“Westphalia-Sistemi”ne Karşı “Millet-Sistemi” Söylemi ve Soğuk Savaş Sonrası’nda “Uluslararası Siyaset”

Yıl 2018, Cilt: 10 Sayı: 19, 685 - 705, 04.12.2018

Kemal Çiftçi

Öz

Birinci
Dünya Savaşı sonrasında akademik bir disiplin haline gelmeye başlayan “Uluslararası
İlişkiler”in, Soğuk Savaş dönemindeki hakim kuramı “Realizm” olmuştur.
“Realizm”in, modern uluslararası ilişkileri, Avrupa’da ortaya çıkan ve Avrupa
dışına taşan “Westphalia-Sistemi”nin
ortaya çıkardığı ulus-devlet anlayışı ve kavramları ile izah etmesi tartışmasız
bir “gerçeklik” haline dönüştürülmüştür.

Kilise-devlet
ayrışmasının bir sonucu olarak Protestanlar ve Katolikler arasında 1618’de Orta
Avrupa'da patlak veren ve 1648'de sona eren Otuz Yıl Savaşları, Avrupa’da ulus-devlet anlayışına dayanan “Westphalia-Sistemi”nin
ortaya çıkmasına yol açmıştır. “Westphalia-Sistemi”nin ulus-devlet anlayışına bağlı
olarak ortaya çıktığı dönem boyunca Osmanlı İmparatorluğu’nda yaşayan
toplulukların, din ya da mezhep esasına göre örgütlenerek yönetilmesi esasına
dayanan “Millet-Sistemi” bulunmaktaydı.
“Millet-Sistemi”, “Westphalia-Sistemi”nin ürettiği
ulusçuluk akımlarının yayılmasıyla birlikte 19. yüzyılda bir krizle karşılaşmış
ve neticede Osmanlı İmparatorluğu’nun dağılmasıyla birlikte sona ermiştir.

Soğuk Savaş sonrası dönemde ise
“Westphalia-Sistemi”ne karşı küreselleşme
ve etno-merkezli yerellik
şeklinde ortaya çıkan meydan okumalara karşı, alternatif bir dünya-sistemi
yaklaşımı olarak “Millet-Sistemi”
anlayışıyla etnik, dinsel ve mezhepsel ayrışmalardan kaynaklanan çatışmaları
önleyerek barışçı bir dünya düzeninin tesis edilmesinin olanaklı olduğu ileri
sürülmeye başlanmıştır.

Bu çalışmada, Westphalia-Sistemi”nin
alternatifi olarak Ahmet
Davutoğlu’nun ileri sürdüğü “Millet-Sistemi” kavrayışıyla Soğuk
Savaş sonrasının uluslararası siyaseti okunmaya çalışılmış ve çalışma “Westphalia-Sistemi” ve “Millet-Sistemi” karşılaştırmasını da içeren
genel bir değerlendirmeyle sonuca ulaştırılmıştır. 

Anahtar Kelimeler

Westphalia-Sistemi, Millet-Sistemi, Realizm, Ulus-devlet, Osmanlı İmparatorluğu

“Millet-System” Versus “Westphalia- System” and “International Politics” in The Post-Cold-War Period

Öz

In the Cold War era,
‘Realism’ became the dominant theory of the "International
Relations", which began to appear as an academic discipline after the
World War I. The fact that ‘Realism’ explains modern
international relations with the concepts and understanding of the nation-state
that emerged in Europe and spread out of Europe which was revealed by
Westphalia-System has been transformed into an indisputable reality.

The Thirty
Years War that erupted in 1618 in Central Europe, ended in 1648 as a result of the
church-state separation between the Protestants and Catholics, based on the
nation-state concept has led to the emergence of the
"Westphalia-System" that is the nation-state understanding in Europe.
During the period in which the "Westphalia-System" emerged as a
nation-state understanding, there was a "Millet-System" with the
principle of the management by religious or sect of communities
living in the Ottoman Empire. The "Millet-System" faced a crisis in
the 19^th century with the spread of nationalist movements as a
result of the "Westphalia-System" and eventually ended with the
disintegration of the Ottoman Empire.

In the post-Cold War
era, it has been argued that if it is possible to establish the a peaceful
world order  by preventing conflicts
arising from ethnic, religious and sectarian divisions with the understanding
of the "Millet-System" as an alternative
world-system approach against challenges emerging
in the form of globalization and ethno-centric
locality against  the "Westphalia-System"
.

