Türkçedeki Hukuk Terimleri

Yıl 2025, Cilt: 17 Sayı: 32, 417 - 433, 24.06.2025

Mahir Kavun

https://doi.org/10.38155/ksbd.1628138

Cited By: 1

Öz

Bu araştırmanın amacı, Türkçe Sözlük’te yer alan hukuk terimlerinin; sözcük türü, kaynak dil ve kuruluş şekilleri açısından incelenmesidir. Araştırma, nitel araştırma yöntemlerinden biri olan doküman incelemesi yöntemiyle hazırlanmıştır. Araştırmada inceleme nesnesi olarak Türk Dil Kurumu tarafından 2023 yılında 12. baskısı yapılan Türkçe Sözlük kullanılmıştır. Araştırmanın bulgularına göre Türkçe Sözlük’te bulunan 524 hukuk teriminin; büyük bir kısmının (%87,98) isim türünde olduğu, bu terimlerin; Almanca, Arapça, Farsça, Fransızca, İngilizce, İtalyanca ve Türkçe olmak üzere 7 farklı kaynak dile ait olduğu ve kaynak diller açısından bu terimlerin 3’te 2’sinden fazlasının (%66,03) Türkçe olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca bahsi geçen terimlerin yarıdan fazlasının (%53,63) birleşik yapıda olduğu ve birleşik yapıdaki sözcüklerin ise büyük bir kısmının (%87,54) ayrı yazıldığı saptanmıştır. Bu bulgulardan hareketle Türkçedeki 524 hukuk teriminin büyük bir kısmının Türkçe olmasının Türkçenin bir bilim dili olduğu tezini güçlendirdiğini söylemek mümkündür. Bu araştırmada Türkçe Sözlük’te yer alan hukuk terimleri inceleme konusu yapılmıştır. Daha sonra yapılacak çalışmalarda ise yazınsal metinlerdeki ya da tarihî metinlerdeki hukuk terimleri çeşitli parametreler açısından ele alınabilir.

Anahtar Kelimeler

Hukuk , hukuk terimleri , hukukla ilgili sözcükler.

Legal Terms in Turkish

Öz

The purpose of this research is to examine the legal terms in the Turkish Dictionary in terms of word type, source language and organizational forms. The research was prepared using the document review method, which is one of the qualitative research methods. The Turkish Dictionary, the 12th edition of which was published by the Turkish Language Association in 2023, was used as the object of examination in the research. According to the findings of the research, it was determined that the majority of the 524 legal terms in the Turkish Dictionary (87.98%) were in the noun type, that these terms belonged to 7 different source languages, namely German, Arabic, Persian, French, English, Italian and Turkish, and that more than 2/3 of these terms (66.03%) were Turkish in terms of source languages. It was also determined that more than half of the mentioned terms (53.63%) were in compound structures and that a large portion of the words in compound structures (87.54%) were written separately. Based on these findings, it is possible to say that the fact that a large portion of the 524 legal terms in Turkish are in Turkish strengthens the thesis that Turkish is a scientific language. In this research, the legal terms in the Turkish Dictionary were examined. In later studies, legal terms in literary or historical texts can be examined in terms of various parameters.

Anahtar Kelimeler

Law , legal terms , words related to law.

Kaynakça

• Altay, A. (2002). İngilizce ve Türkçe hukuk dillerinin özellikleri: karşılaştırmalı bir çalışma. Hacettepe Üniversiteyi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 19(2), 13-32.
• Altay, Ş. (1983). Hukuk ve sosyal bilimler sözlüğü. Bilgi Yayınları.
• Çelik, M. (2020). Türkçe Sözlük'te yer alan tiyatro terimleri üzerine. Sanal Türkoloji Araştırmaları Dergisi , 5(4), 26-49.
• Gökter Gençer, B. (2019). Türkçe Sözlük’teki analitik tanımlar üzerine: doğal tür sözcükleri. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Türkoloji Dergisi, 23(1), 28-44.
• Gülen, B. (2018). Türkçe Sözlük'te anatomi alanındaki a harfi ile başlayan terimler üzerine. Sanal Türkoloji Araştırmaları Dergisi, 3(1), 25-49.
• İnce, S. (2020). Türkçe Sözlük'te askerlik alanındaki alıntı terimler üzerine. Sanal Türkoloji Araştırmaları Dergisi, 5(1), 1-32.
• Kavun, M. ve Mert, O. (2023). Ruh bilimiyle ilgili Türkçe Sözlük’te yer alan söz varlığı. G. Sevim ve S. Alan (Editörler), Dil ve edebiyatta psikolojik unsurlar içinde, (s. 370-403). Çizgi Kitabevi.
• Kavun, M. ve Özen, O. (2025). Türkçe Sözlük’te din bilimi kavram alanıyla ilgili söz varlığının incelenmesi. G. Sevim ve S. Alan (Editörler), Dil ve edebiyatta dinî ve ahlaki unsurlar içinde (s. 182-198). Eğitim.
• Maden, A. ve Kavun, M. (2023). Türkçe Sözlük’te dil bilgisi etiketli (a-b harfiyle başlayan) sözcükler üzerine bir inceleme. S. Maden (Ed.), Türkçe eğitiminde güncel araştırmalar II içinde (ss. 258-281). Hiperyayın.
• Maden, S. ve Kavun, M. (2023). Türkçe Sözlük’te eğitim bilimi etiketli sözcükler üzerine bir inceleme. S. Maden (Ed.), Türkçe eğitiminde güncel araştırmalar II içinde (ss. 217-234). Hiperyayın.
• Sak, R., Şahin Sak, İ. T., Öneren Şendil, Ç. ve Nas, E. (2021). Bir araştırma yöntemi olarak doküman analizi. Kocaeli Üniversitesi Eğitim Dergisi, 4(1), 227 - 250.
• Sargın, İ. (2009). Toplumsal düzen açısından hukuk ve devlet. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 9(2), 157-178.
• T.C. Adalet Bakanlığı. Hukuk sözlüğü. https://sozluk.adalet.gov.tr Erişim tarihi: 30.12.2024
• Türk Dil Kurumu. (2023). Türkçe sözlük 1 (a-j) (12. baskı). Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Türk Dil Kurumu. (2023). Türkçe sözlük 2 (k-z) (12 baskı). Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Türk Hukuk Kurumu. (1991). Türk hukuk lûgatı (3. baskı). Başbakanlık Basımevi.
• Yıldız, Ş. (2019). Türkçe Sözlükte a-ç harfleri ile başlayan matematik terimleri üzerine bir inceleme. Sanal Türkoloji Araştırmaları Dergisi, 4(3), 1-21 .