki İlişkinin Maki Eşbütünleşme Testi ile İncelenmesi. Ekonomi, İşletme ve Maliye Araştırmaları Dergisi, 3(2), 217-230.
• Gürsoy, S., Tunçel, M. B. ve Sayar, B. (2020). Koronavirüsün (Covid-19) Finansal Göstergeler Üzerine Etkileri. Ekonomi Maliye İşletme Dergisi, 3(1), 20-32.
• Hsiao C. (2014). Analysis of Panel Data. Third Edition. New York: Cambridge University Press
• Işıldak, M. S. (2022). Dolar, Altın ve Bist-Tüm Endeksinde Spekülatif Balonlar. Ekonomi, İşletme ve Maliye Araştırmaları Dergisi, 4 (3), 194-206.
• Kakacak, K., Meri̇ç, E. ve Esen, E. (2020). Altın Fiyatlarının BİST 100 Endeksi Üzerine Etkisinin VAR Modeli ile Analizi. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 9(5), 3086-3103.
• Kılıç, E. ve Uçaktürk, M. (2020). Alternatif Yatırım Araçlarının Menkul Kıymetler Borsası ile Etkileşimi. Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(21), 499-517.
• Köroğlu, Ç., Gökbulut Kazan, H. ve Temel, E. (2022). Covid-19 Pandemi Sürecinde Finansal Yatırım Alışkanlıkları ve Davranışsal Finans Eğilimleri. Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 29 (1), 1-25.
• Şeker, K. (2021). Türkiye’de Finansal Sistemden Sağlanan Çeşitli Getirilerin VAR Modeli ile Etkileşimlerinin Analizi. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (92), 183-206.
• Şerbetçi, A., Alptürk, Y. ve Ceyhan, T. (2021). Koronavirüs Salgına ve Bilinirliğinin Bitcoin ile Kıymetli Metal Fiyatları Üzerindeki Etkisi: Bir Nedensellik Analizi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18(3), 2229-2250.
• TCMB, (2022). Yıllık Faaliyet Raporu-2021. https://www3.tcmb.gov.tr/yillikrapor/2022/tr/index.html
• Tuna, K. (2022). Covid–19 Pandemi Döneminde Petrol fiyatı, Altın fiyatı ve VIX Endeksindeki Oynaklıkların Türkiye BİST 100 Endeksi Üzerindeki Etkileri. İstanbul İktisat Dergisi, 72(1): 39-54.
• U.S. Geological Survey, (2022). How Much Gold Has Been Found in the World? https://www.usgs.gov/faqs/how-much-gold-has-been-found-world.
• Uysal, M. (2021). Analysis of The Relationship Between Precious Metals and Stock Markets: Application on Borsa Istanbul Commercial Sectors. Fiscaoeconomia, 5(2), 652-669.
• Uzuner, M.T. (2022). Talep Kanunu Bağlamında Altın Talep Eğrisi Üzerine Teorik ve Sayısal Bir İnceleme: Türkiye Örneği. Bankacılık ve Sermaye Piyasası Araştırmaları Dergisi, 6(14): 1-20.
• Vural, M. G. (2003). Altın Piyasası ve Altın Fiyatlarını Etkileyen Faktörler. Uzmanlık Yeterlilik Tezi, Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası Piyasalar Genel Müdürlüğü, Ankara.
• Wooldridge, J. M. (2002). Econometric Analysis of Cross Section and Panel Data. Cambridge, Massachusetts:The MIT Press.
• Wooldridge, J. M. (2015). Introductory Econometrics: A Modern Approach. Cengage learning.
• World Gold Council, (2022). How Much Gold Has Been Mined? https://www.gold.org/about-gold/gold- supply/gold-mining/how-much-gold.
• World Gold Council, (2023). Central Bank Holdings. https://www.gold.org/goldhub/data/gold-reserves-by-country