In
this study, the international politics of the post-Cold War period is tried to
be read with an understanding of the "Millet-System" which was put
forward by Ahmet Davutoğlu,  as an
alternative to the Westphalia-System, and the study is conclud

Anahtar Kelimeler

Westphalia-System, Millet-System, Realism, Nation-state, Ottoman Empire

Kaynakça

• ALKAN, Mustafa. “Osmanlı Devleti’nin “İslam Birliği” Siyaseti: Ortadoğu’nun Osmanlılaşması”, Akademik Bakış, Cilt: 9, Sayı: 18 (Yaz), 2016, s.17-32.“Biz Bu Rüyayı Terk Etmeliyiz”, Hürriyet,17 Eylül 2012.BOOTH, Ken. Dünya Güvenliği Kuramı, (çev.) Çağdaş Üngör, İstanbul, Küre Yayınları, 2012.BROWN, Chris ve Kirsten AINLEY, Uluslararası İlişkileri Anlamak, Çev.: Arzu Oyacıoğlu, İstanbul, Yayınodası, 2008.BRUBAKER, Rogers. Fransa ve Almanya’da Vatandaşlık ve Ulus Ruhu, (çev.) Vahide Pekel, Ankara, Dost Kitabevi Yayınları, 2009.DAVUTOĞLU, Ahmet. Alternative Paradigms: The Impact of Islamic and Western Weltanschauungs on Political Theory, Printed in the United States of America, Maryland, University Press of America, 1994.--------, Civilizational Transformation and The Muslim World, Kuala Lumpur, Published by Mahir Publications Sdn. Bhd. (A subsidiary of MAHIR HOLDINGS SDN.BHD.), 1994.--------, Stratejik Derinlik Türkiye’nin Uluslararası Konumu, İstanbul, Küre Yayınları, 11.Baskı, 2001.ERYILMAZ, Bilal. Osmanlı Devletinde Millet Sistemi, İstanbul, Ağaç Yayıncılık, 1992.FUKUYAMA, Francis. Tarihin Sonu ve Son İnsan, (çev.) Zülfü Dicleli, İstanbul, Profil Yayıncılık, 2011. GRAMSCI, Antonio. Gramsci Kitabı: Seçme Yazılar 1916-1935, Hazırlayan: David Forgacs, (çev.) İbrahim Yıldız, Ankara, Dipnot Yayınları, 2010.HARDT, M. ve NEGRI, Antonio. İmparatorluk, (çev.) Abdullah Yılmaz, İstanbul, Ayrıntı Yayınları, 2003.---------,Çokluk, (çev.) Barış Yıldırım, İstanbul, Ayrıntı Yayınları, 2011.HUNTINGTON, Samuel. Medeniyetler Çatışması ve Dünya Düzeninin Yeniden Kurulması, (çev.)Mehmet Turhan ve Y.Z. Cem Soydemir, İstanbul, Okuyan Us, 2013.KİLİ, Suna ve GÖZÜBÜYÜK, Şeref. Türk Anayasa Metinleri, İstanbul, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2000.KISSINGER, Henry. Diplomasi, (çev.) İbrahim H. Kurt, İstanbul, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2011.KNUTSEN, Torbjon L. Uluslararası İlişkiler Teorisi Tarihi, (çev.)Mehmet Özay, İstanbul, Açılım Kitap, 2006. LEWIS, Bernard. İslam’ın Siyasal Söylemi, (çev.) Ünsal Oskay, Ankara, Phoenix Yayınevi, 2011.LINKLATER, Andrew, Critical Theory and World Politics, Oxon, Routledge, 2007.MENTEŞE, Halil. Halil Menteşe’nin Anıları, İstanbul, Hürriyet Vakfı Yayınları, 1986.MOITA, Luis. “A Critical Review on The Consensus Around The “Westphalian System”, JANUS.NET e-journal of International Relations, Vol. 3, No. 2, (Fall 2012), pp.17-42.NIEBUHR, Reinhold. Ahlaklı İnsan Ahlaksız Toplum, (çev.) Sara Akad, Ankara, Yeryüzü Yayınevi, 2003. NYE, Joseph S. ve David A. WELCH, Küresel Çatışmayı ve İşbirliğini Anlamak, (çev.) Renan Akman, İstanbul, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, Aralık 2010.ORTAYLI, İlber, Osmanlı Barışı, İstanbul, Timaş Yayınları, 2007.